تعريف آتش سوزي: آتشي كه در بيمه آتش سوزي مد نظر ميباشد، نوعي از سوختن است كه در آن بر اثر شدت اكسيداسيون شعله بوجود مي آيد. براي سوختن، اجتماع سه عامل اكسيژن، ماده سوختني و حرارت ضروري است و در صورت قطع هر يك از سه عامل واكنش خاتمه مي يابد. آتش سوزي هنگامي مصداق پيدا مي كند كه سوختن بطور ناخواسته در محلي نامناسب اتفاق بيفتد و يا شعله كنترل شده در اثر خارج شدن از حريم امن خود به اشياء مجاور سرايت نموده و با بر جاي گذاشتن آثار سوختگي، ايجاد خسارت نمايد.
چنانچه شيئي كه بعنوان موجودي تحت پوشش بيمه بوده است و جبران خسارت وارد به آن در تعهد بيمه گر مي باشد، درون اجاق، شومينه و يا ... بيفتد و از بين برود، خسارت وارد به آن قابل جبران نيست چرا كه آتش از منبع حرارتي خود خارج نشده است، بلكه جسم به درون جايگاه آتش افتاده است.
آتش سوزي خطر بالقوه اي است كه همواره انسان و فعاليتهاي او را تهديد مي كند، با اين تفاوت كه در عصر امروز بيش از پيش بر شدت و ويرانگري آن افزوده شده است. با توجه به مطرح بودن آتش بعنوان عاملي ويران كننده و از بين برنده لزوم استفاده و توجه به شاخه اي از بيمه كه طي آن بتوان اموال را در مقابل اين خطر بالقوه بيمه نمود، به شدت احساس مي شود.
تعريف بيمه آتش سوزي: قرارداد بيمه آتش سوزي، توافقي است بين بيمه گذار از يكسو و بيمه گر از سوي ديگر كه بر اساس آن بيمه گر متعهد مي گردد در قبال دريافت حق بيمه، خسارت وارد به مورد بيمه ( اموال بيمه شده ) را در صورت وقوع خطرات بيمه شده، كه منجر به وارد آمدن خسارت به مورد بيمه شود، در حدود تعهدات خود ( سرمايه مورد بيمه ) و براي دوره زماني معين جبران نمايد. در اين حالت خسارت وارده قابل پرداخت به بيمه گذار و يا ذينفع مندرج در بيمه نامه مي باشد.
در بيمه آتش سوزي، ساختمان و كليه كالاها و لوازم موجود در آن در مقابل خطر آتش سوزي و انفجار و صاعقه بيمه مي شود. همچنين خسارت هاي وارده ناشي از آتش سوزي و همچنين هزينه هاي پيشگيري از توسعه آتش در اين بيمه نامه قابل جبران مي باشد. البته لازم به ذكر است كه غير از خطر آتش سوزي، خطرات ديگري نظير زلزله، سيل، طوفان، تركيدگي لوله آب، ضايعات برف و باران، سقوط هواپيما و هلي كوپتر، شكست شيشه و سرقت از منزل نيز در بيمه آتش سوزي و با عنوان خطرات اضافي قابل پوشش است كه در بخش پوششهاي اضافي به تفصيل شرح داده خواهند شد.
در كل قرارداد بيمه آتش سوزي بايد حاوي مطالب زير باشد:
نام شركت بيمه ( بيمه گر)
نام بيمه گذار ( مالك و يا كسي كه داراي نفع بيمه اي است )
خطرهاي مورد پوشش
اموال بيمه شده
مبلغ مورد بيمه
حق بيمه
مدت قرارداد
تعهدات
اضافه كردن مواردي كه معمولاً جزو استثناهاي قرارداد است و دو طرف قرارداد توافق كنند كه اين موارد پوشش داشته باشند.
بر اساس تفاوت در تعريف بعضي ازبخش هاي مورد نياز در قرارداد بيمه آتش سوزي، مي توان اين نوع بيمه را به 3 شاخه زير تفكيك نمود:
آتش سوزي اماكن مسكوني
آتش سوزي اماكن اداري - تجاري (غير صنعتي)
آتش سوزي اماكن صنعتي
علاوه بر دسته بندي فوق، از لحاظ سرمايه، بيمه هاي آتش سوزي به 3 دسته زير تقسيم مي شوند:
1- بيمه نامه آتش سوزي با سرمايه ثابت
در اين نوع از بيمه نامه آتش سوزي، بيمه گر خسارات ناشي از آتش سوزي به اموال مورد بيمه را تا حداكثر سرمايه مندرج در بيمه نامه و به ميزان زيان وارد شده جبران مي كند. لذا بيمه گذار در زمان اخذ پوشش بيمه اي بايد دقت كند كه اموال خود را به قيمت واقعي آن بيمه كند چون اگر مالي به كمتر از ارزش واقعي خود بيمه شده باشد، بيمه گر فقط به تناسب مبلغي كه بيمه كرده به قيمت واقعي مال مسئول جبران خسارت بيمه گذار خواهد بود. البته در اين نوع بيمه نامه ها بيمه گذار هر وقت كه بخواهد مي تواند درخواست كاهش يا افزايش سرمايه بنمايد و بيمه گر هم با صدور الحاقيه نسبت به انجام درخواست بيمه گذار اقدام مي كند.
2- بيمه نامه آتش سوزي شناور يا اظهارنامه اي
اين نوع بيمه نامه براي موجودي انبارصادر مي شود و در زمان صدور بيمه نامه هاي آتش سوزي، سرمايه معيني را براي مواد اوليه، كالاي در جريان ساخت و محصول بعنوان حداكثر سرمايه براي پرداخت خسارت در بيمه نامه ها قيد مي كنند. اين حداكثر سرمايه معمولاً از طرف بيمه گذار تعيين مي شود. امروزه پيچيدگي هاي واحدهاي توليدي وصنعتي و حجم مبادلات و كالا كه هر روز به انبارها وارد و يا از آن خارج مي شود و در نظر گرفتن تورم و افزايش قيمت ها در مدت كوتاه، باعث شده كه صاحبان صنعت و توليد كنندگان، پوشش بيمه اي مورد نياز خود را به نحوي دريافت كنند تا ضمن داشتن پوشش كامل حق بيمه متناسب با داراييهاي خود را پرداخت نمايند.
3- بيمه نامه آتش سوزي با شرايط جايگزيني و بازسازي
وجود تورم و افزايش روز افزون قيمت ها موجب گرديده است كه اگر خسارتي به اموال بيمه شده بيمه گذاري در اثر آتش سوزي و يا هر خطر ديگري وارد آيد، بيمه گذار قادر نباشد تا با مبلغ خسارت دريافتي از شركت بيمه، اقلام و اموال از بين رفته خود را جايگزين نمايد.
در اين نوع از بيمه آتش سوزي، در صورتيكه اموال مورد بيمه در اثر آتش سوزي از بين برود، قيمت جايگزين و تجديد نمودن كهنه با نو به بيمه گذار پرداخت مي گردد. اين پوشش مخصوص ساختمانها، كارخانجات و ماشين آلات آنها مي باشد. اساس پرداخت براي ساختمانها ارزش تجديد و براي ماشين آلات جايگزيني ماشين با همان شرايط، مارك و يا ماشين مشابه است.
خطرات تحت پوشش بيمه نامه آتش سوزي
با خريد بيمه نامه آتش سوزي، خود به خود سه خطر آتش سوزي، انفجاروصاعقه تحت پوشش قرار مي گيرد كه تعريف هريك از آنها با توجه به شرايط عمومي بيمه نامه آتش سوزي به شرح ذيل مي باشد:
1- آتش: مقصود آتش عبارت است از تركيب هر ماده با اكسيژن به شرط آنكه با شعله همراه باشد.
2- صاعقه: صاعقه عبارت است از تخليه بار الكتريكي بين دو ابر يا بين ابر و زمين كه بر اثر القاء دو بار مخالف بوجود مي آيد.
3- انفجار: هر نوع آزاد شدن ناگهاني انرژي حاصل از انبساط گاز يا بخار را انفجار گويند.
خسارت و هزينه هاي قابل تامين در بيمه نامه هاي آتش سوزي
• بر اساس شرايط، خسارت و هزينه هاي قابل تأمين بيمه آتش سوزي به شرح زير است:
1- خسارتهاي مستقيم ناشي ازخطرات تحت پوشش
2- خسارت و هزينه هاي ناشي از اقدامات لازم كه به منظور جلوگيري از توسعه خسارت از طرف بيمه گذار صورت مي گيرد.
3- هزينه هاي ناشي از نقل مكان ضروري مورد بيمه و يا خسارت ناشي از اينگونه عمليات كه به منظور نجات كالاي مورد بيمه صورت پذيرفته باشد.
استثنائات بيمه نامه آتش سوزي
• بر اساس شرايط، خسارت و هزينه هاي غيرقابل تأمين بيمه آتش سوزي به شرح زير است:
1- خسارات ناشي از جنگ داخلي، شورش، آشوب، بلوا، قيام، انقلاب، كودتا، اغتشاشات داخلي و يا اقدامات احتياطي و انتظامي.
2- خسارات ناشي از انفجار مواد منفجره.
3- خسارات ناشي از انفجار اتمي، اشعه راديواكتيويته و يونزا.
4- خسارات وارده به مسكوكات، پول، اوراق بهادار، فلزات قيمتي، جواهرات و سنگ گرانبها.
5- خسارات وارد به اسناد، نسخ خطي و هزينه بازسازي، جمع آوري مجدد اطلاعات و يا تنظيم دفاتر بازرگاني.
6-كليه خطرات اضافي يا تبعي مگر آنكه بيمه گذار حق بيمه اضافي مربوط به آنها را پرداخت و خطر مورد نظر بيمه شده باشد.
خطرات اضافي يا تبعي مورد پوشش
خطرات اضافي آن دسته از خطراتي هستند كه شركتهاي بيمه از پذيرفتن ريسك آنها بطور مجزا اجتناب مي ورزند و لذا اينگونه خطرات تحت بيمه آتش سوزي پذيرفته شده و تحت پوشش قرار مي گيرند. بعبارت ديگر خطرهاي تبعي بطور مجزا و بدون وجود بيمه آتش سوزي بيمه نمي گردند، بلكه مورد بيمه ابتدا بايستي در مقابل آتش سوزي بيمه شود تا بتوان به تبع آن، خسارات وارد به مورد بيمه ناشي از خطرات تبعي يا اضافي تحت پوشش را پرداخت نمايد.
معمولاً خطرات تبعي طي الحاقيه اي كه داراي شرايط خاص مي باشد تحت پوشش قرار مي گيرد. همچنين اغلب خطرات اضافي داراي فرانشيز هستند بدين معني كه بيمه گر طبق شرايط عمومي بيمه آتش سوزي اين خطرات را تحت پوشش قرار نمي دهد مگربا دريافت حق بيمه اضافي و در نظر گرفتن فرانشيزمناسب براي آن. بيمه گر مجاب به پوشش خطرات فوق گردد. در صورت پوشش هر يك از اين خطرات، نرخ حق بيمه آن به نرخ بيمه سه خطر اصلي اضافه شده و مبلغ حق بيمه به تناسب افزايش خواهد يافت.
خطرات اضافي بيمه آتش سوزي عبارتند از:
1- زلزله و آتشفشان
2- سيل: خسارت وارده به مورد بيمه دراثر طغيان رودخانه ها و يا جريان هاي آب خارج ازمسيرطبيعي خود بعلت ريزش باران بوجود آيد تحت پوشش است. بعضي از خسارات از پوشش بيمه مستثني شده اند كه مهمترين آنها عبارتند از خسارات ريزش و نشت، خسارات وارد به حصارها و خسارت ناشي از جزر و مد.
3- طوفان
4- سقوط هواپيما و هلي كوپتر
5- خطر تركيدن لوله آب: در بيمه خطر تركيدگي لوله هاي آب كه يكي از خطرات تبعي بيمه نامه آتش سوزي مي باشد، خسارات وارده به خود لوله تحت پوشش نمي باشد و معمولا خسارات ناشي از تركيدن لوله هاي آب بر اساس ضوابط و استثنائات تعيين شده با اعمال فرانشيزقابل پرداخت مي باشد.
6- خطر ضايعات آب برف و باران: خطر ضايعات آب برف و باران يكي ديگر از خطرات تبعي بيمه نامه هاي آتش سوزي مي باشد كه خسارات وارد در اثر نشت آب از سقف و بام ساختمانها را تحت پوشش قرار مي دهد.
7- دزدي با شكست حرز
8- شكست شيشه: خطر شكست شيشه بعنوان يكي از خطرات تبعي بيمه نامه آتش سوزي به منظور تحت پوشش درآوردن شكست شيشه كه ناشي از آتش سوزي نباشد، بيمه مي گردد. براي پوشش اين خطر لازم است از محل مورد بيمه قبل از صدور بازديد بعمل آيد. شيشه هايي تحت پوشش شكست شيشه قرار مي گيرد كه ضخامت آن از 6/0 ميلي متر به بالا بوده و حتما نصب شده باشد و مي بايست تحت پوشش خطر اصلي در بيمه نامه آتش سوزي قرار گيرند. اگر ساختمان تحت پوشش بيمه آتش سوزي نباشد شيشه ها را نمي توان تحت پوشش خطر فوق قرار داد.
9- اعتصاب، شوب و بلوا : پوشش خطرات فوق بعنوان خطرات تبعي بيمه نامه آتش سوزي فقط بر اساس شرايط موافقت شده با طرفهاي اتكايي با نرخهاي توافق شده امكان پذير مي باشد و معمولا نرخهاي اعمالي براي مواقعي كه حالتهاي فوق العاده وجود ندارد يا زمانهايي كه حالت فوق العاده شروع شده يا احتمال شروع آن مي رود، اختلاف فاحش دارد و بهمين لحاظ بيمه گر معمولا شرايط تجديد نظر در نرخ را براي خود پيش بيني مي نمايد.
10- خطرانفجار ظروف تحت فشار صنعتي: با توجه به اينكه در شرايط عمومي بيمه نامه آتش سوزي، خطر انفجار ظروف تحت فشار مستثني شده است لذا بيمه گذاران مي توانند با توجه به تعاريف ارائه شده در الحاقيه ظروف تحت فشار صنعتي، براي دستگاهها و ماشين آلاتي كه بعنوان ظروف تحت فشار صنعتي تلقي مي شوند، با پرداخت حق بيمه اضافي پوشش بيمه اي دريافت نمايند.
