اتوکلاو آزمایشگاهی یکی از ضروری‌ترین تجهیزات برای استریل‌سازی در آزمایشگاه‌ها، بیمارستان‌ها، و مراکز درمانی است. اتوکلاوها با استفاده از بخار آب تحت فشار، انواع میکروارگانیسم‌ها و باکتری‌ها را از بین می‌برند و تضمین می‌کنند که ابزارها و مواد بدون هیچ آلودگی برای استفاده آماده شوند. بسته به نیاز، اتوکلاوها در انواع مختلفی طراحی و تولید می‌شوند که هر کدام برای کاربردهای خاصی مناسب هستند. در این مقاله، به بررسی انواع اتوکلاو آزمایشگاهی و موارد استفاده از هر کدام می‌پردازیم.
اتوکلاو عمودی یکی از رایج‌ترین انواع اتوکلاو در آزمایشگاه‌های کوچک و متوسط است. این نوع اتوکلاو دارای محفظه‌ای به‌صورت استوانه عمودی است که درب آن به سمت بالا باز می‌شود. این دستگاه به دلیل طراحی فشرده و اشغال فضای کمتر، در آزمایشگاه‌هایی که فضای محدودی دارند، محبوب است.
اتوکلاو افقی معمولاً در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی بزرگ به‌کار می‌رود و به دلیل ظرفیت بالای خود، برای استریل‌سازی حجم‌های زیادی از ابزارها و مواد استفاده می‌شود. این نوع اتوکلاو به شکل استوانه‌ای افقی است و به‌طور معمول بزرگ‌تر از اتوکلاوهای عمودی است.
اتوکلاو رومیزی یا اتوکلاو کوچک، به دلیل ابعاد کوچکتر، برای کلینیک‌های دندانپزشکی، مطب‌ها و آزمایشگاه‌های آموزشی ایده‌آل است. این نوع اتوکلاو به‌راحتی بر روی میز کار قرار می‌گیرد و برای استریل‌سازی ابزارهای کوچکتر به‌کار می‌رود.
اتوکلاو پرتابل به دلیل قابلیت حمل و اندازه کوچک، برای شرایطی که نیاز به جابجایی دستگاه وجود دارد، ایده‌آل است. این نوع اتوکلاو بیشتر در مواقع اضطراری یا برای استریل‌سازی سریع و موقت استفاده می‌شود.
اتوکلاو سریع یا اتوکلاو فوری برای استریل‌سازی سریع ابزارها طراحی شده است. این دستگاه معمولاً در محیط‌های بیمارستانی که نیاز به استریل‌سازی فوری ابزارهای جراحی وجود دارد، استفاده می‌شود. مدت زمان استریل‌سازی در این نوع اتوکلاو بسیار کوتاه‌تر از سایر انواع است.
اتوکلاو با خلأ یکی از پیشرفته‌ترین انواع اتوکلاوها است که برای استریل‌سازی مواد پیچیده‌تر و ابزارهای با سطوح متخلخل به‌کار می‌رود. در این نوع اتوکلاو، قبل از تزریق بخار، هوا از محفظه به‌طور کامل تخلیه می‌شود تا بخار به‌خوبی به تمام سطوح مواد نفوذ کند.
اتوکلاو صنعتی برای محیط‌های بزرگ تولیدی و صنعتی که نیاز به استریل‌سازی مداوم و حجم بالایی از مواد دارند، طراحی شده است. این دستگاه‌ها اغلب در صنایع دارویی، غذایی و تولید تجهیزات پزشکی به‌کار می‌روند.
اتوکلاو دندانپزشکی یا اتوکلاو کلاس B به‌طور خاص برای استریل‌سازی ابزارهای دندانپزشکی طراحی شده است. این نوع اتوکلاو معمولاً دارای سیستم خلأ برای اطمینان از استریل‌سازی کامل ابزارهای دندانپزشکی مانند مته‌ها و سایر تجهیزات با سطوح متخلخل است.
اتوکلاوهای آزمایشگاهی انواع مختلفی دارند که هر کدام بسته به نوع کاربرد و نیاز، طراحی و استفاده می‌شوند. از اتوکلاوهای کوچک رومیزی گرفته تا اتوکلاوهای بزرگ صنعتی، هر یک نقش مهمی در تضمین ایمنی و بهداشت محیط‌های آزمایشگاهی و پزشکی دارند. انتخاب اتوکلاو مناسب بستگی به عواملی مانند حجم کاری، نوع مواد و ابزارهایی که نیاز به استریل‌سازی دارند، و فضای موجود دارد.
