در ساختوسازهای امروزی، تأمین ایمنی و پایداری دیوارهای غیرسازهای به یکی از مهمترین دغدغههای مهندسین و طراحان ساختمان تبدیل شده است. دیوارهای غیرسازهای اگرچه نقش باربری در سازه ندارند، اما در زمان وقوع زلزله، بادهای شدید یا سایر حوادث طبیعی، میتوانند به عناصر خطرآفرینی تبدیل شوند و باعث خسارات مالی و جانی جبرانناپذیر شوند. از همین رو، استفاده از ابزارها و روشهایی برای مقاومسازی این دیوارها امری ضروری است.
یکی از راهکارهایی که سالها در صنعت ساختمانسازی برای افزایش استحکام دیوارهای غیرسازهای به کار گرفته میشد، استفاده از نبشیکشی بود. هرچند این روش در ابتدا به عنوان راهحلی مناسب شناخته میشد، اما با گذشت زمان و بررسی عملکرد آن در حوادث طبیعی، ضعفهای جدی آن آشکار شد. تجربه زلزلهها و بادهای سهمگین نشان داد که نبشیکشی به تنهایی نمیتواند پایداری مورد نیاز دیوارهای غیرسازهای را تضمین کند.
در پی این ناکارآمدی و برای جلوگیری از تکرار حوادث ناگوار، کارشناسان و مهندسان سازه به دنبال جایگزینی مطمئنتر و مؤثرتر برای نبشیکشی رفتند. نتیجه این تلاشها، معرفی وال پست منقطع به عنوان یکی از راهکارهای نوین و کارآمد در مقاومسازی دیوارهای غیرسازهای بود. وال پست منقطع، با طراحی اصولی و عملکرد مناسب در جذب و انتقال نیروهای جانبی، به سرعت جای خود را در پروژههای ساختمانی باز کرد و در سالهای اخیر رواج چشمگیری یافته است.
در ادامه این مقاله، به معرفی دقیقتر وال پست منقطع، نحوه عملکرد آن، دلایل محبوبیت آن در سالهای اخیر و تفاوت آن با روشهای سنتی خواهیم پرداخت.
ویژگی های وال پست منقطع
وال پست منقطع که با عنوان ناودانی منقطع نیز شناخته میشود، یکی از مؤثرترین المانهای مقاومسازی دیوارهای غیرسازهای در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله است. این نوع وال پست از ناودانیهای فولادی تشکیل شده که به صورت مجزا در طرفین دیوار نصب میشوند و بهگونهای طراحی شدهاند که در زمان اعمال نیرو، دیوار را از دو طرف مهار کرده و مانع از تخریب یا سقوط آن میشوند.
یکی از ویژگیهای مهم وال پست منقطع، وجود سوراخهای لوبیایی شکل در دو بال آن است. این سوراخها برای اتصال میلگردهای بستر تعبیه شدهاند و بهگونهای طراحی شدهاند که اتصال مفصلی میان وال پست و میلگرد ایجاد شود. این اتصال مفصلی قابلیت جابهجایی محدودی به دیوار میدهد، که در مواقع لرزش یا تکانهای شدید، از ایجاد تنش بیشازحد در دیوار جلوگیری کرده و عملکرد لرزهای مناسبی فراهم میآورد.
برای اطمینان از عملکرد مناسب این المان مهم، استفاده از مواد اولیه با کیفیت و دقت بالا در فرایند تولید، الزامی است. شرکت پوکاسازه به عنوان یکی از تولیدکنندگان برتر وال پستهای منقطع، توانسته با استفاده از ورقهای فولادی مرغوب و دستگاههای تمام اتوماتیک، محصولاتی استاندارد و مطابق با ضوابط آییننامههای ساختمانی ایران تولید کند. کیفیت بالای محصولات این شرکت و زمان تحویل کوتاه آنها باعث شده تا رضایت مشتریان در سالهای فعالیت، همواره در سطحی بالا حفظ شود.
وال پستهای منقطع تولیدی پوکاسازه دارای تنوع ابعاد و طول هستند. رایجترین طولهای موجود در بازار، مدلهای ۴۰ سانتیمتری و ۲۰ سانتیمتری هستند. معمولاً برای دیوارههای جانبی از وال پست ۴۰سانتیمتری و برای قسمت فوقانی دیوار از وال پست ۲۰ سانتیمتری استفاده میشود. همچنین، در ساخت این وال پستها از ورق فولادی سیاه با ضخامت ۲میلیمتر بهره گرفته میشود. در صورت نیاز مشتری، امکان تولید این محصول با ورق گالوانیزه نیز وجود دارد. برای مقابله با خوردگی، تمامی وال پستهای تولید شده رنگآمیزی میشوند.
از دیگر مشخصات فنی این المان میتوان به عرض آن اشاره کرد که بسته به ضخامت دیوار، متفاوت خواهد بود. معمولاً عرض وال پستها حدود نیم سانتیمتر بیشتر از ضخامت دیوار در نظر گرفته میشود تا دیوار به خوبی در بین دو بال آن قرار گیرد. ابعاد پرکاربرد وال پستهای منقطع شامل عرضهای ۱۰.۵، ۱۵.۵ و ۲۰.۵ سانتیمتر است که به ترتیب برای دیوارهای ۱۰، ۱۵ و ۲۰سانتیمتری به کار میروند. بالهای وال پست نیز معمولاً حدود ۷ سانتیمتر هستند که با در نظر گرفتن درز انقطاع مناسب (حدود یک صدم ارتفاع دیوار) در دو طرف، عملکرد مهاربندی مناسبی را فراهم میکنند.
نحوه اجرای ناوادانی منقطع (وال پست منقطع)
اجرای صحیح وال پست منقطع نقش کلیدی در عملکرد لرزهای مناسب دیوارهای غیرسازهای ایفا میکند. بسته به نوع سازهی اصلی ساختمان، روش نصب وال پست منقطع متفاوت است. در سازههای بتنی، اتصال وال پستهای منقطع به وسیلهی پیچ و رولبولت به اجزای بتنی صورت میگیرد. اما در اسکلتهای فلزی، این اتصال عمدتاً به کمک جوشکاری مستقیم به تیرها یا ستونهای فولادی انجام میشود.
پیش از شروع عملیات دیوارچینی، محل دقیق نصب وال پستهای منقطع باید بر اساس نقشههای اجرایی و طراحی سازه، مشخص و علامتگذاری شود. پس از مشخص کردن محلها، وال پستهای منقطع در چهارچوب دیوار نصب میگردند تا قاب اولیهی دیوار را تشکیل دهند. این مرحله یکی از بخشهای حساس اجرا به شمار میرود، زیرا موقعیت قرارگیری وال پستها تأثیر مستقیم بر عملکرد نهایی دیوار خواهد داشت.
در ادامه و همزمان با دیوارچینی، در رجهایی که میلگرد بستر بهکار میرود، انتهای میلگردها بهصورت دقیق در سوراخهای لوبیایی وال پستهای منقطع قرار میگیرند. این نحوه اتصال باعث ایجاد یک پیوند مفصلی و انعطافپذیر بین دیوار و وال پست شده و به دیوار اجازه میدهد تا در برابر حرکات جانبی، رفتار کنترلشده و ایمنی بالاتری از خود نشان دهد.
یکی از نکات بسیار مهم در اجرای وال پستهای منقطع، رعایت محدودیتهای آییننامهای در محل اتصال تیر و ستونهاست. بر اساس ضوابط مهندسی سازه، در محدودهی اتصال تیر به ستون نباید هیچگونه المان جانبی مانند وال پست یا دیگر عناصر غیرسازهای نصب گردد. این ناحیه، یکی از حساسترین مناطق سازهای محسوب شده و ایجاد اختلال یا افزایش سختی موضعی در این قسمت میتواند باعث ضعف جدی در رفتار لرزهای سازه شود.
در مجموع، اجرای دقیق و اصولی وال پست منقطع مستلزم هماهنگی کامل با تیمهای سازه و معماری، رعایت کامل ضوابط فنی و آییننامهای، و بهرهگیری از مصالح و اتصالات مناسب است. بیتوجهی به هر یک از این عوامل، میتواند منجر به کاهش کارایی سیستم مقاومسازی دیوار و بروز خطرات جدی در هنگام وقوع زلزله یا دیگر نیروهای جانبی شود.
