پینوشت 1: برداشتی آزاد از مقاله داموداران در مورد داراییهای نامشهود. (لینک)
پینوشت2 : در جلسه 17/2/1396 «آییننامه ارزشگذاری داراییهای نامشهود در طرحهای سرمایهگذاری» تصویب شد. (لینک)
موضوع ارزشگذاری داراییهای نامشهود در چندماه اخیر بیش از پیش در فضای کسبوکار کشور (از جمله فضای استارتاپی) شنیده میشود و یکی از دلایل آن مقاله آسوات داموداران با عنوان:
"Invisible, yet Invaluable: valuaing Intangibles in the Birkenstock IPO!"
در مقدمه مقاله داموداران در مورد ضعف سیستم حسابداری در ارزیابی داراییهای نامشهود صحبت میکند و معتقد است جامعه حسابداران تلاش نکرده خود را با این موضوع همسو کند و حتی اصول پایه این علم تناقضاتی با مفهوم ارزشگذاری دارایی نامشهود دارد. امروزه با گذر از عصر تولید و ظهور استارتاپهای بر پایه اینترنت این مطلب بیشتر اهمیت پیدا کرده است و طبیعتا وارد دنیای ارزشگذاری نیز شده است. نمودار زیر که میزان سرمایهگذاری در IP را نشان میدهد، نشانه دیگری بر اهمیت پیدا کردن مفهوم داراییهای نامشهود در عصر حاضر است.
مقایسه این میزان سرمایهگذاری با میزان سرمایهگذاری در سایر حوزهها نیز میتواند قابل توجه باشد:
طبق نمودار درصد سرمایهگذاری در تجهیزات به کل سرمایهگذاری یک روند نزولی داشته و همین عدد برای مالکیت فکری روند صعودی داشته است.
درصد دارایی نامشهود به دارایی کل در دو شرکت مایکروسافت و اپل به شکل زیر است:
در ادامه داموداران بیان میکند که اگرچه ارزشگذاری دارایی نامشهود موضوع جدیدی است اما از چند دهه قبل در ارزشگذاری سهام شرکتها در نظر گرفته شده است. بهعنوان نمونه میتوان به اثر رهبری Alfred Sloanدر ارزشگذاری GM و اثر Jack Welsh در ارزشگذاری GE گفته میشود. همچنین IBM و Hewlett Packard به دلیل داراییهای نامشهود خود بیشتر ارزشگذاری شدند. در داخل ایران IPO شدن تپسی معروفترین مثال این حوزه است. بعلاوه بزرگان این حوزه از جمله وارن بافت همواره معیارهای مثل «کیفیت تیم» و «مزیت رقابتی» را یکی از معیارهای تصمیمگیری خود در نظر گرفتهاند. رشد شرکتهای حوزه تکنولوژی دلیل اهمیت یافتن این موضوع شده است. جدول زیر که ده کمپانی برتر از نظر Market Cap نشان در طی چند سال نشان میدهد این موضوع را نشان میدهد:
همانطور که مشاهده میکنید تعداد شرکتهای تولیدی در این لیست کاهش یافته است.
در ادامه داموداران بیان میکند که هیچگاه در کلاسها و کتابهای خود بهصورت جداگانه در مورد ارزشگذاری دارایی نامشهود صحبت نکرده است؛ زیرا فکر میکند مواردی همچون برند، کیفیت تیم و کاربران باید در جریان مالی یا نرخ تنزیل یا نرخ رشد خود را نشان دهند.
در مجموعه دایان ونچرز (VC تخصصی حوزه حملونقل) ارزشگذاری با همین رویکرد صورت میگیرد.
«اگر شما تیم یا دانش خاصی دارید باید در افزایش درآمد یا کاهش هزینههای کسبوکار خود را نشان دهد. البته که یک برند بزرگ و مطرح قابل ارزشگذاری است (مثال معروف آن برادران پایداری هستند که برند میهن و خط تولید را میان خودشان تقسیم کردند). اما در مورد استارتاپهای که در شروع کار هستند این موضوع مطرح نیست.