می‌خایم درباره سیستم عامل گنو/لینوکس حرف بزنیم خوب اصلا این سیستم عامل جذاب چیه ؟
گنو اینه
حالا چطوری این به وجود اومده و چرا؟
هدف اصلی پروژه گنو پشتیبانی و تولید نرم افزار آزاد بود
شاید باز بگید نرم افزار ازاد چیه؟
نرم‌افزار آزاد نرم‌افزاری است که به همراه کد منبع توزیع شده و با قوانینی منتشر میشود که آزادی استفاده، مطالعه، ویرایش و انتشار مجددِ کاربران را تضمین میکند.
یعنی با این نرم افزار هر کار بخواین میتونید انجام بدید حتی میتونید کد هایی که نوشته شده رو تغییر بدید و دوباره منتشر کنید در دههٔ ۱۹۷۰ و اوایل دههٔ ۱۹۸۰، برنامه‌نویسان همه کدهایی را که می‌نوشتند با دیگران به اشتراک می‌گذاشتند. هر شخصی متن برنامهٔ خود را در اختیار دیگر برنامه‌نویسان می‌گذاشت و به اشتراک گذاری نرم‌افزار امری عادی بود هر کس می‌تونست برنامه های دیگران رو بهبود بده
اما در اوایل دههٔ ۱۹۸۰ همه چیز به آرامی دگرگون شد. شرکت‌های نرم‌افزاری دیگر متن برنامه‌های خود را در اختیار دیگران قرار نمی‌دادند و به انحصار خود قرار می‌دادن . برنامه‌نویسان نمی‌توانستند برنامه‌های دیگران را تغییر داده و آن را بهبود بخشند. از این پس به اشتراک گذاریِ نرم‌افزار جرم محسوب میشد.در همین سال‌ها ریچارد استالمن در آزمایشگاه هوش مصنوعیِ مؤسّسهٔ تکنولوژیِ ماساچوست مشغول به کار بود. او معتقد بود که نرم‌افزار باید همواره آزاد بوده و همگان اجازه ویرایش آن را داشته باشند. به عبارت دیگر نرم‌افزار باید آزاد باشد
نرم افزار آزاد به معنی هزینه صفر نیست. البته اکثر نرم افزار های متن باز کنونی، به صورت رایگان در دسترس هستند. نرم افزار متن باز - مخصوصا آزاد - هزینه های تولید را کاهش میدهد پس نیازی به قیمت زیاد ندارد. نرم افزار مثل ویندوز، میلیون ها دلار هزینه دارند. ولی اگر شما سیستم عاملی مشابه با نسخه POSIX بسازید، ممکن است کمتر از ۱۰۰ دلار هزینه داشته باشد!
در اصل، سازندگان اولیه کامپیوتر، به دنبال نوآوری در سخت افزار بودند و به نرم افزار به چشم سرمایه نگاه نمیکردند. این به این دلیل بود که اکثر کاربران کامپیوتر، متخصصانی بودند که میتوانستند نرم افزار را اصلاح و ویرایش کنند. بنابراین، سخت افزار با نرم افزار از پیش نصب شده منتشر میشد. سپس زبان های سطح بالا باعث شدند که نرم افزار هایی بهتر ساخته شوند و نیاز محض به سخت افزار قدرتمند با داشتن نرم افزار های قدرتمند، کاهش یابد. در نتیجه سود سازندگان سخت افزار کاهش یافت. پس سازندگان باید با نرم افزار سود خود را به دست میاوردند. در نهایت نرم افزار های انحصاری تولید و ایجاد شدند.
یک جمله از ریچارد استالمن:
نقل‌قول
[قبل از نرم افزار های آزاد] اولین قانون در استفاده از کامپیوتر این بود که به همسایه خود کمک نکنید. همکاری مردم ممنوع بود. قانونی که صاحبان نرم افزار های انحصاری وضع کرده بودند این بود:«اگر با همسایه خود شریک باشید، یک دزد دریایی هستید. اگر می خواهید تغییری ایجاد کنید، از ما بخواهید تا آنها را ایجاد کنیم.»
نرم افزار آزاد به کاربر اجازه میدهد تا با مطالعه کد، افزودن به کد، تست کردن، ویرایش و منتشر کردن آن، یاد بگیرد یک برنامه چگونه کار میکند. این موارد در نرم افزار انحصاری، ممنوع هستند.
نرم افزار آزاد هرگز مثل نرم افزار انحصاری، ناپدید نمیشود! اگر سازنده یک نرم افزار انحصاری، پشتیبانی از نسخه ای از نرم افزار را متوقف کند، کاربر دو راه خواهد داشت: یا باید از نسخه پشتیبانی نشده استفاده کند و یا باید اجباراً نرم افزار را آپدیت کند. آپدیت اجباری هرگز در نرم افزار آزاد اتفاق نمیافتد. مثلا وقتی RedHat خواست پشتیبانی از سیستم های عامل Linux ۷، ۸ و ۹ را متوقف کند، شرکت های دیگری پشتیبانی از آن را بر عهده گرفتند.
اگر کاربران کنترلی بر روی نرم افزاری که دارند استفاده میکنند داشته باشند، ممکن است به راحتی از آنها جاسوسی شود. شرکت های سازنده نرم افزار های انحصاری، معمولا چیز هایی نصب میکنند که از اشتراک نرم افزار با دیگران جلوگیری میکند. در مجوز هایی که کاربر قبل از استفاده از نرم افزار های انحصاری موارد موجود در آن را قبول میکند، حاوی مواردی هستند که شرکت سازنده را مجاز به رصد داده ها بدون هشدار قبلی میکند. این امر حریم خصوصی ما را نقض میکند؛ زیرا کامپیوتر ما حاوی اطلاعات شخصی و کار های روزمره است.
وقتی سازندگان نرم افزار های متن بسته میگویند برنامه را بهبود بخشیده اند، امنیت را افزوده اند و باگ های امنیتی را محدود کرده اند، کاربران مجبورند باور کنند. از آنجا که کد منبع ارائه نشده، مدرکی برای چنین ادعایی موجود نیست.
این یک واقعیت شناخته شده و معروف است که نرم افزار های انحصاری، امنیت کاربران را دچار خطر می کنند.
نسبت به نرم افزار انحصاری، مهاجرت از یک نرم افزار آزاد به یک نرم افزار آزاد دیگر، آسان تر و کم هزینه تر است. نرم افزار آزاد شما را به هیج شرکتی وابسته نمیکند. (اصلی ترین دلیل من برای انتخاب گنو/لینوکس)
یکی از مهمترین ادعا های نرم افزار های انحصاری این است که نرم افزار های آزاد، کاربر محور نیستند. به دلیل اینکه خود مردم نرم افزار های آزاد را توسعه میدهند، پاسخ نیاز های خود را در آن قرار میدهند. پس ادعای بالا باطل است.
نرم افزار آزاد فقط برای کاربری شخصی نیست. این اتفاق (آزادی نرم افزار)، همبستگی اجتماعی را ارتقاء میدهد. از آنجا که رفته رفته فعالیت های ما بیشتر رنگ و بوی دیجیتالی میگیرند، استفاده از نرم افزار های آزاد و در نتیجه آزادی از همه لحاظ به فرهنگ تبدیل میشود.
خوب این دوستان عزیز که بالا تر گفته شد زحمت کشیدن این سیستم عامل رایگان و آزاد رو تولید کردن همه چی تکمیل بوده که دیدن ای دل غافل سیستم عامل هست کرنل نیست توی سال ۱۹۹۱ یک آقای دیگه به نام لینوس توروالدز اومد یک هسته یا همون کرنل(صبر کنید میگیم کرنل چیه ) رو درست کرد
عجله نکنید الان میگیم
اول بگیم کرنل چیه
کرنل چیزیه که ارتباط بین برنامه ها و سخت افزار (مثل رم و پردازنده و غیره )رو برقرار میکنه و کنترل همه چیز دستشه
لینوکس یک کرنل ازاد هست که بسیار بسیار کامله یعنی تو بهترین حالتی هست که یک کرنل می‌تونه باشه (البته بگیم که گنو با کرنل های دیگه ای هم سر و کار داره مثل هرد این هرد با خود گنو به وجود اومد ولی اون وقت خیلی کامل نبود ولی الان به شکل گنو/هرد میشه ازش استفاده کرد)
کرنل لینوکس متن بازه و همه می‌تونن توشو ببینن و بفهمن توش چه خبره اما بعضی نرم افزار ها متن بسته هستند و ما نمی‌دونیم چی میگذره اون تو و یا حتی اینکه ممکنه توش درپشتی (برای سرقت اطلاعات استفاده میشه) داره یا نه ؟ بهانه هایی هم هست مثل اینکه نمیخوایم کسی بفهمه و یا از روی مال ما یکی نسازن و ... اما خب اینها همه بهانه هایی هست که هیچ توجیهی نداره اگر بخوام مثال بزنیم و این ادعا رو رد کنیم همین دبیان و اوبنتو بهترین مثال ها هستن ... اوبونتو از روی دبیان ساخته شده و یک جهش بزرگ توی این حوزه اتفاق افتاد و الان هردو توزیع دارن گسترش داده می‌شن و هیچ کدوم هم ورشکسته نشده حتی از روی اوبونتو چندین توزیع ساخته شده اما هنوز هم اوبونتو با قدرت داره کار میکنه دبیان هم همینطور و حتی اون توزیع ها هم دارن کار خودشونو ادامه میدن (برای مثال میتونید درباره پاپی لینوکس تحقیق کنید که بر پایه اوبونتو هست و استفاده میشه)پس متن باز نبودن نرم افزار های انحصاری دلیل دیگ ای داره !
این کرنل لینوکس با سیستم عامل گنو یک سیستم عامل کامل و جذابی رو تشکیل دادن که شد گنو/لینوکس (یادتون باشه که سیستم عامل شد گنو/لینوکس اشتباه نکنید لینوکس خودش فقط کرنل هست پس سیستم عامل لینوکس بهتره نگیم :) )
توی گنو/لینوکس فقط یک میزکار وجود نداره مثلا گنوم هست که در توزیع (میگیم توزیع چیه )اوبونتو میتونید ببینید کی دی ای پلاسما هست که میتونید در توزیع کوبونتو ببینید و میزکار های دیگه البته بیشتر توزیع ها با میزکار های مختلفی منتشر می‌شن مثلا اگه اوبونتو رو مثال بزنیم خود اوبونتو با میزکار گنوم هست کوبونتو زوبونتو لوبونتو و.. که همون اوبونتو هستند ولی از میزکار های دیگه استفاده کنند
گفتیم که چون گنو/لینوکس ازاد هست میشه تغییرش داد و دوباره منتشرش کرد به همین دلیل توزیع های زیادی به وجود اومد که ما چند تا از اون ها رو براتون میگیم
اوبونتو یک توزیع گنو/لینوکس هست که بر مبنا توزیع دبیان نوشته شده و یکی از شناخته ترین توزیع های گنو/لینوکس است که واسه تازه کار ها بسیار ساده و مناسبه کلمه «اوبونتو» از فلسفه اوبونتو در آفریقای جنوبی به معنی «انسانیت نسبت به دیگران» گرفته‌شده است.از اسمش هم معلومه که توزیع بسیار خوب و انسان دوستانه ای هست باید بگم که شرکت کنونیکال اون رو توسعه میده و اولین توزیعی که می خواین امتحانش کنید همین باشه
توزیع های دیگه ای مثل مینت مانجارو ارچ دبیان و.... هستن که بعد از این که یکم تو اوبونتو راه افتادین میتونید اون ها رو هم امتحان کنید
خوب می‌خوایم دلایلی رو بگیم که چرا گنو/لینوکس اینقدر جذاب و عالی است
اصلی ترین دلیل ازادی نرم افزاره که بالا تر براتون گفتیم
یکی از دلایل مهم گنو/لینوکس امنیت است اینجا خبری از ویروس و.... نیست شما هیچ نیازی به انتی ویروس ندارید و خیالتون راحت باشه که هیچ مشکلی در این باره نخواهید داشت البته بگیم که دلیلش کاربر های کم تر نیست میتونید اینجا رو ببینید
چرا گنو/لینوکس به انتی ویروس نیاز ندارد ؟
اینجا همه چیز رایگان است !! رایگان ! حتی نیازی به پرداخت ریالی برای نصب سیستم عامل نیست در نتیجه کرک هم وجود نداره ! این عالی است
واقعا می دونستید که کرک نرم افزار به معنا واقعی کلمه دزدی است ؟ دلیل نیارید که همه کرک می کنن و مشکلی نداره میتونید بگید همه از دیوار مردم بالا میرن و مشکلی نداره؟ با این حرف ها می تونید خودتون رو گول بزنید ؟
چرا به گنو/لینوکس نمی‌آیید؟ اینجا کاملا رایگان است نیازی به کرک نیست هیچ دزدی در کار نیست واقعا این عالی نیست؟
اگه توسعه دهنده هستید میتونید حتی خودتون توزیع جدید درست کنید نرم افزار ها رو به شکل دل خواه تغییر بدید
اگه الان تو خونه یا هرجا دیگه یک رایانه قدیمی دارید که داره خاک می‌خوره عجله کنید گنو/لینوکس توزیع هایی داره که برای رایانه شما ساخته شدن تا جان تازه ای به اون بدن
اگه شما برنامه نویس هستید وقت رو هدر ندهید اینجا جای شما است
اگه در این راه هر مشکلی پیش اومد جامعه ای پشت شما هستند بله همین الان میتونید مشکلتون رو توی انجمن اوبونتو فارسی ایران بگید کاربر های با تجربه زیادی اونجا اماده کمک کردن هستند
گنو/لینوکس به راحتی میشه به هر شکلی که می‌خوای در بیاریش
دوستان ما هم از روز اول با اون اشنا نبودیم ولی وقتی باهاش اشنا شدیم شیفته اون شدیم و واقعا نمی تونستیم که شما رو با این سیستم عامل اشنا نکنیم اگه این مطلب رو خوندید حتما یک بار هم که شده چیز های جدید رو تجربه کنید و گنو/لینوکس رو کنار سیستم عامل فعلی تون نصب کنید
اگه امتحان کردید و دوست داشتید توی نظرات بنویسید و ما رو خوشحال کنید :)
( از طرف جمعی از کاربران ایرانی اوبونتو )
نویسندگان :
ترجمه قسمت مزایای نرم افزار ازاد :
منابع:
متن (قسمت مزایای نرم‌افزار ازاد )edutopia.org
