ممکن است گاهی متوجه شده باشید که ظاهر یک یا چند تا از گیاهان خانگی شما عوض شده است، مثلا یکی از گیاهان به یک سمت کج شده است، برگهای دیگری میریزند و... . در این صورت باید بگردید و علت وجود این مشکلات را در گیاهان آپارتمانی خود پیدا کرده و نسبت به رفع آنها اقدام کنید. زیرا در غیر اینصورت گیاهان شما از بین خواهند رفت. اما اگر اطلاعاتی درباره مشکلات گیاهان خانگی و راه حل آنها ندارید، پیشنهاد میکنیم مقاله زیر را مطالعه فرمایید.
مختصری درباره مشکلات گیاهان خانگی
یکی از ناامید کنندهترین قسمتهای نگهداری از گیاهان خانگی این است که بعد از مدتی تحت تاثیر عوامل مختلف بهطور ناگهانی برگهایشان شروع به زرد شدن، ریزش یا پژمرده شدن میکند؛ کمکم این موجودات زیبا و دوست داشتنی جلوه و زیبایی خودشان را از دست داده و جلوی چشم ما از بین میروند؛ بدتر از همه اینکه ما نیز نمیدانیم چه اتفاقی برای آنها رخ داده و ناچار به تماشای آنها خواهیم بود.
مشخصا این اتفاقات بدون دلیل و به صورت اتفاقی رخ نمیدهد و چنین مواردی وقتی رخ میدهند نشان از این دارند که گیاه شما به مراقبت و رسیدگی بیشتری نیاز دارد؛ در اصل اتفاقات یاد شده زبان گیاهان است و گیاهان از طریق نشان دادن این موارد به شما میگویند چه چیزی نیاز دارند یا از چه چیزی رنج میبرند. در چنین شرایطی تنها کاری که شما باید بکنید یاد گرفتن زبان مخصوص آنهاست تا بتوانید با گیاه خود ارتباط برقرار کنید و نیازهای او را برطرف کنید. اگر بتوانید این زبان را یاد بگیرید گیاه شما همیشه سالم و سرحال خواهد ماند.
بهاینمنظور ما در این مطلب 12 مورد از مشکلات گیاهان خانگی را برای شما شرح دادهایم تا بعد از خرید گیاه آپارتمانی بتوانید بهراحتی با گیاه خود ارتباط برقرار کرده و بهخوبی از آن مراقبت کنید. با ما همراه باشید.
1. گیاه رشد طبیعی و موزون ندارد و به یک سمت کج شده است
یکی از مشکلات گیاهان خانگی رشد غیرطبیعی و خارج از قاعده آنهاست. گاهی گیاه رشدی عجیب و غیرمنطقی دارد و ممکن است یک یا چند ساقه به صورت نامتوازنی به سمت دیگر کج شده یا بیش از حد بلند شوند. اگر کمی دقت کنید میبینید که این ساقه نامتوازن به سمت منبع نور حرکت میکند و گیاه شما میخواهد به شما بگوید که نوری که دریافت میکند کم است.
برای حل این مشکل کافی است گیاه خود را به محلی با نور بیشتر منتقل کنید. درنظر داشته باشید پنجرههای شمالی کمترین نور و پنجرههای جنوبی بیشترین نور را دارند. پس اگر گیاه شما بیشترین میزان نور را نیاز دارد، بهتر است آن را به پنجره جنوبی منتقل کنید. همچنین بهتر است هر چند وقت یکبار گلدان خود را بچرخانید تا تمام قسمتهای گیاه به طور مساوی از نور خورشید بهرهمند شوند در غیر اینصورت یک قسمت گیاه رشد بیش از حدی خواهد داشت در حالی که قسمت دیگر رشد کمتری دارد.
2. برگهای گیاه پیچ خوردهاند
الگوی رشد برگها معمولا نشانهای برای وجود بیماری یا حشرات است. اگر برگهای گیاه شما پیچ خورده یا در هم فرو رفته باشند بهتر است کمی دقیقتر به گیاه خود نگاه کنید، چون ممکن است نشانههایی از وجود حشرات یا خود حشرات ببینید، اما اگر لکههایی سیاه رنگ روی برگها دیدید نشانهای از بیماری است.
در اولین قدم بهتر است گیاه خود را قرنطینه کنید تا بیماری یا آفتهای آن به سایر گیاهان سرایت نکند و سپس با توجه به نوع گیاه، شدت آلودگی و نوع آلودگی، گیاه خود را درمان کنید. گاهی تنها با یک دستمال تمیز میتوانید از شر این مشکل خلاص شوید، اما گاهی نیز ممکن است مجبور به استفاده از آفتکش یا قارچکشهای صنعتی شوید. در صورتی که دیر متوجه ابتلای گیاه خود شوید ممکن است دیگر نتوانید آن را درمان کنید. بنابراین برای جلوگیری از بروز چنین مواردی بهتر است مرتبا گیاه خود را بررسی کنید.
3. برگهای گیاه قهوهای شدهاند
گاهی لبه برگهای گیاه ممکن است قهوهای شود. این مورد نیز جز مشکلات گیاهان خانگی بهشمار رفته و ممکن است به دلایل مختلفی رخ بدهد. دلایلی که باعث قهوهای شدن لبه برگها میشود شامل موارد زیر است:
- آبیاری نادرست
آبیاری مناسب برای یک گیاه به این معنی نیست که مثلا هر سه شنبه ساعت 9 صبح باید به گیاه آب بدهید؛ آبدهی به گیاه باید زمانی باشد که واقعا به آن نیاز دارد. همچنین اینکه گیاه شما طاقت کم آبی را دارد به این معنی نیست که میتوانید هفتهها آن را بدون آب بگذارید و ناگهان آن را به حجم زیادی آب غافلگیر کنید، چراکه به این شکل نیز در واقع شما آبیاری نامناسب انجام دادهاید و گیاهتان را در معرض نابودی! مقاوم بودن گیاه به بیآبی در اصل به این معناست که اگر تایم آبیاری گیاهتان چند ساعت یا یک روز عقب افتاد و فراموش کردید، گیاهاتان نابود نمیشود. ضمن اینکه به اندازه آب دادن به گیاه نیاز جز ارکان آبیاری درست است. بنابراین موقع آبیاری گیاه خود، هم در زمان مناسب و هم بهاندازه به آن آب بدهید.
در زمان آبیاری به یاد داشته باشید که آب اضافی باید از زیر گلدان خارج میشود. این به آن معنی است که اولا گیاه در آب غوطه ور نمیشود و دوما آب به تمام خاک رسیده و فقط قسمت بالایی آن خیس نشده است. ضمن اینکه این موضوع خبر از زهکشی مناسب خاک گلدانتان نیز میدهد.
- کمبود رطوبت
از آنجا که بسیاری از گیاهان بومی مناطق گرمسیری هستند و نیاز به هوایی مرطوب دارند، لازم است اگر هوای خانه شما خشک است، آن را با ترفندهای مختلف به هوایی مرطوب و باب میل گیاهان خود تبدیل کنید.
- تشکیل و تجمع نمک در خاک گیاه
این اتفاق معمولا بهخاطر کوددهی زیاد یا استفاده زیاد از آب شهری رخ داده و باعث تشکیل نمک در خاک گیاه میشود. برای جلوگیری از این مشکل بهتر است کوددهی را بهصورت حساب شده انجام دهید و تا جای ممکن از آب مقطر یا آبی استفاده کنید که یک شبانه روز استراحت کرده باشد و کلر و املاح آن ته نشین شده باشد. البته میتوانید از آب جوشانده سرد شده نیز استفاده کنید که یک انتخاب عالی برای آبیاری گیاهان بهشمار میرود.
افزونبر آب که باید استاندارد باشد، برای خلاصی از شر نمک جمع شده در خاک میتوانید گلدان را به سینک یا حیاط منتقل کنید و خاک آن را برای چند دقیقه در زیر جریان آب بشویید و اجازه دهید جریان آب از زیر گلدان خارج شود.
4. برگهای گیاه زرد شدهاند
اگر تنها یک یا دو برگ از گیاه شما زرد شده است نباید نگران باشید این جز مشکلات گیاهان خانگی بهشمار نرفته و یک اتفاق عادی و پروسه طبیعی زندگی گیاه است؛ در این شرایط فقط کافی است برگهای زرد را از روی گیاه جدا کنید، اما درغیراینصورت اگر تعداد برگهای زرد زیاد باشند میتواند نشانهای از یک مشکل بزرگتر یعنی آبیاری بیش از حد باشد.
آبیاری زیاد میتواند باعث مرگ گیاه شود البته نه به اندازه آبیاری کم، بیشتر گیاهان دوست ندارند در خاکی بیش از حد خیس زندگی کنند زیرا باعث پوسیدن ریشههای آنها میشود و آنها را مستعد به بیمار شدن میکند. هر گیاهی نیاز مخصوص به خود را دارد اما معمولا زمانی که دو الی سه سانت بالایی خاک گیاه خشک شد زمان آبیاری به گیاه است.
یکی دیگر از دلایل زرد شدن برگهای گیاه عدم دریافت نور کافی است. برگها برای حفظ کلروفیل و سبز ماندن نیاز به نور خورشید دارند و در صورتی که نور کافی را دریافت نکنند، در طول زمان رنگ سبز خود را از دست میدهند. این مشکل مخصوصا در گیاهان متراکمی که همیشه یک سمتشان به آفتاب است واضحتر مشاهده میشود و برگهای سمت دیگر رو به زردی میروند.
5. گیاه دچار ریزش برگ شده است
برخی گیاهان مانند فیکوس نسبت به تغییرات محیطی و جابهجایی بسیار حساس هستند و اعتراض خود را بهصورت ریزش برگها نشان میدهند، اما اگر شرایط محیط جدید برای آنها مناسب باشد پس از مدتی خود را تطبیق میدهند و مجددا برگهای جدید رشد میکنند.
یکی دیگر از دلایل ریزش برگها عدم توانایی در تامین انرژی مورد نیاز مخصوصا نور است. گیاهی که نتواند انرژی لازم برای رشد کامل خود را تامین کند شروع به قربانی کردن برگهای پیرتر میکند تا تمرکز خود را بر روی برگهای جوانتر خود بگذارد.
6. برگها دچار آفتاب سوختگی شده و کمرنگ شدهاند
گیاهان نیز مانند انسانها ممکن است دچارآفتاب سوختگی شوند؛ برگهایی که کمرنگ یا سفید میشوند نشانهای از آفتاب سوختگی و دریافت نور زیاد است. خوشبختانه راه حل این مشکل بسیار ساده است و کافی است گیاه را از نور شدید آفتاب دور کنید تا گیاه دوباره خود را بازیابی کند.
البته سوختگی برگها ممکن است حاصل کوددهی زیاد نیز باشد؛ کود بیشازحد میتواند باعث تجمع نمک در خاک شود و برگهای گیاه را بسوزاند. برای حل این مشکل باید میزان کوددهی را کم کنید یا کودی که استفاده میکنید را بیشتر رقیق کنید.
7. برگهای گیاه پژمرده شدهاند
یکی دیگر از مشکلات گیاهان خانگی پژمردگی برگها آنهاست. تشخیص پژمردگی معمولا کاری سخت است و ممکن است شما زمانی متوجه آن شوید که دیگر دیر شده باشد و گیاه نتواند زنده بماند. دلایل مختلفی میتواند باعث پژمردگی شود مانند آبدهی زیاد، آبدهی کم، زهکشی نامناسب خاک، استرسهای دما، بیماری یا کمبود رطوبت و… که با بررسی خشکی خاک، اصلاح عادت آبیاری، کاهش دما، انتقال گیاه به خاکی بهتر و افزایش رطوبت میتوانید آن را برطرف کنید.
8. برگها لکه دار شدهاند
علاوهبر پژمردگی برگها لکهدار شدن آنها نیز جز مشکلات گیاهان خانگی است. این لکهها معمولا بهدلیل ابتلای گیاه به بیماریهای قارچی، باکتریایی و یا ویروسی است. برای حل این مشکل باید گیاه را به محلی منتقل کنید که گردش هوای بهتری دارد تا با سرعت بیشتری خاک آن بین نوبتهای آبیاری خشک شود. همچنین باید تمام برگهای آلوده شده را از گیاه جدا کنید و دور بریزید.
در نظر داشته باشید تمام بخشهای آلوده شده را باید بهسرعت از گیاه مبتلا شده و گیاهان دیگر جدا کنید وگرنه امکان سرایت آن به سایر گیاهان نیز وجود دارد. همچنین برای جلوگیری از ابتلای مجدد گیاهان به این مشکل سعی کنید برای هر گیاه فضای کافی را فراهم کنید و گیاهان را بسیار چسبیده به یکدیگر قرار ندهید. همچنین همیشه در زمان آبیاری، آب را از قسمت پایینی و نزدیک به خاک گیاه بریزید که تا جای ممکن برگها یا تنه اصلی گیاه خیس نشود.
9. گیاه به سفیدک سطحی مبتلا شده است
این مشکل از مشکلات گیاهان خانگی که نام درست آن سفیدک سطحی است یک بیماری قارچی بوده و گیاهان زیادی را آلوده میکند. این قارچ در شرایطی ایجاد میشود که نور کم باشد، برگها خشک شده باشند و رطوبت بالا باشد.
در ابتدای امر این مشکل به شکل یک گرد و غبار سفید رنگ روی گیاه شما ظاهر میشود و سپس خود را بهصورت لکههای سفید رنگی نشان میدهد که برگ را از بین میبرد. عوامل ایجاد سفیدک سطحی میتوانند از طریق باد به سایر گیاهان سرایت کنند، بنابراین بهتر است گیاه مبتلا شده را بهسرعت قرنطینه کنید تا عوامل انتقال بیماری به سایر گیاهان شما منتقل نشوند.
برای برطرف کردن این مشکل باید تمام برگهای آلوده شده را از گیاه جدا کنید، آن را به محیطی با تهویه هوای بهتر و رطوبت کمتر منتقل کنید و سپس گیاه را با قارچکشهای صنعتی درمان کنید.
10. خاک گیاه جاذب رطوبت نیست
گاهی ما به اندازه کافی به گیاه خود آب میدهیم اما با اینکه گیاه ریشه سالمی دارد آب کافی را جذب نمیکند. متهم اصلی در این مورد خاک است؛ بسیاری از خاکهای آماده گلدان حاوی پیت هستند و نقش نگهداری رطوبت در خاک را بازی میکنند، اما این ماده در اولین مرتبه تماس با آب به سختی آب را به خود جذب میکند و نیاز به تکرار دارد تا بتواند عملکرد خود را بهبود بخشد. حتی اگر پیت در گذشته خیس شده باشد ولی مدتی خشک بماند دوباره سرسخت میشود.
گاهی ممکن است بهدلیل مسافرت یا حتی فراموشی فاصله زیادی بین نوبتهای آبیاری ایجاد شود. در این فاصله خاک گلدان خشک میشود و در آبیاری بعدی نمیتواند رطوبت را بهخوبی جذب کند، درنتیجه خاک آب را با سرعت تخلیه میکند و ریشه فرصت کافی برای جذب آب لازم را ندارد و دچار مشکل خواهد شد. برای حل این مشکل میتوانید گلدانهای کوچک خود را در آبی ولرم غوطهور کنید تا خاک بتواند عملکرد خود را بهبود بخشد، اما درباره گلدانهای بزرگتر ممکن است کار کمی سختتر باشد و نتوانید؛ در آن صورت باید با صبر و حوصله، منظم و به اندازه گلدانهای بزرگ خود را آبیاری کنید تا خاک آنها کمکم آماده شده و آب را بهتر از قبل به خود جذب کنند.
11. گیاه به پشه سیاه آلوده شده است
پشه خاک یا پشه سیاه گلدان یکی دیگر از مشکلات گیاهان خانگی بهشمار میرود. این حشرههای سیاهرنگ روی سطح خاک زندگی میکنند و موجوداتی رطوبت دوست هستند. سر و کله آنها در هوای سرد پیدا میشود و لاروهای خود را درون خاک گلدان و نزدیک به ریشه گیاه میریزند. تعداد کم این حشرات و نوع بالغ آن خطری برای انسانها محسوب نمیشوند و تنها موجوداتی مزاحم هستند که اطراف گلدان پرواز میکنند، اما از آنجایی که نرخ زاد و ولد آنها زیاد است بهسرعت تکثیر شده و آن زمان است که لاروهای این حشرات شروع به تخریب ریشه گیاه شما میکنند. ضمن اینکه پشه سیاه میتواند باعث انتقال قارچ و بیماری به گیاه شما نیز شود.
برای خلاصی از دست این حشرات باید خاک آلوده شده را دور ریخته و از حشرهکشهای صنعتی مخصوص برای این کار استفاده کنید. این نکته را نیز درنظر داشته باشید که در زمان خرید گیاهی تازه بهخوبی خاک آن را بررسی کنید و از خرید هر گیاهی که در اطراف آن حشرات سیاه رنگ پرواز میکنند خودداری کنید.
12. گیاه مورد حمله مگس سفید قرار گرفته است
برخلاف نامی که دارد، این حشره یک نوع مگس نیست و چیزی شبیه شته است. این حشرات کوچک و سفید مثلثی شکل در زیر برگهای گیاه شما میچسبند و شروع به تغذیه از شیره گیاه شما میکنند. این حشرات از خود مایعی چسبناک به جا میگذارند که باعث جذب آلودگی و ایجاد بیماری در گیاه شما میشود.
مگسهای سفید معمولا در مناطق گرمسیر و در تابستان پیدا میشوند. در مناطق یا فصلهای سرد این مگسها در گلخانهها به راحتی زنده میمانند و تکثیر میشوند. در صورتی که جلوی تکثیر آنها گرفته نشود در مدت کوتاهی تعداد آنها به سرعت افزایش پیدا میکند. زنبورها و کفشدوزکها دشمنان این حشرات سفید رنگ هستند و میتوانند در ازبینبردن آنها موثر باشند، اما از آنجا گیاهان شما داخل آپارتمانتان قرار دارند، برای از بین بردن مگس سفید لازم است از آفتکشهای صنعتی مخصوص یا تلههای چسبناک زرد رنگ آنها را به دام انداخته و با آنها مبارزه کنید.
در مورد مگس سفید گفتنی است که این حشره برای انسان خطرناک نیستند، اما از آنجا که جثه کوچکی دارند میتوانند بهراحتی وارد مجرای تنفسی یا چشم شده و باعث ایجاد مشکلات تنفسی یا عفونت شوند. پس بهتر است هر زمان آنها را اطراف گیاهان خود دیدید، بهسرعت درصدد از بین بردن آنها برآمده و قبل از اینکه تعدادشان زیاد به و سایر گیاهانتان نیز منتقل شوند، آنها را از بین ببرید.
همچنین گفتنی است که اگر بهتازگی قصد خرید گیاه آپارتمانی دارید، پیشنهاد میکنیم با خرید کاکتوس و ساکولنت شروع کرده و سپس سراغ سایر گیاهان آپارتمانی بروید، چراکه ساکولنتها و کاکتوسها معمولا نگهداری آسانتری دارند.
پاسخ به سوالات احتمالی شما درباره مشکلات گیاهان خانگی
1. گیاهان خانگی به چه دلیل از بین میروند؟
یکی از مهمترین مشکلات گیاهان خانگی آبدهی زیاد است که منجر به پوسیدگی ریشه میشود. بیماری که باعث لزج، سیاه یا قهوهای شدن ساقهها یا ریشههای گیاه میشود. معمولا این بیماری منجربه مرگ گیاه میشود و شما باید با گیاه جدیدی شروع کنید.
کمآبی، آفت، باکتریها، قارچها و مشکلات تامین نور موارد دیگری هستند که میتوانند یک گیاه را به سمت مرگ سوق دهند.
2. چگونه میتوان تشخیص داد گیاهی مشکل دارد؟
برای تشخیص مشکلات در گیاهان باید به ظاهر آنها دقت کرد. اگر برگهای یک گیاه از شکل اصلی خود خارج شده، رنگ آنها تغییر کرده باشند و در مجموع شادابی و سلامت همیشگی را نداشته باشند یعنی مشکلی وجود دارد؛ مواردی مانند لکههایی روی برگ، زرد شدن یا خشک شدن برگها یا توقف رشد گیاه میتواند نشانهای از وجود یک مشکل یا بیماری باشد و نیاز است تا وضعیت نگهداری گیاه را بررسی کنید.
3. دلیل ریزش برگهای گیاهان خانگی چیست؟
ریزش برگهای یک گیاه اگر جزئی از روند طبیعی زندگی گیاه نباشد، به خاطر عدم توانایی گیاه در تامین منابع انرژی است.
گیاهی که نتواند انرژی لازم برای رشد خود را دریافت کند شروع به قربانی کردن برگهای قدیمیتر میکند تا فرصت رشد را به برگهای جوانتر و بالاتر در ساقه خود بدهد. عدم تامین نور کافی، عدم وجود املاح و مواد مغذی در خاک و ریشههای خراب میتوانند یک گیاه را در تامین منابع انرژی با مشکل روبرو کنند.
4. از کجا بفهمیم گیاهی مبتلا به بیماری قارچی شده است؟
بیماریهای قارچی در گیاهان خود را به اشکال مختلفی نشان میدهند؛ گاهی این بیماریها بهصورت لکههای سیاه روی قسمت بالایی برگ نمایان میشوند (نه در زیر برگ) و این لکهها گسترش پیدا میکنند تا تمام برگ را درگیر کنند.
گاهی قارچها به صورت زنگ زدگی نمایان میشود و در زیر برگها گسترش پیدا میکنند. در همین حین روی برگ نیز بی رنگ میشود تا در نهایت برگهای گیاه شروع به ریزش کند.
برخی قارچها نیز بهصورت کپک خود را نشان میدهند. این نوع قارچها بهخاطر عدم تهویه هوا و رطوبت بالا پدیدار میشوند و در صورت توجه نکردن تمام گیاه را درگیر خود میکنند.
5. از کجا بفهمیم گیاهی دچار پوسیدگی شده است؟
ریشههای یک گیاه همیشه خارج از دید ما هستند بنابراین تشخیص پوسیدگی یا بیماری آنها نیاز به مشاهده غیرمستقیم دارد. برای تشخیص این مشکل به برگهای گیاه خود دقت کنید. برگهایی که میریزند، زرد شدهاند و نرم یا له شدهاند، از وجود مشکل در ریشه گیاه خبر میدهند.
در این مرحله باید به سراغ مشاهده مستقیم بروید و گیاه را از خاک خارج کرده و ریشه آن را به دقت بررسی کنید. اگر ریشههای گیاه شما نرم، لزج، سیاه یا قهوهای شده باشد یعنی دچار پوسیدگی شده است.
در صورتی که پوسیدگی ریشه گسترش نیافته باشد میتوان با حذف قسمتهای پوسیده و کاشت آن در خاکی تازه با زهکشی بهتر، گیاه را مجددا به زندگی بازگرداند، اما اگر پوسیدگی پیشرفت کرده باشد دیگر کار گیاه شما تمام شده است.
6. دلایل کلی زرد یا قهوهای شدن برگهای گیاهان خانگی چیست؟
گیاهان بهصورت طبیعی آب را از ریشههای خود دریافت میکنند و بخشی از آن را از برگهای خود خارج میکنند. معمولا گیاهی که نتواند آب از دست رفته را جایگزین کند دچار آسیب میشود و دراین حالت برگهای آن قهوهای یا زرد خواهد شد. این مساله بهدلایل مختلفی ممکن است رخ بدهد که معمولا بهخاطر آسیب به سیستم ریشه (بهدلیل کوددهی زیاد و آبدهی کم یا زیاد) رخ میدهد و گیاه نمیتواند آب کافی را از خاک جذب کند.
برخی گیاهان نیز در معرض نور مستقیم خورشید دچار سوختگی میشوند و این مساله را با قهوهای شدن یا زرد شدن برگها نمایان میکنند.
البته گاهی زرد شدن برگهای یک گیاه نشانهای از روند طبیعی زندگی آن است و برخی گیاهان در پایان فصل رشد برگهای خود را زرد میکنند و در نهایت میریزند تا انرژی لازم را برای فصل رشد بعدی ذخیره کنند.
7. در صورت مواجهه با یک گیاه بیمار باید چه اقداماتی انجام دهیم؟
اگر گیاه بیماری در خانه دارید و در حال درمان آن هستید باید توجه کنید که همیشه از دستکش استفاده کنید. ابزاری که برای این گیاه استفاده میکنید را پس از انجام کار بشورید و هیچگاه مستقیما برای گیاهان دیگر استفاده نکنید. این کار را میتوانید با ترکیب یک دهم مایع سفید کننده و نه دهم آب انجام دهید.
سعی کنید گیاه بیمار را در محیطی ایزوله و قرنطینه قرار دهید تا باعث انتقال بیماری به گیاهان دیگر نشوید. یک گیاه بیمار به مراقبت و نگهداری بیشتری نیاز دارد و باید شرایط بسیار خوبی برای آن فراهم کنید تا بتواند مجددا خود را بازیابی کند.