همان‌طور که می‌دانید گل ارکیده یکی از معروف‌ترین گلهای گلدانی است که می‌توان آن را به راحتی در خانه یا محل کار پرورش داد. اما یکی از گونه‌های خاص این گل که ما امروز قصد معرفی آن را به شما داریم، ارکیده اونسیدیوم می‌باشد که ظاهری متفاوت نسبت به دیگر ارکیده‌ها دارد. حال اگر دوست دارید با ارکیده اونسیدیوم و روش نگهداری آن به طور کامل آشنا شوید، در ادامه این مقاله همراه ما باشید.
مقدمه ای بر گل ارکیده اونسیدیوم
ارکیده اونسیدیوم، یکی از محبوب‌ترین گلهای آپارتمانی است. البته که این محبوبیت بی‌دلیل هم نیست و داشتن گلهای خوش رنگ، متعدد و بزرگ باعث شده تا اونسیدیوم به گیاهی متفاوت در بین انواع گلهای آپارتمانی تبدیل شود. در طول سالیان متوالی، اونسیدیوم به‌وفور با انواع دیگر ارکیده پیوند داده شده و در نتیجه، صدها گونه از آن در جهان وجود دارد. از آنجایی که نامگذاری این تعداد از اونسیدیوم کار راحتی نیست، حتی دانشمندان نیز خیلی به آن نپرداخته‌اند! این گیاه برای نخستین بار در سال 1800 میلادی توسط یک گیاه شناس سوئدی به جهان معرفی شد. اونسیدیوم بومی جنگل‌های وحشی آمریکای جنوبی و مرکزی است و روی درختان و سطح سنگ‌ها رشد می‌کند. این گیاه می‌تواند در شرایط محیطی خانه و محل کار به‌خوبی رشد کرده و شبه پیازهای سالم و بزرگی را به‌وجود آورد. اگر دنبال خرید یک گل ارکیده متفاوت هستید یا دوست دارید در کنار ارکیده فالانوپسیس خود یک ارکیده دیگر هم داشته باشید ما به شما نگهداری گل ارکیده اونسیدیوم را پیشنهاد می‌کنیم. راجع به روش نگهداری آن نیز اصلا نگران نباشید ما در این مطلب همه آنچه برای نگهداری گل ارکیده اونسیدیوم باید بدانید را به شما خواهیم گفت.
شناخت بیشتر ارکیده اونسیدیوم
یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌ها میان ارکیده فالانوپسیس و ارکیده اونسیدیوم، معطر بودن بعضی از انواع اونسیدیوم است! بنابراین اگر شما نیز به دنبال گیاهی گلدار و خوش عطر هستید، اونسیدیوم می‌تواند تمامی نیازهای شما را برآورده کند! بین ارکیده‌های اونسیدیوم Sherry Baby، اونسیدیومی با عطر شکلات، Twinkle ارکیده‌ای با رایحه وانیل و cheirophorum که ارکیده‌ای مینیاتوری و مادر twinkle است رایحه‌ای گلی دارد. اگر عاشق عطر مرکبات هستید، اونسیدیوم chrysomorphum را فراموش نکنید؛ چراکه این گیاه عطری با رایحه مرکبات دارد.
شرایط نگهداری گل
در این بخش به توضیح شرایط نگهداری گل ارکیده اونسیدیوم خواهیم پرداخت.
روش صحیح آب‌دهی
نیازهای آبی هر اونسیدیوم با یک اونسیدیوم دیگر متفاوت است، اما فراهم بودن یک زهکشی عالی، فاکتوری حیاتی برای هر اونسیدیومی به‌شمار می‌رود. به‌طورکلی، اونسیدیوم‌هایی که دارای برگ‌ها و ریشه‌های ضخیم‌تری هستند، به دفعات کمتری از آبیاری نیاز خواهند داشت. برای تشخیص زمان صحیح آبیاری، پیشنهاد ما این است که از یک سیخ چوبی استفاده کنید. به این شکل که سیخ را کمی در خاک فرو کرده و آن را خارج کنید؛ اگر تیره شد یا مقداری خاک به آن چسبیده بود، یعنی خاک هنوز مرطوب است، اما اگر بدون تغییر خارج شد، زمان آبیاری فرا رسیده است. به‌عبارت دیگر اگر چند سانتی‌متر رویی خاک (2 الی 3 سانتی‌متر) خشک بود، می‌توانید اونسیدیوم را آبیاری کنید. به‌طورکلی در شرایط محیطی متعادل، احتمالا هر 5 الی 7 روز یک بار باید این گیاه را آبیاری کنید.
در طول نگهداری از گل ارکیده اونسیدیوم برای آبیاری آن بهتر است از آبی با دمای ملایم و دمای محیط استفاده کنید. همچنین از شب قبل، ظرف مخصوص آبیاری گیاهان خود را از آب پر کرده و اجازه دهید کلر اضافی آن خارج شود. آبیاری را باید تا زمان خارج شدن میزان اضافی آن از زیر گلدان ادامه دهید. این کار کمک می‌کند تا آب به تمامی نقاط خاک رسیده و کمی آن را شست‌وشو دهد. همچنین باید آب را مستقیما روی خاک ریخته و از خیس شدن برگ‌ها جلوگیری کنید، چراکه اینکار باعث بیمار شدن گل شما می‌شود. گفتنی است بیماری لکه برگی، در اثر خیس شدن برگ‌ها ایجاد می‌شود.
همان‌طور که بالاتر هم گفتیم، خاک مناسب برای نگهداری از گل ارکیده اونسیدیوم باید عملیات زهکشی را به‌خوبی و سریع انجام دهد. دلیل این مسئله این است که اونسیدیوم دارای شبه پیازهای بزرگ و گوشتی و همچنین حجم فراوانی از ریشه است، ازاین‌رو مستعد پوسیدگی است و عدم زهکشی مناسب خاک می‌تواند منجر به پوسیدگی و درنتیجه از بین رفتن آن شود.
باتوجه به موضوع یاد شده اگر متوجه شدید که یک شبه پیاز در حال پوسیده یا فاسد شدن است، سریعا آن را با کمک یک قیچی تمیز بریده و سپس میزان آبیاری گیاه را کاهش دهید، به‌خصوص در فصل زمستان، در این فصل آبیاری باید دو بار در ماه و حتی کمتر صورت بگیرد؛ نیازی هم نیست نگران کم آبی آن باشید، زیرا اونسیدیوم به‌لطف داشتن شبه پیازهای متعدد، مقاومت خوبی در برابر خشکی از خود نشان می‌دهد. البته این به معنای خشکی بیشازحد نیست؛ پس مراقب این موضوع باشید. گفتنی است پژمردگی و چروک شدن این شبه پیازها، آلارمی برای خشکی و کم آبی بیشازحد گیاه است.
نور مورد نیاز
این گل زیبا قادر است نور کامل تا سایه نسبی را نیز تحمل کند، اما بااین‌حال برای تامین نور مورد نیاز گل ارکیده اونسیدیوم بهتر است نور به‌صورت فیلتر شده به آن بتابد. الگوی رشد ارکیده اونسیدیوم تقریبا مشابه درخت است و در طبیعت اصلی خود، به زندگی در نور فیلتر شده عادت دارد. ازاین‌رو پیشنهاد ما این است که در طول نگهداری گلدان ارکیده اونسیدیوم خود را در محلی نورگیر با نور فیلترشده، مثلا کنار یک پنجره جنوبی که البته دارای پرده است، قرار دهید؛ این نقطه ضمن فراهم کردن نور کافی برای گیاه، از آن در برابر آفتاب سوزان عصرگاهی نیز محافظت می‌کند.
مثل انواع ارکیده اونسیدیومی که نور خورشید را به مقدار کافی دریافت کند دارای برگ‌های روشن و سبز-زرد خواهد بود. در مقابل، اگر نور خورشید به میزان لازم به اونسیدیوم نرسد، برگ‌های آن تیره خواهند شد. میزان افراطی نور نیز در نهایت منجر به سوختگی و قرمز شدن برگ‌ها می‌شود. ضمن اینکه زرد شدن کامل برگ‌ها، می‌تواند نشانه دریافت بیشازحد نور نیز تلقی شود.
اگر نقطه‌ای با نور مناسب برای اونسیدیوم نیافتید، می‌توانید از نور مصنوعی استفاده کنید. یکی از بهترین انواع نورهای مصنوعی برای ارکیده، لامپ مخصوص رشد گیاهان است که با همین نام می‌توانید آن‌ها را در بازار خریداری کنید.
دما و رطوبت مناسب محیط نگهداری
ارکیده‌های اونسیدیوم را می‌توان در مناطق آب و هوایی مختلف پیدا کرد؛ از مناطق گرمسیری گرفته تا جنگل‌های سرد و ابری، اما انواع محبوب آپارتمانی آن (که غالبا دارای گلهای زرد رنگ هستند و شبه پیازهای بزرگی تولید می‌کنند)، آب و هوای گرم را ترجیح می‌دهند. درنظر داشته باشید که هرگز ارکیده خود را در کنار دستگاه‌های سرمایشی/ گرمایشی قرار ندهید، چراکه هرگونه شوک دمایی سبب بروز مشکل در روند رشد گیاه خواهد شد.
دمای ایده‌آل برای ارکیده اونسیدیوم در شب (پاییز، زمستان، و ماه‌های بهار) بین 15 الی 18 درجه سانتی‌گراد است و دمای مناسب در طول روز نیز، بین 21 الی 32 درجه سانتی‌گراد است. در تابستان نیز دمای مناسب برای نگهداری از گل ارکیده اونسیدیوم چند درجه گرم‌تر از دماهای ذکر شده خواهد بود. در طول نگهداری از گل ارکیده اونسیدیوم درنظر داشته باشید که اگر اونسیدیوم برای مدت طولانی در دمای کمتر از 10 درجه سانتی‌گراد قرار بگیرد، سرعت رشد آن کاهش خواهد یافت.
از دما گذشته، رطوبت هوای اونسیدیوم باید بین 40 تا 50 درصد باشد. البته این عدد برای پرورش‌دهندگان حرفه‌ای بین 40 تا 80 درصد است و عملا فراهم کردن این میزان رطوبت در خانه غیرممکن است، چون این میزان از رطوبت، سبب ایجاد شدن قارچ روی دیوار خانه خواهد شد.
در نظر داشته باشید که ظهور چین و شکستگی در برگ‌ها، می‌تواند نشانه‌ای برای کمبود رطوبت هوا باشد. در اغلب اوقات، رطوبت هوای منازل برای اونسیدیوم کافی است، اما اگر احساس کردید گیاه شما با خشکی هوا دست و پنجه نرم می‌کند، می‌توانید از دستگاه‌های مرطوب‌کننده هوا استفاده کرده یا گلدان را روی سینی آب و سنگریزه قرار دهید و مواظب باشید که سطح زیرین گلدان هیچگونه تماسی با آب سینی نداشته باشد.
بهترین خاک برای ارکیده اونسیدیوم
اونسیدیوم باید در خاکی بر پایه پوست درخت و دارای زهکشی عالی کاشته شود. ترکیبی تحت عنوان خاک مخصوص ارکیده نیز در بعضی فروشگاه‌ها موجود است و می‌توانید از آن برای ارکیده اونسیدیوم استفاده کنید. اونسیدیوم ارکیده‌ای با ریشه‌های ظریف و حساس است. ازاین‌رو خاک آن باید آنقدر متخلخل باشد که ریشه بتواند بدون مشکل در آن گسترش یافته و هوای کافی نیز در اطراف آن جریان پیدا کند.
پس از خرید گل ارکیده اونسیدیوم خود، از وضعیت خاک آن اطمینان حاصل کنید. گاهی اوقات خاک آن به قدری متراکم و فشرده است که مانع از رشد ریشه می‌شود. ازاین‌رو ادامه حیات اونسیدیوم در چنین خاکی، در طولانی مدت به سلامت آن آسیب وارد خواهد کرد. برای حل این مشکل می‌توانید با اضافه کردن مقداری پرلیت و زغال مخصوص خاک گیاهان، خاک را سبک کنید.
اگر در منطقه‌ای با آب و هوای خشک زندگی می‌کنید، قطعا با پدیده خشک شدن سریع خاک آشنا هستید. برای جلوگیری از بروز این اتفاق و حفظ بیشتر رطوبت هم، می‌توانید چند مکعب “پشم سنگ” در خاک قرار دهید. پشم سنگ ضمن حفظ بیشتر رطوبت، از غرقاب شدن خاک نیز جلوگیری خواهد کرد.
زمان و روش کود دادن به گل
در طول فصول رشد، ماهی دوبار به اونسیدیوم خود کود مخصوص ارکیده بدهید. هر چه گیاه بزرگ‌تر باشد، نیاز آن به کود نیز بیشتر خواهد بود؛ درست مثل آبیاری! یک کود 10-10-30 یا 10-10-20 برای ارکیده مناسب است. کود انتخابی همیشه باید تا نصف الی یک چهارم قدرت خود رقیق شده و سپس به خاک اونسیدیوم اضافه شود؛ به‌عبارتی اگر روی بسته نوشته شده که هر یک قاشق باید در یک لیتر آب حل شود شما باید یک قاشق کود را در دو برابر یا چهار برابر آب یعنی 2 یا 4 لیتر آب حل کنید و سپس کود را به گیاه اضافه کنید. فراموش نکنید که کود باید به خاک مرطوب اضافه شود، چراکه ریختن کود در خاک خشک منجر به سوختن ریشه‌ها خواهد شد. همچنین در فصل کوددهی نیز، از نوک برگ‌ها غافل نشوید. هرگونه قهوه‌ای شدن آن‌ها، نشانه سوختگی گیاه در اثر کوددهی بیشازحد است.
در طول تابستان یکبار در میان همراه با آبیاری کود را به گیاه بدهید. از آنجایی که ارکیده به استراحت زمستانی نیازی ندارد، می‌توانید کوددهی را در این فصل نیز ادامه دهید، اما درنظر داشته باشید که در فصل زمستان باید پس از هر 3 بار آبیاری و در بار چهارم همراه با آبیاری به گل ارکیده اونسیدیوم خود کود بدهید.
روش عوض کردن گلدان گل
به‌طورکلی، تعویض گلدان اونسیدیوم تنها باید در موارد ضروری انجام شود؛ زیرا مثل سایر ارکیده‌ها، اونسیدیوم نیز دارای ریشه‌های ظریف و حساس است و پس از عادت کردن به بستر خود، ترجیح می‌دهد بدون وارد شدن هیچگونه شوکی به ادامه رشد خود بپردازد. بنابراین تعویض بی‌دلیل گلدان می‌تواند ضمن بر هم زدن تعادل گیاه، به ریشه‌های ظریف آن نیز آسیب‌های جدی وارد کند.
پیشنهاد ما این است که اگر اونسیدیوم در حال رشد بیشازحد و خارج شدن از گلدان خود بود یا ریشه‌های آن از زیر گلدان خارج شده بودند، آن را به گلدان بزرگ‌تری منتقل کنید و این کار را با احتیاط یا زیر نظر یک متخصص انجام دهید. البته ناگفته نماند که تضعیف خاک و عدم انجام شدن زهکشی مناسب نیز از سایر علل تعویض گلدان این ارکیده به‌شمار می‌رود. پس در چنین شرایطی نیز می‌توانید گلدان ارکیده خود را تعویض کنید.
برای تعویض گلدان در طول نگهداری از گل ارکیده اونسیدیوم با دقت گیاه را از گلدان خارج کرده و با احتیاط و البته تا حد ممکن، خاک قدیمی را از روی ریشه‌های آن پاک کنید. برای انجام اینکار مواظب باشید که به ریشه‌های سالم آسیبی وارد نکنید. البته درنظر داشته باشید که شکسته شدن تعدادی از ریشه‌ها حین تعویض گلدان طبیعی و البته کمی ناخوشایند و اجتناب‌ناپذیر است؛ درنتیجه تنها دقت شماست که می‌تواند این اتفاق را به حداقل برساند.
بعد از بیرون آوردن گیاه از گلدان قدیمی حتما ریشه‌های نرم، پوسیده، پلاسیده، لزج و قهوه‌ای را با استفاده از یک چاقوی تیز و استریل شده حذف کنید و تنها ریشه‌های سفید، خوش رنگ و سفت را بگذارید باقی بمانند. بعد از انجام اینکار، ادامه مسیر آسان است؛ کافی است گیاه را در گلدان جدید قرار دهید! گلدان تازه باید قطری حدود 4 الی 5 سانتی‌متر بزرگ‌تر از گلدان قبلی داشته و با خاکی تمیز و جدید پر شود. چنین گلدانی حداقل تا 2 سال آینده میزبان اونسیدیوم شما خواهد بود.
چگونه می‌توان ارکیده اونسیدیوم را تکثیر کرد؟
در طول نگهداری از گل ارکیده اونسیدیوم بهترین روش برای تکثیر آن، روش تقسیم کردن است. برای این کار، به یک ارکیده بالغ و سالم نیاز دارید که گلدهی خود را به پایان رسانده باشد. می‌توانید تقسیم کردن را حین تعویض گلدان نیز انجام دهید. برای تقسیم از طریق تکثیر درنظر داشته باشید که در هر بخش جدا شده، باید حداقل 3 شبه پیاز وجود داشته باشد. سپس باید بخش جدا شده را در گلدانی مناسب کاشته و مثل قبل، به آن رسیدگی کنید. می‌توانید کمی خزه اسفاگنوم نیز در زیر ریشه قرار دهید. وجود این خزه کمک می‌کند تا ریشه سریع‌تر مستقر شده و به‌خوبی در خاک گسترش پیدا کند.
زمان گلدهی ارکیده اونسیدیوم
اونسیدیوم، یکی از زیباترین انواع ارکیده و گلهای آن واقعا خیره‌کننده است. یک گیاه بزرگ و بالغ اونسیدیوم، می‌تواند 6 الی 7 شاخه از گلهای زیبای زرد رنگ تولید کند. ظاهر نهایی گیاه، مثل ابری از پروانه‌های کره‌ای رنگ خواهد بود؛ همانقدر نرم، دیدنی و لطیف! البته، رنگ گل اونسیدیوم همیشه زرد نیست. انواع دیگری از آن نیز وجود دارند که گل‌هایی با رنگ‌های متفاوت ایجاد می‌کنند. برای مثال، اونسیدیومی به نام Sharry Baby (که با نام ارکیده شکلاتی نیز شناخته می‌شود)، دارای گل‌هایی قهوه‌ای رنگ است که در کمال تعجب، دارای عطر غلیظی از شکلات نیز هستند!
بسته به نوع اونسیدیوم، گلدهی آن ممکن است در هر زمانی از سال رخ بدهد، اما معمولا اوج گلدهی این ارکیده در فصل پاییز و بهار صورت می‌گیرد. بسیاری از انواع پیوندی این گونه از ارکیده می‌توانند 2 الی 3 بار در سال به گلدهی بپردازند. برای تشویق گیاه به گلدهی بهتر، لازم است آن را در نقطه‌ای قرار دهید که دمای کمتر از 18 درجه سانتی‌گراد را در شب تجربه کند. معمولا گیاهانی که کنار پنجره هستند، دمای خنک‌تری را نسبت به سایر مناطق خانه تجربه می‌کنند. در زمان گلدهی، اسپایک‌های اونسیدیوم (شاخه‌های حامل گل) معمولا به شاخه‌های بلند و متوسطی تبدیل شده و در جهات مختلفی، حامل گل خواهند بود. هر رشد جدیدی در گیاه، پس از بالغ شدن شبه پیاز خود، یک اسپایک گل تولید می‌کند. هنگامی که گلدهی این اسپایک‌ها به پایان برسد، می‌توانید آن‌ها را تا محل اتصال خود به برگ‌ها کوتاه کنید. همیشه یادتان باشد که در اوایل گلدهی اسپایک، همواره آن را زیر نظر داشته باشید، چراکه در این زمان شته می‌تواند به آن حمله کرده و روند گلدهی را به‌کلی دستخوش تغییر کند.
هنگام خرید اونسیدیوم، از فروشنده بخواهید که گیاهی را به شما معرفی کند که “به اندازه گلدهی رسیده است”. در غیر این صورت، شاید حداقل 2 سال طول بکشد تا در منزل شاهد رشد اسپایک‌های شکوفه باشید. البته منظور از اندازه گلدهی، صرفا بزرگ بودن ارکیده نیست. بعضی از انواع اونسیدیوم بسیار کوچک هستند، اما قادرند تا چندین بار در سال به گلدهی بپردازند! پس گاهی اوقات، اونسیدیوم‌های کوچک‌تر بهتر می‌توانند به علاقه شما به گل‌ها پاسخ دهند. برای مثال، اونسیدیوم twinkle بسیار کوچک است و گلهای آن در رنگ‌های متنوع سفید، زرد و قرمز رشد می‌کنند. مهم‌تر از همه، twinkle دارای عطر خوش وانیل است!
برای تشویق ارکیده اونسیدیوم به گلدهی لازم است اختلاف دمای 10 درجه در محیط وجود داشته باشد. البته اختلاف دما باید در بازه دمایی مناسب برای نگهداری گل ارکیده اونسیدیوم باشد که بالاتر نیز به آن اشاره کردیم. بعد از این مورد کافی است به تمامی نکات نوشته شده در بخش آبیاری، نور، رطوبت و دما، خاک و البته کوددهی دقت کنید تا بهترین نتیجه را از نگهداری اونسیدیوم خود به دست آورید.
آفات آلوده کننده و بیماری‌های احتمالی گل
مثل سایر گلهای آپارتمانی ، ارکیده اونسیدیوم نیز از آفات مختلف در امان نیست. در ادامه آفات و بیماری‌هایی که در طول نگهداری ممکن است ارکیده اونسیدیوم شما به آن مبتلا شود را با هم مرور خواهیم کرد:
حتما شنیده‌اید که “پیشگیری، بهتر از درمان است!” این تئوری حتی در خصوص گیاهان نیز کاملا صادق است! ازاین‌رو بهتر است همواره گیاه خود را تحت نظر داشته باشید تا در صورت ظهور هر گونه مشکل، سریعا آن را برطرف نمایید.
آیا ارکیده اونسیدیوم گلی سمی است؟
عده زیادی معتقدند که گل ارکیده برای گربه‌ها و سگ‌ها خطرناک است، بااین‌حال ارکیده اونسیدیوم برای سگ‌ها، گربه‌ها و کودکان بی‌خطر است؛ اگرچه خورده شدن این گیاه توسط این حیوانات خانگی ایده خوبی به‌نظر نمی‌رسد، اما خوشبختانه هیچ خطری نیز آن‌ها را تهدید نخواهد کرد.
