گل رز یکی از محبوب‌ترین گل‌های موجود در جهان با تنوع رنگ و گونه بسیار زیاد است. به‌طوری‌که برای هر مناسبتی می‌توان گونه خاصی از این گل را تهیه کرد. اما غیر از عطر و رنگ‌های مختلف، حقایق زیادی درباره گل رز وجود دارد که دانستن آنها خالی از لطف نیست. حال اگر شما هم دوست دارید با این حقایق جالب درباره گل رز آشنا شوید، مقاله زیر را مطالعه فرمایید.
مقدمه
رزها، فارغ از اینکه بخش جدا نشدنی ولنتاین هستند، به عنوان محبوب‌ترین گل در سراسر جهان شناخته شده و به گلی بی‌رقیب تبدیل شده‌اند. حتی وقتی واژه گل را بیان می‌کنیم، در اغلب اوقات تصویر یک رز قرمز در ذهنمان ظاهر می‌شود! رز دارای تنوع بسیار زیادی در رنگ، طرح، شکل و اندازه است. استفاده از آن نیز محدود به فضای خاص و مراسم ویژه‌ای نیست. به‌عنوان گل شاخه بریده در یک گلدان قدیمی در خانه یا کاشته شده در کنار پله‌های ورودی و حتی در باغ‌های بزرگ و پر از سرسبزی. خلاصه رز محدود به هیچ مکان و هیچ زمانی نیست. به لطف اطلاعات زیادی که قبل‌تر درباره این گل منتشر کرده‌ایم، امروز اطلاعات خوبی در خصوص انواع مختلف رز و نحوه نگهداری از آنها دارید، اما چطور است که امروز از مواردی پرده‌برداری کنیم که کمتر به آنها پرداخته‌ایم؟ اگر جواب‌تان بله است، با این مطلب و حقیقت ها و رازهای گل رز که احتمالا تاکنون آنها را نشنیده‌اید همراه باشید.
حقایقی جالب درباره گل رز
1. گل رز از قدیمی‌ترین گل‌های موجود در دنیا‌ست
حقیقت اول این است که باستان‌شناسان، فسیل‌هایی از گل رز یافت کرده‌اند که قدمت آنها به 35 میلیون سال قبل باز می‌گردد! بر اساس کتاب ثبت رکوردهای جهانی گینس، رزها قدیمی‌ترین نوع گیاهانی هستند که برای مصارف زینتی پرورش داده شده‌اند. رز (گونه Rosa از خانواده Rosaceae)، قدیمی‌ترین گیاه کشت شده است و از دیرباز برای مصارف تزئینی مختلف به کار گرفته می‌شده است. شواهد و مدارک متعددی وجود دارد که بیان می‌کنند حدود 50 سال قبل از میلاد مسیح، رومیان باستان به پرورش رز در گلخانه‌ها و مزارع خود می‌پرداختند تا در تمام طول سال از عصاره‌های درمانی، بخش‌های خوراکی و جلوه زیبای آن بهره‌مند شوند. مردم روم باستان از گل رز برای تزئین ساختمان‌ها، لوازم منزل و حتی زیباسازی خودشان استفاده کرده و از گلبرگ‌های آن نیز برای تشکیل فرشی از گل و زیباسازی زمین بهره می‌بردند.
شواهد دیگری نیز از 5000 سال پیش باقی مانده است که نشان می‌دهد چینی‌ها و ژاپنی‌ها باغ‌های وسیعی از گل رز ساخته بودند؛ البته دقیق نمی‌دانیم که هدف از کاشت وسیع رز در آن مناطق به علت زیبایی آن بوده است یا خیر، اما این موضوع خوب به‌خوبی در مورد این حقیقت که گل رز یکی از قدیمی‌ترین گل‌های روی زمین است خبر می‌دهد. ضمنا تئوفراستوس (فیلسوف و بناینگذار دانش گیاه شناسی، 382-287 ق.م) نیز که در سال‌های زندگی خود که به خیلی سال پیش برمی‌گردد درباره ترکیب و پیوند انواع مختلف رز در یونان نوشته است؛ در این نوشته‌ها هم علت اصلی علاقه مردم یونان به رز ذکر نشده است، اما براین راز از رازهای گفته شده در مورد گل رز صیحه می‌گذارد.
2. گل رز می‌تواند عمر بسیار زیادی داشته باشد
شاید برایتان تعجب‌آور باشد، اما جالب است بدانید که قدیمی‌ترین رز جهان اکنون 1000 ساله است! این رز روی دیوار کلیسای جامع هیلدس‌هایم در کشور آلمان رشد می‌کند و وجود آن از 815 سال پس از میلاد مسیح به ثبت رسیده است.
طبق افسانه‌ها، این بوته گل رز نماد موفقیت و آینده روشن هیلدس‌هایم است؛ گویی تا زمانی که این رز شکفته می‌شود، هیدس‌هایم هرگز سقوط نکرده و رو به افول نخواهد رفت. نکته جالبی که در مورد این رز وجود دارد این است که در سال 1945، کلیسای جامع در طی بمباران‌ها تخریب شد، اما این بوته گل رز نجات پیدا کرد و سالم ماند! ضمن اینکه ریشه‌های آن در زیر زمین دست نخورده و بدون هیچ آسیبی باقی ماند و بلافاصله باقدرت به رشد خود ادامه داد. جالب است، نه؟
3. رز گلی خوراکی است
با اینکه بسیاری از مردم گل رز را تنها به‌علت زیبایی آن در باغچه‌ها و منازل خود می‌کارند، اما کاربردهای دیگری نیز برای این گل جذاب وجود دارد. در طول تاریخ، گل رز به‌عنوان غذا مورد مصرف قرار گرفته و فواید پزشکی متعددی نیز برای آن به ثبت رسیده است.
رز در طبقه “گیاهان خوراکی و دارویی” قرار می‌گیرد و این نوع گیاهان همگی مفید هستند. گلبرگ‌های رز خوراکی است و گلاب (تهیه شده از خیساندن گلبرگ‌ها در آب) به وفور در ژله، پاستیل، مربا و همچنین به عنوان طعم‌دهنده به‌خصوص در غذاهای ایرانی، هندی و چینی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دراین باره یادتان باشد که اگر قصد دارید از رز در غذاهای خود استفاده کنید، رز انتخابی حتما باید فاقد هرگونه مواد شیمیایی باشد و باید از استفاده از رزهایی که با آفت‌کش، حشره‌کش یا هر گونه مواد شیمیایی دیگر اسپری شده‌اند اجتناب کنید. همچنین به فکر خوردن رزهایی که از گل‌فروشی‌ها تهیه می‌کنید نیز نباشید! زیرا آنها نیز با مواد شیمیایی مختلفی پرورش پیدا کرده‌اند. بهترین کار این است که خودتان به کاشت رز بپردازید و با خیال راحت از آن برای مصارف پزشکی، خوراکی یا هر مورد دیگری بهره ببرید. پس باید خودتان دست به کار شوید و از هر گونه ماده شیمیایی در روند پرورش رز دوری کنید.
میوه بعضی از رزها، به‌عنوان منبع غنی از ویتامین سی شناخته می‌شود.
رزها میوه‌ای توت مانند به نام “Rose hips” تولید می‌کنند. این میوه در رنگ‌های مختلفی مثل نارنجی، قرمز، بنفش تیره یا حتی سیاه رشد می‌کند. میوه رز غنی از ویتامین سی است و می‌تواند پس از خشک شدن، به یک چای خوش طعم تبدیل شود. ضمن اینکه از این میوه برای تهیه مربا، ژله و مارمالاد نیز استفاده می‌شود. همچنین می‌توانید پس از فشرده سازی آن، به یک سیروپ رز خوش طعم برسید! میوه گل رز نیز مثل خود آن مزایای پزشکی دارد، اما مزایای پزشکی کمی برای آن به ثبت رسیده است!
4. از انواع مختلف گل رز می‌توان برای تهیه عطر استفاده کرد
تقریبا امکان ندارد که از کنار یک بوته رز عبور کنید و متوجه عطر دلپذیر آن نشوید. رایحه رز یکی از محبوب‌ترین رایحه‌ها در دنیای گل‌هاست و از آن برای تولید عطرهای مختلف استفاده می‌شود. این رایحه یکی از ارزشمند‌ترین ویژگی‌های این گل است. یونانی‌ها و رومیان از این گل عطر تولید می‌کنند و تا به امروز این رایحه یک عضو بسیار حیاتی در بسیاری از موفق‌ترین و بهترین ترکیب‌های عطر جهان است.
رز “سنتیفولیا” و رز “داماسک” رایج‌ترین رزها برای تولید عطر هستند. گلبرگ این رزها در شب جمع‌آوری می‌شود، زیرا میزان رایحه آنها تا قبل از طلوع خروشید به اوج خود می‌رسد. ضمن تولید عطر از این گلبرگ‌ها روغن آن نیز استخراج شده و برای ترکیب شدن برای ساخت عطر و سایر صنایع مشابه مورد مصرف قرار می‌گیرد.
راز چهارم از گل های گل رز که باید آن را بدانید این است که روغن رز قرن‌هاست که به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین عنصرهای صنعت عطرسازی تلقی می‌شود. حقیقت بعدی در مورد گل رز که در دل راز چهارم از رازهای گل رز قرار دارد، روند استخراج روغن رز از گل آن است که به مقدار بسیاری زیادی از گل رز نیاز دارد، به‌طوری‌که برای تهیه تنها یک گرم از این روغن به 2000 گل رز نیاز است! روغن رز از غده‌های عطری میکروسکوپی موجود در گلبرگ‌ها به دست می‌آید. جالب است بدانید که “دره رز” در کشور بلغارستان، حدود 85 درصد از روغن رز سراسر جهان را تولید می‌کند.
بحث از روغن گل رز شد و باید بگوییم که گلاب، یک فرآورده فرعی است که در مسیر تولید روغن رز حاصل می‌شود. از گلاب در صنایع عطرسازی استفاده شده و به‌عنوان طعم‌دهنده و عرق دارویی نیز مصارف گوناگونی دارد. علاوه‌براین این مایع جادویی در خوراک و آشپزی خاورمیانه نیز جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است. برای مثال، در کشورمان ایران گلاب دارای ارزش ویژه‌ای است و مراسم گلاب‌گیری نیز یکی از جاذبه‌های فرهنگی ما به‌شمار می‌رود. حتی پخت بعضی غذاهای سنتی مثل شله زرد نیز بدون گلاب طعم فوق‌العاده خود را ندارد.
علاوه‌بر ایران فرانسه نیز از دیگر کشورهایی است که گلاب را به فرهنگ غذایی خود وارد کرده است. این مایع به‌عنوان طعم‌دهنده رز در دسرها، مرنگ‌ها، مارشمالو و نوشیدنی‌های مختلف حضور داشته و طعمی بی‌نظیر خلق می‌کند.
5. رنگ‌های مختلف گل رز بیان‌کننده مفاهیم مختلفی هستند
همه ما می‌دانیم که از دیرباز، گل رز نماد بی‌قید و شرط عشق بوده است، اما رنگ انتخابی شما می‌تواند پیام دیگری را به گیرنده منتقل کند. این حقیقت بعدی درباره گل رز است که باید به آن توجه داشته باشید. همچنین توجه داشته باشید که معنی این رنگ‌ها ممکن است در فرهنگ‌های گوناگون، متفاوت باشد.
رنگ‌ها و معانی که در زیر می‌خوانید، در دنیای غرب متداول است:
بد نیست بدانید که چیزی به نام رز سیاه یا رز آبی وجود ندارد. متاسفیم که باورهای شما را به هم می‌ریزیم، اما حقیقت این است که چیزی تحت عنوان رز “سیاه” وجود ندارد! گلی که معمولا به‌عنوان رز سیاه ارائه می‌شود، تنها یک رز قرمز بسیار تیره است. بگذارید یک مثال خوب بزنیم: “رز سیاه ترکیه”،گونه‌ای از رز است که اگرچه به رنگ سیاه دیده می‌شود، اما در واقعیت یک رز قرمز- زرشکی بسیار تیره است.
در مورد رز آبی نیز باید بگوییم که رنگدانه‌های واقعی آبی، به‌طور طبیعی در رز وجود ندارد. به‌جای آن انواع زیبایی از رزهای بنفش در گونه‌های قدیمی وجود داشته و صدها رز ارغوانی و یاسی نیز در سال‌های 1950 و 1960 به جهان معرفی شده است. برای مثال Rhapsody in Blue، یک بوته تنومند با رزهایی به رنگ بنفش دودی است. این گل، به‌عنوان یکی از مدرن‌ترین رزهای حال حاضر شمرده می‌شود. اما این رنگ، آن آبی نیست که ما به دنبالش هستیم.
حقیقت این است که تنها راه برای دستیابی به رز واقعا آبی، انجام دستکاری‌های ژنتیکی در آزمایشگاه است. عده زیادی مخالف این امر هستند، اما گویا فراموش کرده‌اند که تاریخچه پیوند و کاشت گیاهان تماما بر پیشرفت ژنتیکی استوار است. در سال 2004، دانشمندان با استفاده از تغییرات ژنتیکی توانستند رزهایی با رنگدانه نوعی از آبی تولید کنند، اما چنین رزهایی هنوز در دسته رزهای بنفش و ارغوانی قرار گرفته و راه درازی برای رسیدن به رنگ آبی واقعی در پیش دارند.
6. گل ملی ایالات متحده آمریکا، گل رز می‌باشد
از دیگر حقیقت های جالب در مورد گل رز این است که در تاریخ 20 نوامبر سال 1986، رئیس جمهور زمان یعنی رونالد ریگان به‌طور رسمی رز را به‌عنوان نماد گل ملی ایالات متحده معرفی کرد. او هنگامی این اعلامیه را مطرح کرد که در باغ رز معروف کاخ سفید ایستاده بود. حاصل این معرفی نیز این است که امروزه انواع مختلف رز به‌عنوان گل ایالتی در جورجیا، نیویورک و واشنگتن شناخته می‌شوند.
7. جورج واشنگتن و آبراهام لینکولن ارتباط خاصی با گل رز داشته‌اند
جرج واشنگتن اولین پرورش‌دهنده گل رز در ایالات متحده بود؛ او حتی نام یکی از گونه‌های رز را به افتخار مادرش Mary Washington نام گذاری کرد. ژنرال واشنگتن از 1789 تا 1797 به ریاست جمهوری ایالات متحده مشغول بود و پس از این مدت با اشتیاق فراوان به مزرعه خود در Mount Vernon بازگشت تا بالاخره به شغلی بپردازد که همیشه آرزوی آن را داشت: باغبانی!
در ویرجینیا، او دستی به سر و روی خانه خود کشید و یک گلخانه بسیار زیبا در آنجا بر پا کرد و به نظارت بر کشت غذا و سایر محصولات پرداخت. واشنگتن نزدیکی زیادی با دنیای کشت و باغبانی داشت، چیزی که خود از او به عنوان “باغ‌های لذت بخش” (یا باغ‌های تفریحی) یاد می‌کرد. در این باغ‌ها، گل‌هایی در تمامی رنگ‌ها یافت می‌شدند و رزها نیز همیشه موجود بودند. او رزهای بومی منطقه را نیز می‌کاشت، مثل رز داماسک، Old Blush و Eglantine. در آن زمان از گلبرگ‌ها و میوه‌های رز برای مصارف خوراکی، تزئین ظروف غذا و تهیه گلاب استفاده می‌شد. طبق اعلامیه پرزیدنت ریگان، جرج واشنگتن یک رز را پیوند زده و آن را به یاد مادرش، رز “ماری واشنگتن” نامگذاری کرده است. این رز هنوز هم در آنجا موجود است.
در سال 1865، فروشگاه گیاهان Moreau-Robert در آنژه فرانسه، یک رز جدید را به افتخار رئیس جمهور اسبق یعنی آبراهام لینکولن آمریکا رونمایی کرد. آنها نام این رز را “Souvenir du President Lincoln” گذاشتند. به‌طور شگفت آوری، این رز هنوز رشد می‌کند و در دسترس است! گل آن بسیار پرتراکم و 4 قسمت است و عطر بی‌نظیری دارد. این گل رشد کرده، بزرگ می‌شود، شاخه‌هایش به حالت کمانی خمیده می‌شوند و عطر مست‌کننده‌اش مثل یک آبشار بنفش به اطراف پخش می‌شود. این رز بسیار مقاوم است و گلدهی خود را در طول فصول مختلف تکرار می‌کند.
و در نهایت، باید به رز دیگری اشاره کنیم که توسط Swim و Weeks پیوند زده شده و با نام “Mister Lincoln” به صورت گسترده عرضه می‌شود. این گل، ترکیبی مرتفع از چای با ساقه‌های بلند و یک شکوفه بزرگ است. رنگ گل‌های آن قرمز پررنگ است و عطر بسیار قوی دارد؛ به گونه‌ای که می‌توان رایحه آن را از سوی دیگر باغ به راحتی استشمام کرد.
8. گران‌ترین گونه گل رز چند میلیون دلار قیمت دارد
فردی به نام David Austin پرورش دهنده رز در طول 15 سال مبلغی برابر 5 میلیون دلار برای ساخت گونه‌ای رز به رنگ زرد آلو هزینه کرد. این رز با نام “رز ژولیت” در سال 2006 در شوی گل چلسی به نمایش گذاشته شد و نه‌تنها به دلیل رنگ زیبای خود، بلکه به این علت که ژولیت گران‌ترین رزی بود که تا کنون در جهان ارائه شده بود طوفانی در جهان برپا کرد؛ رز ژولیت در همان سال به مبلغ 25.8 میلیون دلار به فروش رسید و به گران‌ترین نوع رز در جهان تبدیل شد.
سایر حقایق جالب درباره گل رز
اطلاعات تکمیلی درباره گل رز
بعد از گفتن رازهای گل رز برای تکمیل حقیت‌های گل رز بد نیست مواردی را نیز در ادامه به شما بگوییم.
مختصری درباره گل‌های رز پیوندی
رشد و پیوند رزها به هزاران سال قبل باز می‌گردد. اولین شواهد دال بر پیوند رزها حدود 500 سال قبل از میلاد و در ایران و چین کشف شده است. اغلب رزهای زینتی ترکیبی هستند و به‌علت محبوبیت گل‌های اصلی خود پرورش داده شده‌اند. علت دیگر ساخت رزهای پیوندی، دستیابی به عطری بیشتر است. خارهای تزئینی! بله، حصول خارهای تزئینی زیبایی در ساقه رزها نیز سبب شده تا رزهای پیوندی متعددی ساخته شود.
نکته جالبی که باید بدانید این است که می‌توانید رزهای رنگین کمانی بسازید! کافی است یک رز سفید را برداشته و ساقه آن را در کاسه‌هایی مملو از رنگ‌های مختلف و آب فرو کنید. رز، آب را به طرف بالا جذب کرده و گلبرگ‌های خود را به رنگ‌های گوناگون در می‌آورد!
مختصری درباره مراسم تالار افتخار رز
مراسمی به عنوان “تالار افتخار رز” وجود دارد. در این مراسم، رزهایی که به نظر می‌رسد محبوب‌ترین رزهای جهان هستند حضور دارند و رزهای برنده از طریق آراء اعضای “فدراسیون جهانی جوامع رز” مشخص می‌شود. جالب است بدانید مرتفع‌ترین بوته رز گزارش شده تا به امروز، قدی برابر با 7 متر دارد.
علاوه‌بر تالار افتخار رز در سال 1998، رزی به نام “Overnight Scentsation” از طریق ماموریت کشف STS-95 به مدار فرستاده شد! این رز، اولین رزی بود که فضای خارجی پرتاب شد.
موارد مصرف گل رز
چرا گل‌های رز دچار تغییر رنگ می‌شوند؟
رزها می‌توانند مورد حمله شپشک آردی (یک بیماری قارچی که برگ‌ها را خاکستری-سفید می‌کند) قرار بگیرند. این شپشک در کل ساقه‌ها رشد کرده و غنچه و گل‌ها را آلوده می‌کند. رزها همچنین می‌تواند طعمه بیماری‌های قارچی مختلفی باشند. بیماری به نام “لکه سیاه رز” سبب زرد شدن و ریزش برگ‌های رز خواهد شد.
بدون شک، دنیای رزها دنیای وسیعی است. زیبایی، معانی و ویژگی‌های گیاه شناسی آنها همانند دریایی بی‌انتهاست. از تاریخچه آن نیز نباید غافل شویم! گلی که در فسیل یافت شده است، لایق احترامی ویژه است! در این مطلب، سعی کردیم که تنها به بخشی از رازهای گل رز بپردازیم. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این گل، مطالعه سایر مطالب وبسایت را فراموش نکنید. شما هم چیز جدیدی در مورد رز می‌دانید؟ در بخش نظرات منتظرتان هستیم!
سوالات رایج درباره گل رز
1. به طور کلی چند گونه گل رز در دنیا وجود دارد؟
بیش از 300 گونه رز مختلف در دنیا وجود دارد که هر کدام از این گونه‌ها نیز خود به ده‌ها هزار شاخه مختلف تقسیم می‌شوند.
2. رزهای مدرن به کدام رزها گفته می‌شود؟
انواع مدرن رز در واقع گیاهانی پیوندی هستند که بعد از سال 1867 متولد شده‌اند. این گیاهان از همان رز قدیمی و طبیعی گرفته شده‌اند و به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند.
3. کدام گل رز خاص‌ترین گونه این گل محسوب می‌شود؟
خاص‌ترین گونه این گیاه، رز آبی است. این گیاه یکی از نادرترین و کمیاب‌ترین رنگ‌ها را دارد. بنابراین به‌راحتی نمی‌توان آن را پیدا کرد و البته که قیمت بالاتری نسبت به انواع دیگر دارد. ضمن اینکه انواع دیگری از رز آبی هم وجود دارد که با رنگ‌های مخصوص ترکیب شده‌اند. گفتنی است رنگ آبی این گیاه (هرچند که کاملا آبی نیست و بیشتر فیروزه‌ای است) به‌صورت طبیعی وجود ندارد و پیوندی یا رنگ‌آمیزی شده است.
4. کدام‌یک از گل‌های رز قادر به گلدهی در سراسر سال هستند؟
رزهای فلوربوندا، این دسته از رزها از گیاهانی هستند که گلدهی بسیار طولانی و بلند مدتی دارند. این رزها می‌توانند از اوایل بهار تا اواخر پاییز گل بدهند و فقط زمستان را استراحت می‌کنند.
5. آیا رزی با رنگ سیاه در طبیعت وجود دارد؟
چیزی به نام رز سیاه وجود ندارد. این رنگ نه در طبیعت و نه به‌صورت پیوندی به رنگ سیاه کامل رشد نمی‌کند. فقط برخی از انواع این گیاه با رنگ زرشکی بسیار تیره و یا بنفش بسیار تیره وجود دارد که بسیار نزدیک به مشکی هستند.
6. خوش‌عطر‌ترین گونه این گل زیبا کدام است؟
از جمله این گونه‌ها می‌توان به Madame Anisette، Boscobel، Mister Lincolnو Perfume Passion اشاره کرد، اما در مجموع رزهای هیبریدی چای معطرتر از سایر رزها هستند.
