تا به حال پیش آمده آست که گل‌ها و گیاهان زیبای یکی از دوستان‌تان را تحسین کنید و از خودتان بپرسید آن‌ها واقعا چه کار می‌کنند که گل و گیاهان‌شان اینقدر زیبا و سرحالند؟ بعضی از گل‌ها و گیاهان مخصوصا بن سای نیاز به مراقبت‌های خاصی دارند تا رشد خوبی داشته و زیبا به‌نظر برسند. از این رو در این مقاله قصد داریم هر آنچه در مورد بن سای و نگهداری از آن باید بدانید را به شما بگوییم. ناگفته نماند حرف و نکته‌ی یادگرفتنی در مورد بن سای زیاد است و سعی ما بر این بوده که به زبان ساده، نیازهای اولیه‌ی بن سای را برای شما بگوییم. با ما همراه باشید.
بن سای جز گیاهان آپارتمانی خاص و درختی مینیاتوریست که با هنر خاص دیزاین شده است. مثلا ریشه‌ها و ساقه‌هایش کوتاه شده‌اند و در گلدانی ظرف مانند کاشته می‌شود. برای اینکه بن سای شکل خاصی به خودش بگیرد، آن را به روش خاص هرس کرده یا دورساقه‌هایش را سیم‌پیچی می‌کنند. خواستگاه بنسای از چین و ژاپن است و آن‌ها قرن‌ها در درست کردن بن سای فعالیت داشته‌اند. خیلی‌ها معتقدند که هنر درست‌کردن بن سای روشی آرام بخش برای جسم و ذهن است و می‌تواند به کم‌کردن استرس‌ها کمک کند.
بن سای نیاز به توجه و نگهداری دارد اما لازم نیست که در این مورد بیش از حد نگران شوید. پیشنهاد ما این است که از بن سای‌هایی شروع کنید که زیاد به مراقبت نیاز ندارند، برای مثال بن سای جنسینگ. سپس در کنار آن می‌توانید به مطالعه در مورد روش نگهداری از انواع بن سای پرداخته و در صورت تمایل اقدام به خرید بن سای های دیگر کنید.
در نگهداری از بن سای آبیاری آن خیلی مهم است و هرگز نباید آن را فراموش کنید. به عبارتی، بن سای نباید تشنه بماند مخصوصا اگر زیر نور مستقیم آفتاب و در هوای آزاد قرار دارد. زمان دقیق آبیاری هر بنسای متفاوت است و بستگی به شرایط محیطی، جنس خاک و نیاز گیاه دارد.
یکی از روش‌های آبیاری بن سای این است که به آرامی آب را در گلدان بریزید تا همه‌ی سطح خاک گلدان را بپوشاند و خاک گلدان را جا‌به‌جا نکند. آبیاری به این شکل باید تا زمانی ادامه پیدا کند که آب اضافی از سوراخ‌های زیر گلدان بیرون بیاید.
روش دیگر این است که هرزمانی که سطح خاک بن سای خشک شد، گلدان بنسای را در ظرف بزرگی پر از آب بگذارید به‌طوری‌که؛ تمام سطح گلدان را بپوشاند و به گیاه نرسد. وقتی که حباب‌های هوا تمام شد، یعنی گلدان به اندازه‌ی کافی آب جذب کرده است و می‌توانید آن را از آب خارج کنید.
در پاسخ به این سوال باید بگوییم، بله رطوبت هوا هم برای حفظ سلامتی بن سای مخصوصا در فصل زمستان بسیار مهم است. یکی از روش‌های خوب حفظ رطوبت بن سای، استفاده از جزیره است. جزیره را خودتان به‌راحتی می‌توانید درست کنید. در سینی یا ظرف کم‌عمقی که بزرگ‌تر از اندازه بن سای است، یک یا چند لایه سنگ کوچک بگذارید تا تمامی سطح سینی را بپوشاند. حالا روی آن آب بریزید. جزیره شما آماده است. کافیست گلدان بنسای را روی آن بگذارید. این آب کم‌کم بخار می‌شود و رطوبت هوای اطراف بنسای را حفظ می‌کند. یادتان باشد که باید به مقداری آب بریزید که کف گلدان با آب تماس نداشته باشد چون باعث پوسیدگی ریشه و از بین رفتن بن سای شما خواهد شد.
یکی دیگر از مواردی که در نگهداری از بن سای باید به آن توجه داشته باشید محل نگهداری از آن است. بن سای را در جایی بگذارید که نور مستقیم خورشید را به طور کامل دریافت کند مثل نزدیک پنجره یا در فضای باز؛ البته اگر شرایط مناسب است.
داخل منزل، پنجره‌ی رو به جنوب بهترین جا برای نگهداری از بن سای است و بعد از آن پنجره رو به غرب یا شرق مناسب است. پنجره‌ی شمالی هم خوب است اما احتمالا به نور مصنوعی برای رشد گیاه‌تان نیاز خواهید داشت.
بن سای به ۴ تا ۶ ساعت نور خورشید در روز نیاز دارد. اگر این مدت زمان بیش‌تر هم باشد، بهتر است. بهترین جا برای بن سای جایی است که حدود یک متر بالاتر از سطح زمین باشد تا به‌خوبی دیده شود مثل روی میز، داخل قفسه یا کتابخانه.
اگر شب‌ها دمای هوا کم‌تر از ۴ درجه نمی‌شود، می‌توانید بن سای را در تراس، پاسیو یا حیاط بگذارید. در این حالت، بهتر است بن سای در جایی باشد که نور خورشید صبحگاهی را دریافت کند و هنگام عصر در سایه باشد. اگر دمای هوا در فضای باز در شب به زیر ۴ درجه رسید، وقت آن رسیده که بن سای را داخل خانه بیاورید.
هرس کردن یکی از موارد نگهداری از بن سای و جز یکی از جالب‌ترین کارهایی که می‌توانید با بن سای‌تان انجام دهید.
هرچه قدر در مورد هنر آراستن بن سای بیش‌تر بدانید، بیش‌تر خواهید فهمید که بنسای می‌تواند تا چه اندازه اشکال متفاوت و زیبا داشته باشد.
هرس کردن بنسای یک هنر است که نیاز به ظرافت و خلاقیت دارد و نتیجه‌ی نهایی آن فوق العاده است. هرس کردن نیاز به دقت و تمرکز دارد و خودش فعالیت آرام‌بخشی به‌حساب می‌آید. هدف از هرس کردن بن سای، شکل دادن به آن یا حفظ شکل قبلی‌اش است. به‌علاوه اینکه هرس کردن شاخه‌های بالایی گیاه باعث رشد شاخه‌های اطراف گیاه و پرشدن آن خواهد شد.
برای هرس کردن بن سای حتما از قیچی‌های مخصوص بنسای استفاده کنید و هرگز از قیچی‌های معمولی استفاده نکنید. همچنین لازم نیست همه‌ی جوانه‌های جدید را بچینید. ابتدا شاخ و برگ‌های خشک گیاه را بچینید. سپس ببینید که برای شکل‌دادن به گیاه لازم است کدام شاخه یا برگ‌ها را بچینید.
بنسای به خاک مخصوصی نیاز دارد و واضح است که هر خاکی برای آن مناسب نیست. پس می‌توان گفت خاک نیز یکی دیگر از موارد اساسی و مهم در نگهداری از بن سای است. بن سای به خاکی نیاز دارد که سه ویژگی مهم را داشته باشد:
۱. زهکش خوبی داشته باشد. یعنی آب اضافی را سریع خارج کند.
۲. آب مورد نیاز گیاه را در خودش نگه‌دارد.
۳. خاک باید ذرات درشت هم داشته باشد تا جریان هوا داخل خاک هم وجود داشته و اکسیژن به ریشه‌ها برسد.
امروزه خاک مخصوص بن سای در بازار موجود است و به راحتی می‌توانید از آن استفاده کنید. این خاک‌ها شامل آکاداما (خرده سفال)، پومیس و سنگ گدازه هستند.
جواب این سوال بله است. اگر می‌خواهید بن سای‌تان برای همیشه سالم و زیبا بماند، باید به آن کود بدهید و دلیل اصلی آن این است که بن سای در مقدار کمی خاک رشد می‌کند پس لازم است به صورت مرتب به آن کود بدهید.
در فصل رشد یعنی اوایل بهار تا اواسط پاییز ماهی یک‌بار به خاک بن سای کود اضافه کنید. این کود می‌تواند به صورت محلول در آب باشد که در کنار آبیاری به گیاه بدهید یا روی برگ‌ها اسپری کنید.
در مورد کود مناسب برای بن سای نیز باید بگوییم تقریبا هر نوع کود عمومی مخصوص گیاهان برای بن سای مناسب است. پیشنهاد ما این است که کود را به اندازه نصف میزان غلظت تعیین‌شده استفاده کنید.
بن سای اصولا زمانی که ریشه‌شان همه گلدان را پر کند زمان عوض کردن گلدان‌شان فرا رسیده است. بنابراین در چنین شرایطی باید گلدان آن بزرگ‌تر کرده و مقداری خاک مناسب نیز به آن اضافه کنید. فقط نکته‌ای که دراین باره باید به آن توجه کنید این است که، بهتر است گلدان بن سای را در وسط تابستان یعنی ماه مرداد عوض کنید. در مورد عوض کردن خاک بن سای نیز باید بگوییم، خاک بن سای شما زمانی باید عوض شود که خاک آن ضعیف شده باشد.
جالب است بدانید تقریبا بیش‌تر درختان برگ‌ریز (خزان دار) هر دو تا سه سال یک‌بار و گیاهان همیشه‌سبز هر چهارپنج سال یک بار نیاز به تعویض گلدان دارند.
راه‌های زیادی برای افزایش اطلاعات‌تان در مورد نگهداری از بن سای وجود دارد. مثلا می‌توانید پرورش‌دهندگان بن سای را در اینترنت پیدا کنید و مطالب بلاگ و شبکه‌های اجتماعی آن را مطالعه کنید. یا سراغ فروشندگان گل و گیاه رفته و در بلاگ یا شبکه‌های اجتماعی آن‌ها که معمولا اطلاعات مربوط به گل و گیاهان آپارتمانی را به‌طور تخصصی ارائه می‌دهند عضو شوید. بی‌شک بین اطلاعاتی که ارائه می‌دهند در مورد بن سای نیز اطلاعات مفید دستگیر شما خواهد شد.
فراموش نکنید با استفاده از اینترنت، کلی نکته و اطلاعات مفید در مورد نگهداری از بن سای به دست خواهید آورد. بااین‌حال اگر زیاد اهل اینترنت و وب گردی نیستید یک راه دیگر این است که، در کارگاه‌های پرورش یا دیزاین بن سای شرکت کنید و از نزدیک با روش‌ها و تکنیک‌های نگهداری و دیزاین بن سای آشنا شوید.
بن سای هدیه‌ای عالی برای همکاران و عزیزان‌تان است و همراه با خودش زیبایی، آرامش و شگفتی می‌آورد. اگر از آن به درستی نگهداری کنید، به راحتی چندین‌سال در کنارتان خواهد ماند. از آن‌جایی که بن سای یک موجود زنده و مینیاتوری است، هرچه قدر رسیدگی به آن بیش‌تر شود، زیبایی و جذابیتش هم بیش‌تر خواهد شد.
