در ابتدا بگذارید کمی دقیق‌تر راجع به خود واژه‌ی «ارز دیجیتال » صحبت کنیم. ارز دیجیتال ترجمه عبارت انگلیسی Digital Currency می‌باشد. Digital Currency نوعی از ارز است که به صورت دیجیتالی یا الکترونیکی وجود دارد. در واقع این نوع از ارز به فرم فیزیکی موجود نیست. از ارزهای دیجیتال (یا ارز دیجیتالی) با نام‌های پول دیجیتالی (digital money)، پول الکترونیکی (electronic money)، ارز الکترونیکی (electronic currency) یا وجه نقد سایبری (cyber cash) نیز یاد میشود.
ارزهای دیجیتال از مدت‌ها قبل وجود داشته‌اند و عمر زیادی دارند. علاوه بر این تنوع آنها نیز بالا می‌باشد. از ارز های مجازی (virtual currencies) و ارزدیجیتال بانک مرکزی (central bank digital currency) می‌توان به عنوان مثال‌هایی از ارزهای دیجیتال یاد کرد. اما به تازگی نوع دیگری از ارز های دیجیتال نیز به وجود آمده. ارز هایی که تاثیرات بزرگی بر نقل و انتقالات پولی داشته است. نام این دسته‌ی جدید ارز های رمز پایه (Cryptocurrency) است.
در واقع ارز های رمزپایه خود یکی از انواع ارزهای دیجیتال هستند. اما در ایران زمانی که کسی می‌گوید ارزدیجیتال، احتمالا منظورش همان ارز های رمزپایه است. در این نوشته نیز هر گاه که از واژه‌ی «ارز دیجیتال» استفاده شد، منظور همان ارز های رمزپایه است.
ارز دیجیتال چیست | خرید ارز دییجتال | فروش ارز دیجیتال | بهترین قیمت ارز دیجیتال
ارزهای دیجیتال انوع مختلفی دارد. ارزهای مجازی، ارزدیجیتال بانک مرکزی و ارزهای رمز پایه سه نوع معروف آنها می‌باشد. در نتیجه ارز های رمزپایه (cryptocurrency) مثل بیت کوین، ارز دیجیتال نیز هستند. اما همه‌ی ارزهای دیجیتال لزوما ارز رمزپایه نیستند. در ایران زمانی که گفته میشود ارزهای دیجیتال، معمولا منظور نوع معروف آن یعنی ارز های رمزپایه است.
ارز رمزپایه (cryptocurrency) خود نوعی از ارزهای دیجیتالی (digital) یا ارز مجازی (virtual) است. امنیت این ارز با استفاده از تکنیک cryptography تضمین میشود (در واقع واژه‌ی cryptocurrency نیز از ترکیب واژه‌ی cryptography و currency به دست آمده است. cryptography به معنای رمزنگاری یا نهان‌نگاری می‌باشد. با استفاده از cryptography مشکل دو بار خرج کردن (double-spending) و انتقال پول‌های جعلی (counterfeit) حل میشود. این دو مشکل در ذات انواع دیگر پول‌های دیجیتال وجود دارد.
به ارز های رمزپایه، رمز ارز یا ارز های رمزنگاری شده نیز گفته میشود. بسیاری از ارزهای رمزنگاری شده شبکه های غیر متمرکزی (decentralized networks) هستند که مبتنی بر فناوری زنجیره بلوکی یا بلاکچین (blockchain) [یک دفتر کل توزیع شده که توسط مجموعه نابرابری از کامپیوترها تایید میشود] به وجود آمده است. از ویژگی‌های مهم رمزارزها این است که آنها توسط هیچ شخص، مرکز یا گروهی کنترل نمی‌شوند. از نظر نظری دخالت و دستکاری آنها ممکن نیست.
ارز دیجیتال چیست | خرید ارز دییجتال | فروش ارز دیجیتال | بهترین قیمت ارز دیجیتال
اولین ارز رمزپایه به وجود آمده بر پایه بلاکچین بیت کوین (Bitcoin) است. بیت کوین هنوز هم محبوب ترین و با ارزش‌ترین ارز دنیای ارزهای دیجیتال است. امروزه هزاران ارز رمزپایه دیگر با کارکردها و مشخصات گوناگون به وجود آمده است. برخی از این ارزها از بیت کوین ریشه گرفته‌اند و اصطلاحا یک کلون (clone) یا فورک (fork) از آن هستند (clone در زیست‌شناسی به معنای تولید مثلا از راه شکفتن یا تقسیم سلولی است، fork نیز به معنای تقسیم چیزی به دو یا چند شاخه است). این در حالی است که بسیاری از ارزهای دیگر از ابتدا و بر روی شبکه‌ی خاص خودشان ایجاد شده‌اند.
بیت کوین در سال ۲۰۰۹ توسط فرد یا گروهی که با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) شناخته میشود به وجود آمد. در ماه نوامبر ۲۰۱۹، بیش از ۱۸ میلیون بیت کوین با ارزش کل بازار در حدود ۱۴۶ میلیارد دلار در گردش بوده است[۴].
برخی از ارزهای رمزپایه دیگر (معروف به آلتکوین altcoin) که در ادامه‌ی موفقیت بیت کوین ایجاد شده‌اند عبارتند از: لایت کوین(litecoin)، اتریوم (Ethereum)، ایاس (EOS) و کاردانو (Cardano). در حال حاضر، کل ارزش ارزهای دیجیتال موجود چیزی در حدود ۲۱۴ میلیارد دلار است. از این مقدار چیزی بیش از ۶۸٪ از کل این ارزش متعلق به بیت کوین است.
برای آشنایی بیشتر با انوع ارزهای دیجیتال یعنی کوین‌ها، توکن‌ها و آلتکوین‌ها کلیک کنید.
نکته اصلی در جذابیت و کارایی بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال، فناوری blockchain است. این فناوری یک دفتر کل آنلاین (تاریخچه) از کل معاملاتی است که تا کنون انجام گرفته است را نگهداری می‌کند. اینگونه ساختاری از داده‌ها ایجاد میشود که کاملا امن است و نه تنها با تک تک گره‌های (نودهای node) شبکه یا هر کامپیوتری که یک کپی از این دفتر کل را در خود نگه می‌دارد به اشتراک گذاشته میشود بلکه توسط خود آنها نیز تایید و مورد موافقت قرار می‌گیرد. هر بلوک جدیدی که ایجاد میشود، قبل از آکه بخواهد تایید شود باید توسط تک تک گره‌های شبکه صحت آن تایید گردد. اینگونه جعل تاریخ معامله تقریبا غیرممکن است.
بسیاری از کارشناسان معتقند که بلاکچین ظرفیت بسیاری خوبی برای کاربردهای دیگری همچون رای گیری آنلاین، جذب سرمایه به طور جمعی (crowdfunding) دارد. علاوه بر این با توجه به نرخ پایین و سرعت بالای انتقال این ارزها از یک شخص به شخص دیگر در هر جایی از دنیا، پتانسیل بهره بردن از آنها در تجارت‌های بین‌المللی بسیار بالا است، با این وجود، از آنجایی که ارزهای رمزپایه مجازی هستند و بر روی یک پایگاه داده مرکزی ذخیره نشده‌اند. در نتیجه اگر شخصی کلید خصوصی خود را گم کند، ارز خود را به طور کامل از دست خواهد داد. اما در کنار این موضوع، باید گفت که هیچ مرکز، دولتی یا شرکتی به اطلاعات شخصی شما دسترسی ندارد.
ارز دیجیتال چیست | خرید ارز دییجتال | فروش ارز دیجیتال | بهترین قیمت ارز دیجیتال
انتقال ارزهای دیجیتال بین دو شخص به طور مستقیم و بدون نیاز به شخص ثالث قابل اعتماد مانند بانک انجام می‌گیرد. اینگونه هیچ دستگاه دولتی توان به کارگیری سیاست‌های پولی را که ممکن است باعث ایجاد بحران مالی شود ندارد. در عوض ، این انتقال با استفاده از کلیدهای عمومی و کلیدهای خصوصی و اشکال مختلف سیستمهای تشویقی مانند Proof of Work یاProof of Stake انجام میشود.
ماهیت نیمه ناشناس بودن ارزهای دیجیتال باعث میشود تا آنها برای انجام فعالیت‌های غیرقانونی مانند پول شویی و فرار مالیاتی مناسب باشند. با این حال ، مدافعان ارزهای دیجیتال غالبا ناشناس بودن خود را با استناد به مزایای حفظ حریم خصوصی توجیه می‌کنند. برخی ارزهای رمزپایه نسبت به سایرین خصوصی تر هستند.
ارزهای دیجیتال را باید در درون کیف پول دیجیتال نگه داشت. برای سخت کیف پول دیجیتال نیازی هیچ گونه مشخصات فردی نیست (حریم خصوصی افراد). در عین حال هر کسی می‌تواند این کیف پول را مشاهده کن (اما نمی‌تواند بفهمد برای کیست) و بفهمد که چه مقدار ارز در آن است یا چه تراکنش‌هایی انجام گرفته است (شفافیت). هزینه انتقال در شبکه ارزهای دیجیتال نسبت به بانک‌ها ناچیز است. علاوه بر این انتقال آن در هر زمانی به هر نقطه‌ای از جهان تنها در چند دقیقه ممکن است.
تنها راه کنترل کیف پول‌های دیجیتال، در اختیار داشتن کلید خصوصی آن است. در نتیجه اگر آن کلید خصوصی گم شود، از آنجایی که هیچ مرکزی کنترل و اختیاری بر آن ندارد، همه‌ی دارایی‌های نگهداری شده در آن کیف پول از بین خواهد رفت. از طرف دیگر، نوسانات ارزش و قیمت ارزهای دیجیتال در حال حاضر بسیار بالا است و در نتیجه ریسک نگهداری از آنها نیز بالا می‌باشد. البته سعی شده است تا با استفاده از استیبل‌کوین‌هایی همچون تتر این مشکل را برای افراد ریسک‌گریز برطرف کرد.
ارز دیجیتال چیست | خرید ارز دییجتال | فروش ارز دیجیتال | بهترین قیمت ارز دیجیتال
قیمت و ارزش ارزهای رمزپایه بر اساس میزان تقاضا و عرضه برای آن تعیین میشود. در نتیجه نرخ تبدیل یک ارز به دیگری یا حتی نرخ یک ارز در طول زمان می‌تواند نوسانات بسیار زیادی داشته باشد. برای مثال بیت کوین در اواخر ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ شاهد یک رشد و سقوط رادیکالی بود. تا جایی که ارزش آن تا حدود ۲۱ هزار دلار هم بالا رفت.
بنابراین برخی از اقتصاددانان به ارزهای دیجیتال به چشم یک حباب کوتاه مدت یا سوداگرانه نگاه می‌کنند.
نگرانی دیگری که وجود دارد آن است که ارزهای رمزپایه مانند بیت کوین پشتوانه‌ی مادی ندارند. با این وجود برخی تحقیقات مشخص کرده‌اند که هزینه تولید بیت کوین که نیاز به انرژی فزاینده‌ای دارد ، به طور مستقیم با قیمت بازار آن مرتبط است.
با این وجود ، بسیاری از ناظران مزایای احتمالی ارزهای رمزپایه را نیز می بینند، مانند امکان حفظ ارزش در برابر تورم، انتقال راحتتر و تقسیم آسان‌تر به واحدهای کوچکتر (در مقابل فلزات گرانبها) و عدم وجود نفوذ بانک های مرکزی و دولت‌ها.
