چک ولو ها شیرهایی بازدارنده از جریان برگشتی هستند که برای جلوگیری از حرکت ماده سیال (گاز یا مایعات) از جریان حرکتی عقب به سیستم فرایند حیاتی طراحی شده است. همچنین به عنوان ولو یک طرفه شناخته می شود. چک ولو را می توان از انواع شیرهای هیدرولیکی به حساب آورد. در حالت عادی در یک خط لوله اگر شدن جریان سیال کم شود ممکن است بخشی از سیال در جهت مخالف به حرکت درآمده و جریان پیدا کند. دراین حالت اگر از شیر دو طرف در خط لوله استفاده شده باشد جریان از شیر باز نیز عبور کرده و اصطلاحاً گفته می شود که در سیستم برگشت جریان وجود دارد. این درحالی است که در برخی از فرآیندها این برگشت جریان می تواند به دستگاههای صنعتی خسارتهای ناگواری وارد کند. برای مثال اگر در پمپ برگشت جریان وجود داشته باشد به سیستم پمپ خسارت مورد شده و پمپ از کار می افتد. به همین خاطر است که در صنایع مختلف به خصوص در سیستم های هیدرولیکی از این قطعه استفاده می شود.
نصب شیرهای یکطرفه در خطوط جریان اتفاقی که می‌افتد این است که امکان برقراری جریان تنها در یک جهت خط لوله امکان‌پذیر خواهد شد. به همین خاطر در موقع نصب باید شیر را به همان جهتی که مورد نظر فرآیند است نصب کرد. نحوه عملکرد چک ولو به اینگونه است که شیر به وسیله یک درپوش لولایی یا توپی مسدود شده است. حرکت سیال در مسیر دو روز با فشار ایجاد شده می‌تواند این در هوش یا توپ را منحرف کرده و جریان را برقرار کند. حال اگر فشار سیال پشت شیر بیشتر از فشار سیال در حال حرکت باشد باید برگشت جریان اتفاق بیفتد ولی به خاطر استفاده از این نقطه درپوش(یا توپی) به جای خود بازگشت جریان سیال قطع میشود. شیرهای یکطرفه به صورت دستی یا با سیستم های کنترلی قابل تنظیم نیستند. این شیرها به صورت خودکار و با توجه به فشار سیال باز و یا بسته می شوند.
ساده ترین طراحی در این قطعه مربوط به نوع لولایی است. در این سیستم از یک یا دو دیسک در داخل شیر استفاده می شود این دیسک ها در مرکز شیر لولا شده و تنها در یک جهت تغییر جهت میدهند. در نتیجه زمانی که سیال به حرکت در می‌آید لولای دیسک حرکت کرده و اجازه عبور سیال را می دهد. ولی به محض اینکه فشار سیال در پشت لولا بیشتر شود مولا بسته شده و دیسک میانی اجازه عبور سیال را میگیرد.
مدل دیگری که برای طراحی چک پلو استفاده می شود بهره بردن از یک پیستون است. این شیرها از نظر عملکرد شبیه شیر فلکه ها عمل می کنند. در داخل ساختمان شیر از یک پیستون استفاده میشود. به طوری که برای برقراری جریان سیال پیستون به سمت بالا حرکت کرده و جریان سیال برقرار می شود. حال اگر از شدت جریان سیال کاسته شود پیستون به جای خود بازگشته و اجازه برگشت سیال را از داخل خط لوله می گیرد.
شیرهای یکطرفه کورهای هم در حالت عمودی و هم در حالت افقی می توان استفاده کرد مهمترین بهره ای که از شیرهای توپی در صنعت برده میشود قطع سریع جریان سیال است. در طراحی چک ولو های توپی از یک کره معلق در ساختمان شیر استفاده میشود. برای اینکه در مرکز شیر یک نشیمنگاه طراحی می گردد. طوری که در زمان برقراری جریان سیال کره در محفظه شیر به حالت معلق در آمده بسیار از اطراف توپ عبور می کند. حال اگر جریان سیال کند شود توپ در نشیمنگاه خود نشسته و جریان را به سرعت قطع می کند.
در ساختار آن از یک دیافراگم لاستیکی ساده قابل انعطاف که در یک قسمت مخروطی در محل عبور جریان قرار داده شده استفاده می گردد. وقتی جهت جریان به سمت جلو باشد دیافراگم را از قسمت اصلی خود جدا کرده و به سمت درون خط منحرف می کند. زمانی که جریان وجود نداشته باشد دیافراگم به حالت اصلی خود بازگشت و مسیر را می بندد.
این چک ولو ها شباهت زیادی به چک ولو های نوسانی استاندارد دارند با این تفاوت که بدنه چک ولو به طور کامل دو تا دور آن را در بر نمی گیرد و در عوض هنگامی که ولو باز باشد زبان چک پلو قسمت بالای لوله فشار وارد میکند. نکته مهم دیگر آن که زبانه چک ولو باید کوچکتر از قطر لاین باشد و دیگر اینکه افت فشار در این چک ولو ها که عموماً بیشتر از نوع swing check valve میباشد خیلی سریع تر از این نوع چک ولو ها افزایش می یابد.
همان طور که از تعریف مربوط به چک ولو متوجه شدید لزوم نصب این شیر در لوله کشی فاضلاب ساختمان کاملا مشخص است. چرا که بعد از ورود مواد به داخل لوله اصلی فاضلاب خارج از ساختمان شیر یکطرفه مانع از برگشت این مواد به داخل سیستم لوله کشی فاضلاب ساختمان میشود. خصوصاً اینکه اگر خط لوله فاضلاب به نسبت سیفون آن دارای کمی شیب باشد احتمال برگشت مواد به داخل ساختمان به دلیل اتفاقاتی همچون سیل و یا بارندگی های شدید بسیار زیاد است. محل قرار گرفتن شیر یکطرفه در سیستم فاضلاب ساختمان بین سیفون و لوله فاضلاب است که در صورت برگشت مواد آن را به سمت لوله فاضلاب هدایت کرده و حتی مانع از ورود دوباره مواد فاضلابی به سیفون میشود. در صورت داشتن چند سیفون در ساختمان باید برای هر کدام از آنها از یک عدد چک ولو جداگانه استفاده کنید. در این صورت می‌توانید از مزیت دیگر این شیر بهره مند شوید و آن تمیز کردن راحت لوله های فاضلاب مجهز به چک ولو است. زیرا در صورت گرفتگی سیفون و یا مسدود شدن دوره های فاضلابی در ساختمان دیگر نیازی به حفاری به منظور رفع انسداد نیست بلکه می توانید با باز کردن توپی چک فلو لوله را باز کنید. در صورت استفاده از تکنولوژی در سیستم فاضلاب ساختمان باید این شیر را حداقل سالی یکبار بررسی کرده و پاکسازی کنیم تا از بروز مشکلات بیشتر مانند گرفتگی لوله های فاضلابی جلوگیری کرده باشید.
1. تخلیه کمپرسورها و پمپ ها 2. خطوط اصلی 3. شکننده های خلا 4. خطوط بخار 5. خطوط چگالیده 6. پمپ های تغذیه شیمیایی 7. برج های خنک کننده 8. رک های بارگیری 9. خطوط خنک کننده نیتروژن 10. دیگ های بخار 11. سیستم های HVAC 12. تاسیسات 13. پمپ های فشار 14. پمپ های معلق 15. ایستگاه های شستشو 16. خطوط تزریق
