آپگرید: فرار از فناوری به فناوری

فیلم آپگرید یا ارتقاء، داستان جنگ میان روبات و انسان است. از آنهایی‌ست که مخاطب را به چالش می‌کشد تا بفهمد این آرماگدون کدام را نابود خواهد کرد و چه کسی چاقو را در آب خواهد شست. سراسر فیلم آکنده از لحظات دلهره‌آور و مشمئزکننده است و فیلم‌برداری خارق‌العاده آن ما را بیشتر درگیر فضای ترسناک داستان می‌کند.

اگر از لحاظ رومانس و لاو استوری هم به داستان نگاه کنیم، آپگرید با داستان کلیشه‌ای انتقام از قاتل معشوقه شروع می‌شود اما در پس پشت داستان به سراغ این میل روباتها به تسخیر خالق خود می‌رود، آنجا که استم (به معنای بنیاد و ریشه) سودای کنترل قالب آدمی را به اوج می‌رساند. واژه استم شاید به معنی سلول بنیادین هم باشد و به مخاطب القا می‌کند که کدام اول بوده‌اند؟ انسان یا روبات. این برتری خواهی در جای جای داستان ادامه دارد مثلا آنجا ک فیسک به صاحب بار می‌گوید مردن تو در راه ما افتخاری برای توست. اپگرید داستانی نیست که بتوان معنایی واضح از ان به دست اورد و در پایان هم نمی‌توان با قاطعیت گفت که خالق استم چه کسی بوده است.

فیلم آپگرید داستان ساتیر (موجوداتی افسانه‌ای: نیم انسان و نیم حیوان) است اما به سبکی پسارستاخیز. این موجود دیگر نیم انسان و نیم حیوان نیست بلکه نیم انسان و نیم ابرانسان است. ابرانسانی که فراواقع واقعیت است، توانایی خارق‌العاده دارد، تکثیر می‌شود و مانند هال در فیلم اودیسه فضایی کوبریک قابل خاموش شدن هم نیست.

کارگردان با این‌ که می‌خواهد نشان دهد قهرمان داستان (گری تریس) سرآخر نجات پیدا می‌کند اما ما به عنوان مخاطب، خواب آشفته‌اش را بیشتر باور میکنیم تا دنیای واقعیش.وی که یک تکنوفوب (فناوری هراس) است هم نمی‌تواند از بلای سایبورگ‌ها نجات پیدا کند و استم سرتاسر وجودش را فرا می‌گیرد. در برخی از صحنه‌ها انسان‌هایی را می‌بینیم که اسیر دنیای واقعیت مجازی شده‌اند، موجوداتی با صورت رنگ پریده که شیفته جهانی از نوع مجازی هستند و ارتباطشان با دنیای واقعی همان سیم‌هایی‌ست که به آنها متصل شده است.

به بحث رسانه هم می‌توان پرداخت. پژواک درونی، قهرمان داستان را کنترل می‌کند، پژواکی شیطانی که از بیرون هم قابل شنیدن نیست. گویی آنچنان درونی شده است که نمی‌توان این صدا را چیزی جدا از آن شخص دانست. درست به مثابه رسانه که دروغی یا مفهومی را آنچنان القا می‌کند که عملا درون ذهن ما تکرار می‌شود. در صحنه، رفتن تریس به سراغ یک هکر هم، آن اتاق پر از انسانهایی‌ست که تصویر رسانه آنها را به خوابی زامبی‌وار فرو برده است. جالب آنکه، تریس برای فرار از فلج شدن هم دوباره به سراغ فناوری (همان هکر) می‌رود مانند کسی که برای رفع تشنگی آب دریا را بنوشد.

در کل، فیلم آپگرید ما را با این سوال بنیادین درگیر می‌کند که آیا جهان ما را روبات‌ها به ارث خواهند برد یا اینکه این تنها کابوس آدمی‌ست که معنایی ندارد و سرانجام همه چیز پایان خوش دارد. به هر حال آنچه در این فیلم تصویر می‌شود را نمی‌توان نادیده گرفت که اگر خوابی پریشان هم باشد ممکن است تعبیر شود.