کلمه صیاد مخفف جمله صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک می باشد که برای جلوگیری از بروز مشکلات مختلف در صدور و مطالبه وجه چک از طرف قانون گذار پیش بینی شده و مشکلات موجود را به حداقل رسانده است.
کلیه چک های صادره از شعب بانک های سراسر ایران به صورت متحدالشکل و با یک شناسه 16 رقمی می باشد که قابلیت استعلام وضعیت مالی صادرکننده چک را از طریق بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارد.
شخصی که چکی را تحت هر عنوان از دیگری دریافت می کند در زمان تحویل گرفتن می تواند با ارسال پیامک کد 16 رقمی به همراه 1*1* (به عنوان مثال 1*1*1234567890123456) به سرشماره 701701 از وضعیت و سابقه مالی صادرکننده چک مطلع شود که سوابق صاحب چک (صادرکننده چک) در قالب 5 وضعیت سفید، زرد، نارنجی، قهوه ای، قرمز دسته بندی شده است.
وضعیت سفید: صادرکننده چک فاقد هرگونه سابقه چک برگشتی بوده یا در صورت وجود سابقه، تمامی موارد رفع سوءِ اثر شده است.
وضعیت زرد: صادرکننده چک دارای یک فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ 50 میلیون ریال تعهد برگشتی است.
وضعیت نارنجی: صادرکننده چک دارای 2 الی 4 فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ 200 میلیون ریال تعهد برگشتی است.
وضعیت قهوه ای: صادرکننده چک دارای 5 الی 10 فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ 500 میلیون ریال تعهد برگشتی است.
وضعیت قرمز: صادرکننده چک دارای بیش از 10 فقره چک برگشتی یا بیش از مبلغ 500 میلیون ریال تعهد برگشتی است.
شخصی که چک را دریافت می کند با استعلام از سامانه فوق می تواند از سوابق صاحب چک (صادرکننده چک) و خوش حسابی وی مطلع شده و در صورتی که وضعیت صادرکننده سفید بود به وی اطمینان کرده و چک را از ایشان قبول نماید.
ولیکن در صورتی که به هر دلیلی استعلام به عمل نیاید یا در موارد دیگری چک در موعد مقرر برگشت بخورد، دارنده چک می تواند از بانک مربوطه تقاضای صدور گواهی عدم پرداخت (برگشتی چک) را نماید که بانک نیز مکلف است گواهی عدم پرداخت را صادر و کد رهگیری آن را نیز اعلام نماید.
پس از 24 ساعت از زمان صدور گواهی عدم پرداخت:
هیچ گونه تسهیلات بانکی یا ضمانت نامه ارزی و ریالی به صادرکننده چک پرداخت و ارائه نخواهد شد.
شخصی که چک را برگشت زده است با ارائه اصل چک و گواهی عدم پرداخت آن که دارای کد رهگیری می باشد به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه و درخواست صدور اجرائیه می کند. دفتر خدمات قضایی درخواست را ثبت و هزینه های مربوط را اخذ و درخواست را به صورت الکترونیکی به دادگاهی که صلاحیت لازم را دارد ارسال می کند.
پس از این که درخواست به یکی از شعب دادگاه ارجاع شد، شعبه چک و گواهی عدم پرداخت را از لحاظ قانونی بررسی نموده و در صورتی که مشکل خاصی نباشد اجرائیه صادر و به طرف مقابل (صادرکننده چک) ابلاغ می شود تا ظرف مهلت 10 روز مبلغ چک را پرداخت نماید.
بعد از گذشت مدت زمان 10 روز، چنانچه صادرکننده چک مبلغ را پرداخت ننماید، دارنده چک (شخصی که وجه چک را طلبکار است) به شعبه دادگاه مراجعه و تقاضای تشکیل پرونده اجرایی را مطرح می کند که پس از آن پرونده اجرایی تشکیل و در صورتی که از بدهکار اموالی شناسایی شود، مال توقیف و از طریق انجام مزایده، طلبکار طلب خود را وصول خواهد کرد ولی چنانچه صادرکننده هیچ گونه اموالی جهت توقیف نداشته باشد با تقاضای طلبکار، برگ جلب صادرکننده صادر و در اختیار طلبکار قرار خواهد گرفت که در نهایت از طریق جلب و بازداشت صادرکننده چک، طلبکار به هدف خود برسد چرا که پس از جلب معمولاً مبلغ چک پرداخت می شود.
نکته قابل ذکر این است که هر چند چک های صیاد این مزیت را دارند که بدون جلسه دادرسی قابلیت صدور اجرائیه را در ابتدای امر دارند ولیکن صرفاً در خصوص اصل مبلغ چک این امر امکان دارد و چنانچه مدعی بخواهد خسارات تأخیر (دیرکرد) و خسارات دیگری را مطالبه کند مکلف است پرونده حقوقی دیگری تشکیل داده تا در خصوص خسارات پس از انجام تشریفات قانونی از جمله جلسه دادگاه و... تعیین تکلیف خواهد شد.
منبع
