ایلان ماسک مژده فعال شدن استارلینک در ایران را داد.

ایلان ماسک در پاسخ به کاربری که از وضعیت اینترنت استارلینک در ایران پرسیده بود، اعلام کرد که چند ترمینال برای فعال شدن استارلینک در ایران قرار گرفته است. قبل از این، او گفته بود که برای استفاده کاربران ایرانی از اینترنت استارلینک، زیرساخت و پایانه‌های (دستگاه‌های گیرنده) ویژه‌ای باید به ایران وارد و راه اندازی شوند. البته هنوز مشخص نیست که پایانه‌های فعال شده در ایران در اختیار چه کسانی است. در اینجا نکته قابل توجه این است که هنوز درباره اشتراک ماهانه و چگونگی پرداخت آن هیچ گونه صحبتی انجام نشده است. در ادامه امکان استفاده از اینترنت استارلینک در ایران را مورد بحث قرار می‌دهیم.

فعال شدن استارلینک در ایران؛ حقیقت یا دروغ؟

در تاریخ ۲۳ ستامپر (یکم مهر ماه) ایلان ماسک برای اولین بار به طور رسمی فعال شدن استارلینک در ایران را اعلام کرد. در حالی که عیسی زارع پور پس از شنیدن این خبر گفته است که زمان زیادی طول می‌کشد تا اینترنت استارلینک در ایران فعال شود. زیرا زیرساخت سرویس دهی این اینترنت هنوز کامل نیست. وزیر ارتباطات در ادامه مصاحبه انجام شده گفت که شرکت‌های خارجی برای ارائه اینترنت در کشور باید مجوزهای مربوطه را داشته باشد. در ادامه این اطلاع رسانی، وزارت خزانه داری آمریکا از اول مهر ماه برخی تحریم‌های تکنولوژی مربوط به ایران را لغو کرد. به موجب این تصمیم بسیاری از شرکت‌های خارجی، این اجازه را دارند که خدمات خود را در اختیار کاربران و کسب و کارهای ایرانی قرار دهند. یکی از این شرکت‌ها اسپیس ایکس و اینترنت ماهواره‌ای استارلینک می‌باشد.

استفاده از خدمات استارلینک نیاز به خرید تجهیزات گران قیمتی دارد. که در حال حاضر واردارت آن‌ها به کشور ممنوع است. تلاش ایلان ماسک برای اتصال شبکه اینترنت ماهواره‌ای در ایران بر خلاف پروتکل‌های اتحادیه جهانی مخابرات و امواج رادیویی است. که در این صورت احتمال شکایت از او وجود دارد. بنابراین باید منتظر واکنش وزارت ارتباطات کشور باشیم.

مجوزهای اینترنت استارلینک

پروژه استارلینک امکان استفاده از اینترنت پر سرعت با پهنای باند بالا و بدون نیاز به خط تلفن را فراهم می‌کند. استفاده از آن فقط به سرویس گیرنده امواج ماهواره‌ها و مودم مخصوص اینترنت ماهواره‌ای نیاز دارد. بروز رسانی‌های مجوز شامل دستگاه‌های مختلفی می‌شود که عبارتند از: گوشی‌های هوشمند، دستیارهای شخصی دیجیتال، سیم کارت، گوشی‌های ماهواره‌ای، سخت افزارهای مربوط به DGAN، تجهیزات رادیویی، مودم‌ها، Wi-Fi access points، ترمینال‌های مصرفی اینترنتی،ّ لپ تاپ، تبلت‌، آنتی ویروس‌ها، سیستم عامل‌ها و ابزارهای تغییر IP.

خبر فعال شدن استارلینک در ایران در شرایطی منتشر شد که وزیر ارتباطات گفته است که بر اساس ضوابط (شورای عالی فضای مجازی ایران) این اینترنت ماهواره ای نمی‌تواند بدون مجوز در ایران سرویس دهی و  راه اندازی شود. و این موضوع از سوی ایران به اتحادیه بین الملی مخابرات ITU اعلام شده است.

در روزهای اخیر 11 سازمان حقوق بشری در بیانیه‌ای از مقامات جمهوری اسلامی خواستار دسترسی کامل و فوری کاربران ایرانی به اینترنت شده‌‎اند. همچنین در این بیانیه گفته شده است که ایران باید از قطعی و کم کردن سرعت اینترنت، مسدود کردن و اختلال در شبکه‌های مختلف اجتماعی و ابزارهای ارتباطی آنلاین خودداری کند.

نحوه استفاده از فعال شدن استارلینک در ایران

استفاده از اینترنت ماهواره‌ای استارلینک نیاز به تجهیزات خاصی دارد که شامل ترمینال یا دیش به عنوان گیرنده می ‌باشد. این تجهیزات به صورت یک کیت و با قیمت ۵۹۹ دلار توسط اسپیس ایکس فروخته می‌شود. بنابراین برای استفاده از استارلینک باید کاربران به این کیت مخصوص دسترسی داشته باشند.

در کنار کیت باید سرویس ماهانه برای آن نیز تهیه شود که این کار هم هزینه مخصوص به خود را دارد و کاربران باید ماهانه بیش از ۱۰۰ دلار برای آن پول بپردازند. با توجه به این موضوع حتی اگر ایلان ماسک به‌ فعال شدن استارلینک در ایران نیز بپردازد، باز هم کاربران برای استفاده از اینترنت ماهواره‌ای استارلینک به این تجهیزات مخصوص نیاز خواهند داشت.

امکان استفاده از اینترنت ماهواره ای استارلینک به عنوان اینترنت خانگی

استارلینک قصد دارد مانند: چند شرکت دیگر از جمل ویانت (Vianet) و هیوزنت (HughesNet) اینترنت ماهواره‌ای را برای بخش خانگی نیز ارائه دهد. مخصوصا در مناطق روستایی و سایر مناطق جهان که از اینترنت پرسرعت دارای پهنای باند بالا محروم هستند. اینترنت ماهواره‌ای محدودیت سایر روش‌های ارائه سرویس اینترنت را ندارد. و می‌تواند به ‌راحتی برای ارائه اینترنت پرسرعت به مناطقی که به اینترنت پایدار دسترسی ندارند یا کاملا از آن محروم هستند، استفاده شود.

برای بهره‌مندی از اینترنت ماهواره‌ای نیازی به استفاده از خط تلفن نیست و تنها وسیله موردنیاز برای استفاده از اینترنت ماهواره‌ای، یک ترمینال کوچک یا همان دیش ماهواره‌ برای دریافت سیگنال‌های ماهواره‌ و انتقال آن به مودم است. اسپیس ایکس یک اپلیکیشن واقعیت افزوده برای اندروید و iOS منتشر کرده است. تا کاربران با استفاده از آن بتوانند بهترین مکان و موقعیت را برای قرار دادن ترمینال گیرنده پیدا کنند.

آیا اینترنت استارلینک قابل اعتماد است؟

گزارش‌های منتشر شده از سوی منابع معتبر مثل مجله فست کمپانی (Fast Company) و CNBC نشان‌ دهنده رضایت مردم از اینترنت ماهواره استارلینک است. البته استارلینک به ‌صراحت اعلام کرده است که احتمال قطعی کامل این اینترنت در زمان اجرای آزمایشی پروژه وجود دارد.

در وب ‌سایت downdetector.com که اختلالات سرویس‌های مختلف اینترنت در آمریکا را گزارش می‌کند. چهار مورد اختلال سرویس اینترنت استارلینک در ماه‌های ژانویه، فوریه و آوریل ۲۰۲۱ و حتی مارس ۲۰۲۲ گزارش شده است. اما در مقابل مشترکان سرویس هیوزنت هیچ اختلال مهمی را گزارش نکرده‌اند و کاربران سرویس اینترنت ماهواره‌ای «ویاست» (ViaSat) هم تنها یک مورد قطعی را گزارش دادند. البته در تمام موارد اختلال سرویس استارلینک، مشکل آن تنها ظرف چند ساعت برطرف شد.

تاثیر آب و هوا بر کیفیت اینترنت ماهواره‌ای استارلینک

مختل شدن عملکرد اینترنت استارلینک در شرایط بد آب و هوایی یکی از نقاط ضعف این سرویس است. در هنگام بارش برف در صورتی که حجم برف زیاد نباشد ترمینال گیرنده می‌تواند امواج را بدون مشکل دریافت کند، اما چنانچه افزایش ارتفاع برف باعث ایجاد مانع در مقابل ترمینال شود، روند دریافت و ارسال سیگنال‌ها مختل خواهد شد. در وب‌ سایت استارلینک توصیه شده ترمینال گیرنده در ارتفاع بالا و در فضایی باز و بدون مانع نصب شود. تاثیر منفی بارش سنگین برف یا باران روی کاهش سرعت این سرویس اینترنتی و همچنین احتمال بسیار کم قطعی کامل استارلینک در این مواقع به ‌صراحت بیان شده است.

نتیجه گیری

در چند روز گذشته شرکت اسپیس ایکس اعلام کرد که پوشش اینترنت ماهواره‌ای استارلینک را به قاره آسیا آورده است. که در همین راستا اولین کشوری که از خدمات اینترنت ماهواره‌ای استارلینک بهرمند شد کشور چین است. به نظر می‌رسد ایلان ماسک قصد دارد در آینده ای بسیار نزدیک سرویس اینترنت ماهواره‌ای خود را به تمام کشورهای آسیایی انتقال دهد. در آخر باید منتظر باشیم تا ببینم آیا کاربران ایرانی می‌توانند از اینترنت استارلینک استفاده کنند یا خیر؟ البته در حال حاظر استفاده از اینترنت ماهواره‌ای استارلینک بدون تجهیزات دریافت سیگنال اینترنت ماهواره‌ای غیر ممکن است. و دسترسی به ترمینال‌های فعال تا اطلاع ثانوی محدود است. هنوز مشخص نیست که این اینترنت در ایران در اختیار چه تعداد افراد و چه کسانی است.