طرح صنعتی به زبان ساده ابتکار و خلاقیت جدیدی است که روی شکل و ظاهر یک محصول انجام شده است. به بیانی دیگر طرح صنعتی به شکل و ظاهر یک محصول اشاره دارد. شکل و ظاهر خاص یا نحوه بسته بندی جدید که یک فرد یا یک شرکت آن را ابداع کرده است.
این محصول می تواند پوشاک باشد یا لوازم منزل، مبلمان و حتی خوراکی ها را نیز شامل بشود نام طرح صنعتی نباید این را به ذهن برساند که طرح صنعتی مخصوص امور ماشینی است بلکه ممکن است حتی در ظروف و مواد خوردنی نیز قابل تصور باشد.
برای مثال آیس پک یک نوع طرح صنعتی است اگرچه محتویات آن شامل بستنی و… است اما نحوه شکل ظاهری و استفاده از مواد آن فرق می کند و کاری خلاقانه است لذا کسی که اولین بار این را ابداع کرده است می تواند با ثبت این طرح صنعتی حقوق آن را برای خود محفوظ دارد تا از کپی برداری دیگران در امان باشد.
تفاوت طرح صنعتی با اختراع
حتما شنیده ای که اختراع در موردی است که چیز جدیدی به وجود بیاید و آن مشمول ثبت اختراع می شود مثلا مبلمان قبلا اختراع شده اما در طرح صنعتی این مبلمان را که قبلا بوده با ظاهر و شکل جدیدی ارائه می دهند به این شکل که یک مبلمان در عین حال که نقش مبل را ایفا می کند قابل تبدیل به تخت خواب نیز می باشد یا اینکه اسباب بازی از قبل بوده است اما یک شرکت یک اسباب بازی یا عروسک با شکل و ظاهر جدید و خلاقانه راهی بازار می کند که می تواند شامل طرح صنعتی شود.
لذا باید گفت که اختراع نوعی نوآوری است و برای مثال اگر فردی جارو برقی درست کند که تفاوت آنچنانی با جارو برقی های دیگر ندارد این اختراع محسوب نمی شود مگر اینکه میزان توانایی آن را بسیار بالاتر ببرد و تغییرات جدیدی که تا به حال نبوده را در آن وارد کند.
در مثالی دیگر اگر چه ماشین از قبل اختراع شده اما ایجاد ماشین هایی که بدون بنزین کار می کنند یا بدون سر نشین نیز کار می کنند نوعی اختراع به حساب می آید چون از قبل وجود نداشته اند اما در طرح صنعتی همچنان که گفتیم بیشتر بر شکل و ظاهر محصول و طراحی و زیبایی آن توجه می شود.
نباید فکر کرد طرح صنعتی لزوما در اجناس گران قیمت و صنعتی است بلکه می تواند حتی همانطور که گفتیم در یک بستنی نیز باشد یا یک مداد تراش نیز طرح صنعتی به حساب آید.
این مقوله مانند ثبت اختراع و ثبت علامت تجاری زیر مجموعه مالکیت فکری هستند. آن چنان که گفته شد ثبت طرح صنعتی درباره شکل و ظاهر یک کالا است و می تواند هر چیزی را شامل شود البته با شرایطی که قانون گذار نام برده است.
نکته ای که باید ذکر شود این است که ثبت طرح صنعتی از آنجا اهمیت دارد که در صورت داشتن جذابیت و زیبایی ظاهری می تواند موجب فروش بیشتر و سود بیشتر شود و مشتری هایی را نیز جذب می کند.
لذا ثبت آن باعث می شود آن طرح در شکل ظاهری فقط به نام همان فرد یا همان شرکت درج شود و کسی دیگر از آن کپی برداری نکند تا آن را راهی بازار کند.
ما قانونی داریم تحت عنوان ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب ۱۳۸۶، این قانون در ۳ بخش تنظیم شده و شامل ۶۶ماده می باشد.
در فصل اول این قانون از ثبت اختراع سخن می گوید در بخش دوم از ثبت طرح صنعتی و در بخش سوم از ثبت علامت تجاری یا نشان تجاری یا برند سخن می گوید.
