به عنوان حسابدار و حسابرس، از شما خواسته می‌شود تا گزارشات مالی مختلف را تهیه و تنظیم کنید. گزارش ترازنامه یا بیلان مالی، یک صورت اساسی در حسابداری است که وضعیت مالی شرکت را در یک جدول جامع نشان می‌دهد. تنظیم ترازنامه باید در دوره‌های مختلف مالی و بازه‌های کوتاه و بلند انجام شود. برای آشنایی بیشتر با این مبحث حسابداری، ادامه مطلب امروز بلاگ موسسه پکت را بخوانید.
ترازنامه یا Balance Sheet، یکی از صورت‌های اساسی حسابداری است که وضعیت مالی شرکت را نشان می‌دهد. ترازنامه یا بیلان مالی، مشخص می‌کند که صورت دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه‌های منقول و غیرمنقول یک واحد اقتصادی در زمان تهیه ترازنامه، به چه شکل است. هدف از تهیه ترازنامه این است که وضعیت مالی شرکت در یک صفحه و تصویر به طور کامل و مشخص بیان شود. با اینکه عموماً تهیه بیلان مالی به حسابرسان سپرده می‌شود اما این کار وابستگی زیادی به واحد حسابداری مالی دارد. در ایجاد ترازنامه مالی، تمام صورتحساب‌ها و اطلاعات مالی و حسابداری باید بررسی شود. بنابراین تهیه بیلان، از ورود اطلاعات توسط حسابدار مالی شروع می‌شود.
بیشتر بخوانید:
آشنایی با انواع صورت های مالی اساسی و روش تهیه آن‌ها
ترازنامه بر اساس معادله حسابداری کار می‌کند و باید طبق همین معادله هم تهیه شود. همانطور که از نام ترازنامه مشخص است، بیلان به معنی پیدا کردن تراز بدهی‌ها و سرمایه‌های شرکت است. اگر وضعیت اقتصادی شرکت را دو کفه ترازو در نظر بگیریم، یک کفه آن بدهی‌ها و کفه دیگر دارایی‌های شرکت است. زمانی که این دو کفه در تراز و مساوات باشند، شرکت می‌تواند به فعالیت اقتصادی خود ادامه دهد. زمانی که کفه ترازو به سمت بدهی و عقب‌ماندگی‌های مالی سنگینی کند، شرکت با خطر ورشکستگی و تعطیلی روبرو خواهد شد. به صورت کلی، معادله ترازنامه حسابداری بیانگر مفهوم زیر است:
دارایی = بدهی + سرمایه (حقوق صاحبان سهام خرد و کلان)
با این حساب، به راحتی می‌توان از ترازنامه متوجه شد که شرکت چقدر دارایی (املاک، تجهیزات، ماشین آلات، خط تولید، محصولات و خدمات در انبار و…) دارد؛ چقدر بدهی، وام و تسهیلات دارد و چه مقدار سرمایه از طریق سهامداران دارد (که این سرمایه هم جزو بدهی‌ها و تعهد شرکت به صاحبان سرمایه است). آن چیزی که از ترازنامه شرکت باید متوجه شویم، بالانس موجود در حساب‌های شرکت است.
در همین رابطه بخوانید: چگونه انبارگردانی کنیم؟
هنگام نوشتن ترازنامه باید اجزای آن هم رعایت شود. جزییاتی که با عنوان اجزای ترازنامه حسابداری در هنگام نوشتن آن درون صورت قرار می‌گیرد، اصول و چارچوب آن را مشخص می‌کند. فرقی بین ترازنامه حسابداری دولتی و غیردولتی نیست و تنها معیار، استانداردی است که بین همه حسابداران و حسابرسان باید رعایت شود. اجزای ترازنامه شامل موارد زیر است:
نام واحد اقتصادی، نام گزارش و صورت مالی و تاریخ تهیه گزارش صورت ترازنامه باید در ابتدای گزارش ذکر شود.
منظور از واحد اندازه گیری ترازنامه حسابداری، واحد پولی است که مبالغ بر اساس آن نوشته می‌شود. تا زمانی که واحد پول رسمی کشور ریال است، باید مبالغ و اعداد بر اساس ریال درون گزارش
بیشتر بخوانید: صورت سود و زیان چیست؟
حالا که می‌دانید ترازنامه چیست، باید درباره اقلام بیلان هم بدانید. ترتیب اقلام ترازنامه حسابداری، اهمیت زیادی دارد. اینطور نیست که هر برگه و سندی را بتوان به عنوان ترازنامه قبول کرد. اصل ترازنامه بر معادله حسابداری استوار است و در شکل و ظاهر هم باید این معادله و توازن رعایت شود. برای همین منظور، اقلام تشکیل دهنده ترازنامه، شامل دو ستون دارایی و بدهی می‌شود. دارایی‌ها در ترازنامه به عنوان ستون اول و بدهی‌ها به عنوان ستون دوم در نظر گرفته می‌شود.
در ستون اول ترازنامه، باید دارایی شرکت نوشته شود. ترتیب نوشتن دارایی‌ها هم مهم است. حسابرس و حسابدار، باید قدرت نقد شوندگی دارایی را در ترتیب نوشتن آن در ستون دارایی رعایت کنند. دقت کنید که میزان و ارزش نقد دارایی مهم نیست و تنها قدرت نقد شوندگی اهمیت دارد. اولین دارایی ها، آن‌هایی هستند که سریع‌تر و راحت‌تر نقد می‌شوند. اصل کاهش نقدینگی، بیانگر کاری است که انجام می‌دهید. دارایی‌های ابتدای لیست، ثبات کمتری دارند و سریع نقد می‌شوند. اما فروش دارایی‌های انتهای لیست، سخت‌تر و دشوارتر است. باید به این نکته توجه کنید که خود دارایی هم می‌تواند به دو دسته جاری و غیرجاری تقسیم شود:
بیشتر بخوانید: صورت معاملات فصلی چیست؟
در ستون دوم ترازنامه، بدهی‌ها و سرمایه‌های شرکت نوشته می‌شود. خود این ستون می‌تواند به دو بخش جداگانه تقسیم شود. در بخش اول، بدهی‌های شرکت قرار می‌گیرد. این بدهی‌ها شامل دیون و تعهداتی است که شرکت ملزم به پرداخت آن در موعد مقرر است. بدهی‌های شرکت می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد و شامل پرداخت‌های متفاوت شود. از اجاره بهای ملک، حقوق و دستمزد کارگران و طلب طلبکاران گرفته تا وام و تسهیلات دریافتی از بانک و دیگر تامین کنندگان مالی در این دسته قرار می‌گیرد. نحوه نوشتن بدهی‌ها در ترازنامه بر اساس ترتیب سررسید پرداخت آن‌ها است. به طور کلی بدهی‌ها هم به دو دسته تقسیم می‌شوند:
تهیه صورت ترازنامه و گرفتن گزارشات مختلف، گاهی به عهده کارآموزان و کارورزان در دوره کارآموزی حسابداری، گذاشته می‌شود.
در بخش بعدی از بدهی‌ها، سرمایه‌های شرکت نوشته می‌شود. سرمایه، پولی است که به صاحبان سهام شرکت تعلق دارد. تفاوتی بین سهامدار خرد و کلان در این بخش وجود ندارد و ملاک، میزان سرمایه هر سهامدار است. هر سهامدار می‌تواند متناسب با سهام و سرمایه خود، به عنوان بدهی شناخته شود. به دلیل اینکه حق بستانکار بر حق صاحبان سهام تقدم دارد، باید اول بدهی‌های شرکت نوشته شود و پس از آن، دارایی خالص بین سهامداران تقسیم شود.
بیشتر بخوانید:
روش تهیه صورت جریان وجوه نقد چگونه است؟
تهیه ترازنامه، به عهده حسابداران و حسابرسان گذاشته می‌شود. با اینکه عموماً حسابرسان، کار تهیه را بر عهده دارند و به بررسی اطلاعات مالی شرکت می‌پردازند، اما بدون کمک حسابداران و در اختیار گذاشتن اسناد و مدارک حسابداری، این کار ممکن نیست. در بخشی از دوره آموزش حسابداری مالی، نحوه نوشتن ترازنامه و بیلان مالی بحث می‌شود. در دوره‌های آموزشگاه حسابداری حسابداران خبره که شامل تهیه ترازنامه حسابداری باشد، این کار را به طور عملی یاد خواهید گرفت. آموزش تهیه ترازنامه عملی، به شما کمک خواهد کرد تا مهارت و توانایی لازم را برای کار در واحد مالی پیدا کنید.
تالیف: مهندس میلادرحمتی
