گره تيروئيد چيست؟
تيروئيد يك غده كوچك بال پروانه‌اي شكل است. اين غده در تمام افراد سالم وجود دارد و موادی به نام هورمون توليد و به داخل خون ترشح مي‌كند. هورمون‌ها به نام تيروكسين (T4) و تري‌يدوتيرونين (T3) از طريق خون به تمام بدن سير مي‌كنند و به بدن مي‌گويند با چه سرعتي كار كند و انرژي مصرف نمايد. در حقيقت تيروئيد مسئول تنظيم سوخت و ساز بدن مي باشد. عملكرد تيروئيد توسط غده ديگري در بدن به نام هيپوفيز تنظيم مي شود. هيپوفيز در مغز قرار دارد و با ترشح هورمون محرك تيروئيد، باعث افزايش ترشح هورمون هاي تيروئيد مي شود. تيروئيد ممكن است دچار كم كاري يا پركاري شود. غده تیروئید از حیاتی‌ترین غدد درون‌ریز بدن است و در سنین مختلف، نقش‌آفرینی‌های متفاوتی را برعهده دارد. به‌طور مثال در دوران جنینی و در زندگی دوران رحم، مسئول تکامل و تبدیل سلول‌های بنیادی به اعضای مختلف بدن است، بنابراین در شکل‌گیری اندام‌های مختلف به ویژه مغز و سیستم عصبی نقش بسیار حیاتی ایفا می‌کند. هم چنین این غده در تعیین درجه حرارت بدن، سلامت سیستم مغز و اعصاب، سلامت روحی و روانی زنان و همچنین سلامت قلب و عروق، نقش‌آفرینی‌های مهمی دارد.
گره تيروئيد چيست؟
گره تيروئيد یا ندول تیروئید برجستگي است كه اكثرا از خود تيروئيد منشاء مي‌گيرد و داخل يا روی آن رشد مي‌كند و معمولا ارتباطي با پركاري يا كم‌كاري تيروئيد ندارد. يعني در اكثر موارد غده تيروئيد مبتلا به گره عملكرد طبيعي دارد. گره‌هاي تيروئيد شايع هستند به طوري كه از هر 15 نفر زن يك نفر و از هر 60 نفر مرد يكي مبتلا به گره تيروئيد مي‌باشد. ولي اغلب مبتلايان نمي‌دانند كه مشكلي در تيروئيدشان وجود دارد، در نتيجه خيلي از موارد گره تيروئيد به صورت اتفاقي توسط پزشك حين معاينه به علت ساير بيماري‌ها كشف مي‌شود. گره ممكن است منفرد بوده يا قسمتي از يك گواتر چند گرهي باشد. گره معمولا یک مجموعه متشكل از سلول‌هاي تيروئيد است، ولي ممكن است حفره‌اي پر از مايع باشد كه به آن كيست مي‌گويند.
علايم بالينی
گـــره‌هـــــــاي تيروئيد معمولا كوچك و بدون درد بوده و هيچ اثر فشاري در گـــــردن ايجاد نمی‌كنند. خيلي از بيماران متوجه برجستگي ناشي از گره نيستند و ايـــــن برجستگي توسط پزشک حين معاينات پزشكي دوره‌ای يا معاينه براي ساير عـــلــــــل كشـــف مي‌شود.
گره تيروئيد چه اهميتي دارد؟
علت گره تيروئيد معمولا يكي از موارد زير است:
· یک كيست حاوي مايع
· یک تومور خوش‌خيم
· در درصد كمي (حدودا 5 درصد) از موارد گره به علت بدخيمی است. اهميت تشخيص و شناسايی ماهيت گره نيز كشف موارد بدخيمي است، چون در صورت درمان در مراحل اوليه نتايج درمانی درخشان خواهد بود.
وقتي يك گره كشف شد بايستي توسط چه پزشكي ارزيابي شود؟
اكثر متخصصين داخلی از مراقبت بيماران دچار گره تيروئيد آگاهی دارند ولي بهترین افراد براي اين كار متخصصين غدد هستند. متخصص غدد درون‌ريز پزشكي است كه در مراقبت از اين بيماران و همچنين بيماران دچار ديابت, ساير مشكلات غده تيروئيد (كم‌كاری و پركاری)، استئوپروز (پوكي استخوان)، اختلالات مربوط به رشد (كوتاهی قد) و بلوغ، موهای زائد، اختلالات قاعدگی و مشكلات غدد فوق كليوی تبحر دارد.
گره تيروئيد چگونه بررسي مي‌شود؟
در ابتـــــدا پــــزشـــک اقدام به گرفتن شرح حال و انجام معاينه (مشخص كردن محل، اندازه و قوام گره) مي‌كند. نكاتي كه در تاريخچه مهم هستند عبارتند از: سرعت رشد گره، سابقه تشعشع به سر و گردن و سابقه خانوادگي. مهم‌ترين عامل خطرزا سابقه تشعشع به سر و گردن در دوران كودكی و جوانی است. پس از انجام معاينه، براي مشخص كردن ماهيت گره پزشک اقدام به يک يا چند مورد از آزمايش‌های زير می‌نمايد:
1- سونوگرافي
امروزه از سونوگرافی برای تشخیص و پیگیری گره های تیرویید بیش از پیش استفاده می شود. سونوگرافی به ما می گوید آیا گره تیرویید منفرد است یا متعدد، هم چنین ویژگی های گره (جامد یا انباشته از مایع بودن آن) را مشخص می کند و هم چنين اندازه دقيق آن را براي مقايسه‌های بعدی مشخص مي‌سازد ولي متاسفانه قادر به تعيين خوش‌خيمی يا بدخيمی آن نمی‌باشد. بنابراین این روش تشخیصی جایگزین نمونه برداری سوزنی نمی باشد ولی می تواند نیاز به انجام آن را تعیین نماید.
2- نمونه‌برداری با سوزن باریک از گره
اين كار به صورت سرپايی و بدون نياز به بيهوشی انجام می‌شود. در اين روش پزشک سعی می كند با فرو بردن یک سوزن نازک در گره تعدادی از سلو‌های داخل آن را بردارد تا جهت بررسی بيشتر توسط آسيب‌شناس نمونه ارسال شود. بنابراین نمونه گرفته شده معمولا توسط بیمار به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال می شود. در بيش از 90 درصد موارد اين آزمايش (FNA) به پزشک می‌گويد گره خوش‌خيم است يا بدخيم.
نتیجه تست FNA به چه صورت هایی ارائه می شود؟
· مقدار کافی از بافت ندول برداشته نشده و یا قابل بررسی نیست: در این صورت نمونه برداری دوباره تکرار می شود.
· ندول خوش خیم است: این جواب خوشحال کننده بوده و نشان می دهد که به احتمال زیاد ندول سرطانی نمی شود. در این صورت بیمار مرتبا توسط پزشک مانیتور می شود تا اگر ندول شروع به رشد و سرطانی شدن کرد سریعا اقدام شود.
· ندول بدخیم است : متاسفانه شانس سرطانی بودن غده تیروئید در این افراد بسیار بالا بوده و تمام غده طی جراحی برداشته می شود تا از پخش شدن سرطان به سایر اندام ها جلوگیری شود.
· ندول نامشخص است: این دسته شامل موارد متنوعی می شود مثل ضایعه فولیکولار، نئوپلاسم فولیکولار، ضایعه سلولی هارتل، نئوپلاسم سلولی هارتل و سلول های آتیپیک یا غیر معمول یا ضایعات غیر معمول.
3- آزمايش خون
ممكن است انجام آزمايش خون جهت بررسی عملكرد تيروئيد در مراحل اوليه ارزيابی يا حين درمان لازم باشد. هر آزمايش اطلاعات خاصی به ما می‌دهد و ممكن است بيش از یک آزمايش مورد نياز باشد كه با صلاحديد پزشک انجام می‌شود. این آزمایشات به ما می گویند که تیروئید کم کار، پرکار یا سالم است.
4- اسكن تيروئيد
براي انجام اسكن تيروئيد از مقادير اندک مواد راديواكتيو (معمولا يد) استفاده می‌شود. تيروئيد معمولا اين مواد را از خون جذب می‌كند. از يک دوربين مخصوص برای ايجاد تصوير تيروئيد استفاده مي‌شود. اسكن تيروئيد بدون خطر است و مقادير خيلی كم از تشعشع به كار رفته در نسج تيروئيد و ساير نسوج مشكلی ايجاد نمی‌كند. با اين وجود در خانم‌های باردار و كسانی كه به بچه شير می‌دهند نبايستی انجام شود. در بسياری از موارد كه نمونه‌برداری با سوزن انجام می‌شود، نيازی به انجام اسكن نمی‌باشد.
گره‌ها چگونه درمان می‌شوند؟
گره‌هايی كه به عنوان خوش‌خيم تشخيص داده شده‌اند در فواصل زمانی مشخص (معمولا هر 6 تا 12 ماه) معاينه و توسط سونوگرافی ارزیابی می‌شوند. در هر مراجعه سونوگرافی قبلی خود را به همراه داشته باشید تا سونوگرافیست برای مقایسه از آن استفاده نماید. به تعدادی از بيماران ممكن است مصرف قرص‌های تيروئيد توصيه شود هرچند امروزه این کار کمتر انجام می شود. بايستی دانست كه معاينات دوره‌ای گره توسط پزشک و ارزیابی آن توسط سونوگرافی مهم‌تر از تجويز دارو می‌باشد.
اكثر گره‌های خوش‌خيم طی درمان با لووتيروكسين كوچک نمی‌شوند و با اين روش فقط تعداد اندكی از چنين گره‌هايي محو می‌شوند. از طرف ديگر درمان با لووتيروكسين ممكن است شانس اين كه گره آن قدر بزرگ شود كه احتياج به عمل جراحی پيدا كند را كاهش دهد، تشخیص این که نیاز به تجویز دارو هست یا نه به عهده پزشک می باشد. در صورتي كه طي درمان با لووتيروكسين اندازه گره بزرگتر شود نياز به نمونه‌برداري مجدد خواهد بود. در موارد زير از جراحي استفاده مي‌شود:
· رشد گره ادامه يابد و احتمال بدخيمی داده شود.
· گره آن قدر بزرگ شود كه علايم فشاری در ناحيه گردن ايجاد نمايد.
· ظاهر گره برای بيمار ناراحت كننده باشد و جهت زيبايی اقدام به عمل صورت گيرد.
· در مواردی كه نمونه‌برداری از گره، بدخيمی را مطرح نمايد.
در صورت بدخيمی گره تيروئيد شانس درمان چقدر است؟
خوشبختانه اكثر بدخيمی‌های تيروئيد رشد آهسته‌ای دارند و در صورت درمان در مراحل اوليه به نتايج درمانی فوق‌العاده درخشان و چشمگير است، بطوری که اکثر این افراد طول عمر طبیعی دارند. پس از تشخيص بدخيمی انجام عمل جراحی ضروری است. این کار بایستی توسط یک پزشک جراح باتجربه انجام شود. طی عمل معمولا اكثر نسج تيروئيد برداشته می‌شود. پس از انجام عمل جراحی اكثر بيماران هيچ مشكلی هنگام صحبت يا بلع پس از جراحی ندارند و درد اندكی را ذكر می‌كنند.
درمان های جدید ندول یا گره های تیروئید چگونه است؟
درمان با : (Radiofrequency ablation) RFA در این روش نوین درمانی پزشک با امواج فراصوت و الکترود هایی سعی در از بین بردن ندول ها دارد. پزشک توسط لمس با دست و یا عکس برداری از غده تیروئید الکترودی را که از خود امواج رادیو ای منتشر می کند به سمت ندول هدایت کرده و بافت ندول را می سوزاند.
رژیم غذایی گره تیروئید چیست؟
برای گره‌های تیروئید، هیچ رژیم غذایی خاصی توصیه نمی‌شود. برای افرادی که تحت عمل جراحی تیروئید قرار می‌گیرند و غده تیروئید آن‌ها به‌طور کامل خارج می‌شود، رژیم غذایی خاصی وجود ندارد و آن‌ها می‌توانند از همه غذاها آزادانه استفاده کنند.
منبع: وب سایت گروه پاتوبیولوژی رهسا
