به فرآیند جمع آوری، طبقه بندی، ثبت اطلاعات و خلاصه کردن و در نهایت تهیه گزارش مالی و صورت حسابداری در انواع مدل های خاص ، سیستم حسابداری می گویند.
مدیران سازمان یا به اصطلاح ذی نفعان درون سازمانی و یا بانک ها ، مجامع عمومی سازمان های مرتبط یا همان افراد برون سازمانی می توانند از این اطلاعات که توسط سیستم حسابداری گردآوری و ثبت شده است استفاده کنند.
در تعریفی ساده تر می توان اینگونه تعریف کرد؛ حسابداری یعنی ثبت ، سازماندهی و قابل فهم کردن اطلاعات مالی کسب و کار. در واقع مانند یک ماشینی است که اطلاعات مالی خام در آن ثبت می شود.
حسابدار و حرفه حسابداری به دلیل وجود محاسبات حساس و دقیق که نیازمند دقت و ظرافت بالایی است در گروه مشاغل بسیار حساس جامعه دسته بندی می شود. در ادامه قصد داریم تعریف دقیق تری از حسابدار و شرح وظایف این شغل داشته باشیم.
در واقع به فردی که وظیفه جریان پولی و مالی یک شرکت خواه بزرگ یا کوچک را از طریق یک تجارت یا سازمان نظارت و ثبت می کند حسابدار می گویند.
یک حسابدار سلامت مالی یک شرکت ، سازمان یا حتی فرد را با استفاده از صورت های مالی و شماره ها به کمک هوش و مهارت خود در ریاضی و امور مالی را شرح می دهد.
سود و زیان مالی را تحلیل و بررسی می کند و اطلاعات لازم را برای صاحبان مشاغل و سرمایه داران که نیاز دارند عملکرد مالی شرکت خود را در یک دوره زمانی مشخص ارائه دهند را گردآوری می کند.
حال که تعریف حسابدار را فهمیدیم بهتر است با شرح وظایف حسابدار آشنا شویم. همانطور که در تعریف گفتیم ؛ یک حسابدار اطلاعات خام مالی یک شرکت یا سازمان را ثبت می کند و در قالب یک گزارش مالی به مدیران مربوط ارائه می کند.
این اطلاعات در دفترهای حسابداری یا نرم افزارهای مالی ثبت می شود ، نظم دهی و سازماندهی می شود و در نهایت به صورت یک گزارش و صورت مالی ارائه می شود.
این حرفه گسترده است و دارای شاخه های اصلی حسابداری صنعتی، مالی ، دولتی ، مدیریت و حسابرسی است.
در ادامه مقاله تعریف مختصری از هر شاخه داریم و در مقاله های بعدی هر کدام را به تفصیل بررسی خواهیم کرد؛
پس از انقلاب صنعتی نیاز به دانش و دانستن بهای تمام شده محصولات تولیدی بسیار احساس می شد، در جهت رفع و پاسخگویی به این نیاز به تدریج حسابداری صنعتی تشکیل شد.
تعریف حسابداری صنعتی بر اساس تعریف انجمن ملی حسابداری آمریکا به شرح زیر است:
“رویه های منظم برای ثبت و گزارش قیمت تمام شده ی کالای ساخته شده و خدمات انجام گرفته. این سیستم شامل روش هایی برای تشخیص، تخصیص، جمع آوری و طبقه بندی، ثبت و گزارش هزینه های واقعی تولید و مقایسه ی آن با هزینه های استاندار است.”
در کشور ما بیشتر با نام های حسابداری بهای تمام شده یا هزینه و قیمت تمام شده یاد می شود.
در واقع حسابداری صنعتی شامل شبکه ای از مفاهیم ، شناسایی، اندازه گیری، طبقه بندی ، تشخیص و جمع بندی ، تهیه گزارش از هزینه ها و مقایسه با بودجه و استانداردها است.
مدیران شرکت ها و سازمان ها با اطلاعاتی که از حسابداری صنعتی به دست می آید می توانند عملکرد واقعی سیستم تولیدی را شناسایی کنند و برای برنامه ها ی آینده شرکت برنامه ریزی کنند.
تهیه صورت مالی اساسی هدف اصلی حسابداری مالی است ، به همین دلیل به این گرایش ، حسابداری گزارش نیز می گویند. این شاخه داده های مالی بخش های مختلف یک کسب و کار را بر اساس اصول حسابداری در ترازنامه و سود و زیان جمع آوری می کند و از آن ها استفاده می کند.
فرایند کاری حسابداری مالی شامل ثبت،تلخیص و گزارش دهی نتایج معامله های زیاد کسب و کار در یک دوره زمانی خاص است. در این گرایش اطلاعات پردازش شده به صورت وضعیت مالی و صورت سود و زیان برای ارائه به مدیران و کارکنان یک سازمان یا شرکت تهیه می شود .
این اطلاعات برای ارائه به صاحبان سرمایه ، سازمان های مالی و اقتصادی و دولت تهیه می شود.
اصل تفکیک شخصیت یکی دلایل اصلی به وجود آمدن حسابداری مالی است. این اصل به صاحبان سرمایه که تجارت نمی کردند، امکان مشارکت داد که این امر باعث رشد و توسعه بنگاه های تجاری شد.
در اواخر قرن نوزدهم میلادی برخی از دولت های کشورهای اروپایی مجبور شدند درآمدها و هزینه های سالانه خود را بررسی و پیش بینی کنند و به تصویب دولت و نمایندگان برسانند.
به تدریج تنظیم و تدوین بودجه دولت متداول شد و نیاز به یک سیستم بودجه و حسابداری متناسب با این امر بسیار احساس شد.
همین امر باعث پیدایش حسابداری دولتی به صورت یک شاخه جدا شد.
حسابداری مدیریت فرایند تهیه گزارش های مدیریتی و حساب هایی که اطلاعات مالی و آماری دقیق و به موقع را که مدیران برای تصمیم گیری های روزمره و کوتاه مدت درخواست می کنند ، ارائه می دهد.
یکی از تفاوت های حسابداری مالی و مدیریت در این است که اطلاعات و گزارشات در حسابداری مالی به صورت سالانه تهیه می شود اما در مدیریت گزارشات ماهانه یا هفتگی برای مخاطبان داخلی سازمان مانند مدیران گروه و مدیران اجرایی تهیه می شود.
این شاخه از شاخه های جدید و نوین است که نگرشی نو بر منابع انسانی دارد. منابع انسانی یکی از موثرترین عوامل مولد در ایجاد درامد موسسات است.
در این شاخه حسابداری، ارزش اقتصادی منابع انسانی به مانند دارایی با اهمیت موسسه تلقی و امکان ارایه آن در صورت‌های مالی مطرح می گردد
