به هنگام انجام جوشکاری توجه به نکات ایمنی اهمیت بسیار زیادی دارد چرا که عدم توجه به آن خسارت های جبران ناپذیر مالی و جانی رقم می زند. از آنجایی که کار با دستگاه جوش و برق خطرناک است نمی توان در مواجه با آن سهل انگاری نمود. دانستن و بکارگیری نکات ایمنی در حین اجرای جوشکاری سبب می شود خطرات ناشی از آن که حتی ممکن است منجر به مرگ شود به کمترین مقدار خود برسد.
پوشش و وسایل حفاظتی جوشکاری
پوشش جوشکار به منظور رعایت موارد ایمنی شامل این موارد می باشد: ۱٫ کلاه مقاوم در برابر اشعه ۲٫ حفاظ صورت ۳٫ماسک جوشکاری دستی با لنز های فیلتر کننده ۴٫ لباس با آستین کامل و یقه دکمه دار ۵٫ دستکش بلند و مقاوم ۶٫ شلوار تمیز و مقاوم در برابر آتش که بدون لبه باشد و انتهای پیراهن روی آن قرار گیرد ۷٫ کفش یا چکمه ایمن ۸٫ پیش بند چرمی ۹٫ عینک محافظ.
برای جوشکاری استفاده از عینک و نقاب مخصوص امری ضروری است زیرا در موقع برقراری قوس و پس از آن دو نوع اشعه غیر مرئی به وجود آمده است که برای چشم و پوست مضر است. در صورت مشاهده نقاط سفید جلوی چشم پس از برداشتن عینک باید از عینک با شیشه تیره تر و در صورت ندیدن حوضچه جوش باید از عینک با شیشه روشن تر استفاده کرد.
لباس باید به اندازه کافی ضخیم باشد تا از نفوذ اشعه های خطرناک جلوگیری کند. همچنین لباس های الیاف طبیعی مقاومت بیشتری نسبت به الیاف سنتزی دارد.
به دلیل اثر نامطلوب اشعه ماورا بنفش و مادون قرمز در هنگام ایجاد قوس باید از نقاب دستی برای جوشکاری های کوتاه و برای جوشکاری های بلند مدت از نقاب های ثابت قرار گیرنده روی سر استفاده کرد.
موارد ایمن کنندهکابل جوشکاری
کابل ها، اتصال دهنده نیروی برق از منبع تغذیه به دستگاه هستند به همین دلیل این محل اتصال باید عایق کاری شده باشد. موارد دیگری که باید به آنها توجه کرد عبارت اند از:
زمانی که برای بزرگ شدن طول، چند کابل را به یکدیگر متصل می کنند باید محل های اتصال کابل الکترود و کابل زمین به خوبی عایق شود تا برق زدگی پیدا نکنند.
از کابل های معیوب استفاده نکنید و هواره تمیز نگه داشته شوند. توجه شود که کابل به روغن و گریس آلوده نشده باشد و در گودال آب، روغن و کف مخزن قرار نگیرد.
اگر کارگاه بزرگ بود و طول کابل زیاد بود جوشکار باید کابل را در وضع مرتبی قرار دهد و آن را از محل هایی که احتمال آسیب وجود دارد دور کند. در صورت امکان باید به کمک پایه هایی کابل ها را از ارتفاعی که برای تردد اشخاص و ماشین های کافی باشد رد نمود.
امکان دارد کابل های جوشکاری با لبه های تیز برخورد کند یا زیر چرخ وسایل نقلیه قرار گیرد به همین دلیل با توجه به شرایط کاری باید جنس کابل مورد نظر را انتخاب کرد.
با رعایت چه مواردی ماشین جوشکاری در شرایط ایمن قرار می گیرد؟
در مجاورت مواد قابل اشتعال و انفجار، گازهای قابل اشتعال و گرد و غبار نباید از دستگاه های جوش استفاده شود. دقت شود که ماشین جوش ناقص یا صدمه دیده به کار نبرده باشید و هیچگاه خود جوشکار به تعمیر یا نصب آن نپردازد. این امر باید توسط تکنسین مجرب پس از قطع کامل جریان برق صورت گیرد. دستگاه های خودکار و نیمه خودکار باید مجهز به حایل های حفاظتی با وسایل راه انداختن دو دست باشند تا کارگر نتواند پس از به کار افتادن دستگاه، دست خود را وارد منطقه خطر کند. بدنه دستگاه جوش باید اتصال الکتریکی به زمین داشته باشد.
اگر جوشکاری در فضای بسته صورت گیرد حتما باید تهویه مناسب انجام شود. دقت شود که ماشین جوش با موتور دیزلی یا بنزینی می تواند باعث جمع شدن دود در فضای بسته و خفگی شود. اغلب دستگاه جوش در حین عملیات از جایی به جای دیگر برده می شود به همین دلیل باید در تمامی نقاط محل کار، پریزهای مناسب تعبیه شده باشد. اگر ترانسفورماتور نوعی است که با مایع خنک می شود این مایع نباید به هیچ وجه آتش گیر باشد. برای جلوگیری از آسیب پذیری سیم پیچی ترانسفورماتور یا برخورد به قسمت های برق دار که عایق نشده باید اطراف آن با ورق های فولادی به ضخامت مناسب یا وسایل دیگر پوشش داده شود.
نکات جلوگیری کننده از حریق در جوشکاری
نکاتی که خطر احتراق را به حداقل خواهند رساند عبارت اند از:
قبل از انجام فرایند باید محیط مورد نظر را به طور دقیق بررسی کنیم تا احتمال آتش سوزی نداشته باشد و هیچ گونه مواد اشتعال زا در آنجا وجود نداشته باشد.
در صورت وجود مخازن و لوله های حاوی مواد آتش گیر، الزامی است قبل از انجام عملیات جوشکاری آنها را تخلیه و تمیز کنید و با آب پر شوند.
کف های چوبی را پیش از شروع فرایند باید تمیز کنید و در قسمت هایی که خطر ریختن فلز مذاب وجود دارد با مواد غیر قابل اشتعال همچون ورقه های فلزی پوشانده شوند.
یک کارگر مجهز به آتش خاموش کن در محل انجام عملیات مستقر باشد. حداقل تا یک ساعت بعد از اتمام کار باید از محل بازدید کرد تا اطمینان حاصل شود تا در نقطه ای آتش پنهان در اثر جوشکاری ایجاد نشده باشد.
اگر قرار است از کابل جوش سیار استفاده شود قبل از شروع در هر محل خطرات احتمالی حریق بازرسی شود.
محافظت از برق گرفتگی در جوشکاری
از آنجا که فرد جوشکار از شروع تا پایان کار از نیروی برق استفاده می کند همواره در معرض خطر برق گرفتگی قرار دارد. از این رو ضروری است که حتما نکات زیر را مد نظر خود قرار دهد:
به هنگام کار، زمین باید خشک باشد و در صورت خیس بودن باید از لاستیک، چوب و پوکه های خشک به عنوان زیر پایی استفاده شود.
احتمال برق گرفتگی در مکان های مرطوب و فصول گرم سال بیشتر می شود زیرا به هنگام عرق کردن بدن مرطوب می شود و مقاومت بدن در برابر عبور الکتریسیته کم می شود.
معمولا برای جلوگیری از خطر برق گرفتگی، ولتاژ برق نباید از ۳۶ ولت در محیط های خشک و ۱۲ ولت در محیط های مرطوب تجاوز کند.
استفاده از گیره های عایق پوش شده و الکترودهای روکش دار از عبور جریان برق از بدن جوشکار جلوگیری می کند. با این وجود در هنگام تعویض الکترود یا مواردی که قوس خاموش است، جوشکار در معرض ولتاژ مدار باز قرار می گیرد. به همین دلیل فرد موظف است که از ایستادن در مکان مرطوب و تماس با قطعات وصل شده به مدار زمین خودداری کند.
گیره های الکترود در حین عملیات جوشکاری گرم می شوند که برای خنک کردن آنها باید از وسایل خنک کننده استفاده کرد، یا از یک گیره متفاوت استفاده کرد. قرار دادن الکترود در آب سرد بسیار خطرناک است و به هیچ عنوان نباید این عمل را انجام داد.
