یکی از مهم‌ترین حقیقت‌ها این است که هیچ‌کس در مورد ایده‌ها و آینده کسب‌وکار شما به همان اندازه که برای خودتان مهم است، اهمیتی نمی‌دهد؛ بنابراین باید تیمی تشکیل بدهید که به دنبال چیزی بگردند. افرادی که به قول یونگ (روانشناس شهیر سویسی) کهن الگوی جستجوگر آن‌ها فعال نباشد به درد توسعه و رشد استارتاپ نمی‌خورند. در استارتاپ همه مسئول هستند و هرکسی باید پاسخگوی بخشی از روند کار باشد.
بنا بر همین تعاریف مهم‌ترین سرمایه‌های یک استارتاپ افرادی هستند که حول یک ایده دورهم جمع شده‌اند و یک تیم را تشکیل داده‌اند. اهمیت تیم سازی و کار نیمی این روزها برای هر پروژه‌ای در هر زمینه‌ای بسیار بالاست و در موفقیت یا عدم موفقیت یک پروژه نقش کلیدی و تأثیرگذاری دارند؛ اما چگونه می‌توانیم یک تیم حرفه‌ای، با‌انگیزه و سخت‌کوش بسازیم؟ راه‌های ساخت تیم کارآمد و قوی چیست؟ برای بهبود ارتباطات و شبکه‌سازی و ساخت یک تیم قدرتمند و منسجم چه باید کرد؟
در یک تیم معمولاً افراد کارهای متفاوتی انجام می‌دهند و بعضی‌ها هم دو یا چند کار را باهم انجام می‌دهند. انجام وظایف متفاوتی مانند ایده پردازی، برنامه‌نویسی، تولید محتوا، حسابداری، مدیریت مالی، بازاریابی، فروش، روابط عمومی و ... قطعاً از عهده یک نفر به‌تنهایی برنمی‌آید. شما با کنار هم قرار دادن افراد مستعد و علاقه‌مند باید تیم استارتاپی خود را تشکیل بدهید تا با همکاری و تقسیم‌کار، هم به پیشرفت فردی و هم به پیشرفت کسب‌وکارتان کمک کنید.
افرادی که انتخاب می‌شوند طبیعتاً قبل از اینکه دوستان صمیمی شما بخواهند باشند باید سهم عمده‌ای از کارها و وظایفی که برای توسعه کسب‌وکار در نظر گرفته‌اید را بتوانند انجام دهند. یک تیم متشکل از افراد فنی و غیر فنی مختلفی هست که لازم است هرکدام به‌تنهایی درک لازم از مسیری که قرار است طی شود را داشته باشند.
فرهنگ تیم
برای استخدام باید فرهنگ تیم و کسب‌وکار خود را در نظر بگیرید. حتی اگر تابه‌حال به این موضوع توجه نکرده‌اید باید از این به بعد آن را خلق کنید و این کار با اولین نفری که اضافه کنید ایجاد می‌گردد. اولین نفر در هر تیم تأثیر بسزایی در ادامه‌ی پیش روی روند تیم دارد. به‌عبارت‌دیگر نفر اولی که استخدام می‌کنید قرار است الگوی نفرات بعدی باشد و هر فرهنگی که برای تیم سازی استارتآپی خود در نظر گرفته‌اید، قرار است توسط این شخص نشر پیدا کند. پس نفر اول را حتماً مطابق با معیارها و اهدافی که در سردارید و می‌خواهید کارمندانتان آن‌گونه باشند استخدام کنید تا با به‌کارگیری نفرات بعدی دچار دودستگی و تفرقه بین تیم خود نشوید. موضوعی که در کسب‌وکارهای سنتی بسیار دیده می‌شود.
فرق زیادی بین افرادی که در کسب‌وکار سنتی کار می‌کنند با افرادی که در یک کسب‌وکار نوپا و استارتآپی فعالیت می‌کنند وجود دارد. مهم‌ترین فرقی که وجود دارد این است که در کسب‌وکار سنتی افراد در کوتاه‌مدت برای درآمد بیشتر کار می‌کنند و خیلی به چشم‌اندازهای آن سازمان و اهدافی که به دنبال آن است کاری ندارند. این موضوع در کشورهای مختلف می‌تواند متفاوت باشد. مثلاً در کشورهای شرق آسیا این موضوع با کشورهای خاورمیانه و شرق اروپا متفاوت است.
در استارتاپ افرادی که در آن فعالیت می‌کنند، خود را در دسته کارمندان بی‌تفاوت یک مجموعه نمی‌دانند. بلکه هرکسی خود را دربرد و باخت و آینده کسب‌وکار شریک می‌داند. این موضوع باعث می‌شود ساختار سازمانی کسب‌وکارهای سنتی و نوپا با یکدیگر تفاوت‌هایی داشته باشند. حتی نوع پوشش و قوانین اجتماعی حاکم بر هرکدام هم فرق دارد.
چرا تیم؟
برای انجام اکثر کارها در ابتدای هر فرایندی شاید تمایل این‌گونه باشد که خودمان آن را انجام دهیم؛ اما نیازهای مختلف باعث می‌شود که افراد دیگری برای توسعه و پیشرفت به ما اضافه شوند. برای داشتن یک تیم استارتآپی ابتدا نیازهای فنی و غیر فنی خود را شناسایی کنید و آن را بنویسید و سپس برسی کنید که ببینید این آن نیازی که شناسایی کرده‌اید را شخص دیگری که در تیم حضور دارد می‌تواند تا 70 درصد موردنظر شما انجام دهد یا خیر؟ سپس بررسی کنید که آیا نیاز شناسایی‌شده دائمی هست یا مقطعی هست. مثلاً شما اگر نیازمند گرافیست هستید، آیا این نیاز در بیشتر مواقع وجود دارد و یا آلان فقط نیاز دارید؟ آیا برنامه‌نویسی وب‌سایت را همیشه لازم دارید و یا می‌توانید فعلاً کار را برون‌سپاری کنید؟
شناسایی نیازهایی که احساسی نباشند کمک می‌کند یک تیم جمع‌وجور و چابک داشته باشید. در استارتاپ برخلاف کسب‌وکار سنتی افراد ممکن است مجبور باشند که بیشتر از یک شرح شغلی داشته باشند و هم‌زمان چندین وظیفه را انجام دهند. این‌یک موضوع بدیهی و تقریباً پیش‌پاافتاده‌ای است؛ که با بزرگ‌تر شدن و توسعه یافتن آن استارتاپ به‌تدریج این وظایفی که عنوان شد طبقه‌بندی می‌شوند و افراد به‌صورت کاراتری به اموراتی که واگذارشده است می‌پردازند. مثلاً فردی که در یک تیم 4 تا وظیفه را هم‌زمان انجام می‌داد در مرحله توسعه یک یا دو تا از آن وظایف را انجام می‌دهد. این بستگی به میزان بلوغ و رشد کسب‌وکار شما دارد.
در ادامه فاندر یا بنیان‌گذار استارتاپ باید از افرادی که تخصص و تجربه‌دارند بتواند استفاده کند. هرچقدر این تخصص و تجربه بیشتر باشد احتمال شکست خوردن در مراحل ابتدایی رشد استارتاپ کمتر خواهد بود. تجربه نشان داده است که رمز موفقیت استارتاپ‌ها، وجود بنیان‌گذارانی فنی و سخت‌گیر است که کارکنانی متخصص را به کار بگیرند. آن‌ها روی تیم سرمایه‌گذاری می‌کنند نه ایده!
تیم سازی
به همان اندازه که تیم سازی عامل مهمی در موفقیت استارتاپ است، چگونگی تشکیل تیم، چالش بزرگی در این مسیر محسوب می‌شود. بیشتر افرادی که قصد تشکیل یک تیم رادارند ابتدا سراغ دوستان و آشنایان نزدیک خود می‌روند. شخصاً خیلی طرفدار این روش نیستم و دوستی‌های زیادی رو دیده‌ام که به خاطر همین موضوع خدشه‌دار شدن و یا به هم خوردن. برای تیم ساختن باید به موارد زیر توجه کنید:
1- نیازهای استارتاپ خود را در حوزه نیروی انسانی مشخص کنید
2- شرح شغل موردنیاز و هدف از استخدام را تعیین کنید
3- افراد را برای چند پست در نظر بگیرید که بتوانید با تعداد محدودی کار را پیش ببرید
4- ازلحاظ فرهنگی، اعتقادی و اجتماعی افراد را در یک سطح انتخاب کنید
5- برای به‌کارگیری افراد عجله به خرج ندهید ولی افراد مستعد را زودتر جذب کنید
6- برای کارهای غیر فنی مثل روابط عمومی و بازاریابی و ... حتماً افرادی را داشته باشید
7- می‌توانید از آزمون‌های MBTI و DISC هم برای شناسایی توانایی‌های فردی استفاده کنید
8- درزمینهٔ مالی با افراد جدید تیم شفاف عمل کنید
9- افراد پرانرژی و تشنه رشد و جاه‌طلب را در اولویت قرار دهید
10- گرفتاری‌های اجتماعی و عاطفی افراد تیم را در نظر بگیرید.
در شرکت‌های بزرگ رویه‌های استخدامی بعضی می‌تواند جالب باشد. بعضی از زمان‌ها آن‌ها افراد مستعد را استخدام می‌کنند سپس برای آن‌های پستی را در نظر می‌گیرند. افراد باهوش، کارا و جسور در استارتاپ‌ها مثل کاتالیزورهایی هستند که فرایند موفق شدن را سرعت می‌بخشند.
نگهداشت تیم
یکی از موارد متعددی که خیلی از کسب‌وکارهای نوپا به دلیل محدودیت در منابع مالی دچار آن می‌شوند از دست دادن کارمندان و متخصصان خود هست. بسیاری از بنیان‌گذاران به‌سختی هم نیمی موردنظر خود را پیدا می‌کنند و ساده‌تر ازآنچه فکر می‌کنند آن را از دست می‌دهند. برای نگهداشت نیروی کاری موردنظر می‌توان کارهایی را انجام داد که اگرچه نمی‌توان آن را به‌عنوان راه‌کار مطلق بکار گرفت اما می‌توان پروسه از دست دادن آن‌ها را کم‌رنگ کرد. برای این کار راهکارهای زیر را پیشنهاد می‌کنم در نظر بگیرید:
1- اهداف و چشم‌انداز کسب‌وکار خود را شفاف‌سازی کنید
2- افرادی با دغدغه‌های اجتماعی پایین را بکار بگیرید (سربازی، ازدواج، مهاجرت، مشکل مالی(
3- برای ستاره‌های تیم خود سهام و شراکت پیشنهاد بدید
4- وضعیت مالی و پرداخت به آن‌ها را شفاف کنید و در بازه‌های 6 ماه بازبینی برای پرداخت حق رشد استارتاپ داشته باشید
5- برای شروع از افراد تمام‌وقت استفاده نکنید و اجازه بدهید با توسعه و رشد استارتاپ هزینه کنید
بسیاری از افراد مستعد تیم، ممکن است آن را ترک کنند برای اینکه قدردانی لازم از آنان صورت نگرفته است و آن‌ها برای شکوفا شدن و دیده شدن جذب کسب‌وکارهای دیگر می‌شوند. همان‌طور که در ابتدای تیم سازی استارتآپی شما از کارکنانتان توقع دارید که با همه‌ی توان در کنار شما باشند و برای یک هدف مشترک مبارزه و تلاش کنند، شما نیز باید قدردان زحمات آن‌ها باشید و در هر شرایطی و با کوچک‌ترین پیشرفتی از زحمات آن‌ها قدردانی کنید تا انگیزه‌ی بیشتری در آن‌ها ایجاد کنید.
قدردانی از کارمندانتان باعث می‌شود آن‌ها به این نتیجه برسند که شما تمام زحمات آن‌ها را می‌بینید و برایشان ارزش قائل هستید، بنابراین در هیچ زمانی ناامید نمی‌شوند و تمام تلاششان را برای پیشرفت مجموعه می‌کنند.
مخلصیم ...
