روابط عمومی در استارتاپ‌ها

واحد روابط عمومی یکی از مواردی است که خیلی شبیه ادارات دولتی میباشد اما به هر حال باید آن را جدی بگیرید و برای آن سرمایه گذاری کنید تا راه اندازی شود . همه می‌خواهیم ارتباط برقرار کنیم اما باید بدانیم چطور این ارتباط را مؤثر کنیم. درواقع روابط عمومی یک هنر است، درنتیجه باید مؤثر بودن آن را بشناسیم، اندازه‌گیری کنیم و بر اساس آن برنامه‌ریزی انجام شود. افراد و رسانه‌هایی که می‌خواهیم در آن اخبار را منتشر کنیم به‌خوبی بشناسیم.

روابط عمومی درگذشته بخشی از مارکتینگ یک کسب‌وکار بود اما امروزه به یک بخش کاملاً مستقل تبدیل‌شده است و مستقل از سایر بخش‌ها عمل می‌کند. در ابتدای ایده پردازی و اجرای کار استارتاپ خود شاید اصلا به این موارد فکر هم نکنید اما نکته مهمی که پیش می‌آید این است که واحد تبلیغات و روابط عمومی مجموعه شما میباشد که کمک میکند تا بقیه از حضور و عملکرد شما به شکل شفافی مطلع بشوند . اگر چه تبلیغات و روابط عمومی دو فعالیت جداگانه هستند . اما استراتژی تبلیغات میتواند از فیدبک ها و تحلیل های واحد روابط عمومی انجام شود .

در واحدهای روابط عمومی معمولا ، ارتباط خوبی با رسانه های کوچک و بزرگ باید برقرار شود تا بتوانید شبکه ارتباطی بهتری با اکوسیستم موجود برقرار کنید . شناسایی رسانه و بازار مخاطبین اهمیت زیادی دارد . شاید در ابتدای کار کمی این موضوع غریب باشد اما یک فرد را حداقل به این بخش خود اختصاص دهید و از زمانیکه استارتاپ شما محصول و یا خدماتی برای عرضه دارد باید آماده باشید تا به نوعی در رسانه ها و سایت های خبری حضور مجانی و یا پولی داشته باشید .

بعضی از اخبار به صورت رپورتاژ غیر رایگان می‌باشد و بعضی از رسانه و خبرگذاری های مرتبط با کسب و کار و استارتاپ ها صرفا خبری که از طرف شما به دستشان میرسد را کار میکنند . حتی اتفاق میافتد که صحت خبر هم بررسی نمیشود و صرفا انعکاس پیدا میکند . از این رو در نوشتار و ادبیات به کار گرفته شده نهایت دقت را بکار بگیرید و سعی کنید به جای پیچیدگی ، از ادبیات ساده و روان استفاده نمایید . پس ما با رسانه های مختلفی روبه‌رو میشویم :

1- رسانه‌هایی که در آن هزینه می‌کنیم برای تبلیغات و یا رپورتاژهای غیر مستقیم

2- رسانه‌های خودمان مانند وبلاگ یا وب‌سایت استارتاپ

3- رسانه‌های اشتراکی مانند شبکه‌های اجتماعی مثل توییتر ، فیسبوک، لینکدین و تلگرام

موردی که باید بدانید این است که داستان های استارتاپ ها جذابند و خیلی از نشریات و رسانه های رسمی و غیر رسمی از آن در زمانهای مختلف استفاده میکنند. بهتر است که داستان خود و اینکه استارت ایده و پیدایش آن و روندی که برای ساخت آن طی کردید را در قالب یک داستان ساخته و پرداخته کنید . بسیاری از برنامه های پادکستی در حوزه استارتاپ تمرکز روی دعوت کردن مهمان های مختلف دارند و از تجربیات و داستانهای آنها برای شنوندگان استفاده میکنند . داستان ها و پیام شما باید این خصوصیات را داشته باشد :

• ما چه‌کاری می‌کنیم؟ (What)
• چرا این کار را انجام می‌دهیم؟ (Why)
• از کی شروع کرده‌ایم؟ (When)
• کجا هستیم؟ (Where)
• چه کسانی می‌توانند مشتری ما باشند؟ (Who)
• چگونه برای شما انجام می‌دهیم ؟ (How)

معمولا جزییات فنی کسب و کارها در قالب های غیر رسمی بارها و بارها عنوان میشود و این یکی از مواردی است که برای برند سازی و بازاریابی کلامی کسب و کار شما نقش مهمی ایفا میکند.اگر واحد روابط عمومی که میتواند در شروع کار به حضور یک فرد هم خلاصه شود را راه اندازی کنید، میتواند تجزیه و تحلیل و ﺑﺮرﺳﯽ اﻓﮑﺎر ﻋﻤﻮﻣﯽ، ﻃﺮاﺣﯽ و اﺟﺮای ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‌ﻫﺎی ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ و آنلاین ، تبلیغ استارتاپ شما ، برنامه‌ریزی برای آن و نوشتن مطلب برای رسانه‌های خبری بپردازد.

روابط عمومی به نوعی اطلاع‌رسانی در مورد محصول و خدمات استارتاپ شما را انجام میدهد و سعی می‌کند افکار عمومی و سرمایه گذاران آتی را تحت تاثیر قرار دهد. انجام این ماموریت نیازمند دانستن شیوه‌های جدید و استفاده از ابزارهای این کار است. در واقع روش های قدیمی و سنتی خیلی برای روابط عمومی‌ها کارساز نخواهد بود. در ادامه به خصوصیاتی که میتواند به رشد این واحد کمک کند اشاره میکنم :

1- شناسایی رسانه های آنلاین حوزه کسب و کار نوپا و استارتاپ ها

2- تحلیل اثر گذاری هر رسانه بر روی اکوسیستم استارتاپی جهت ارتباط ها آینده

3- رپرتاژ آگهی در رسانه های تاثیر گذار و مرتبط

4- شناسایی نمایشگاه ها و دوره همی های مرتبط جهت حضور

5- بهینه سازی روابط با کارشناسان و خبرنگاران رسانه ها

6- استفاده از شبکه های اجتماعی جهت حضور فعال و ارتباط با مشتریان

7- آشنایی به قوانین اجتماعی و اقتصادی جهت پاسخگویی به مواردی که پیش می‌آید

8- بهینه سازی ادبیات کلامی و ارتقا توانایی های مذاکره و گفتگو

9- برنامه ثابت اطلاع رسانی ماهیانه از امکانات و سرویس های استارتاپ شما

10- مشارکت در طرح های اجتماعی و ایجاد سهم بازار

11- تولید محتوای منظم در وبلاگ استارتاپ شما

12- ثبت و آرشیو همه مطالب تولید شده از طرف شما و یا رسانه های دیگر

روابط عمومی استارتاپها به نوعی ویترین آنها هستند و خیلی از ارتباطاتی که با رسانه ها، سرمایه‌گذاران احتمالی ، شتابدهنده ها و مشتریان شکل میگیرد وابستگی مستقیم به فعالیت این واحد دارد . پس فکر این که خودتان به صورت خیلی جمع و جور شخصا به این موارد بپردازید را از سرتان خارج کنید . مردم بعدا شما را در گوگل جستجو میکنند و قبل از آشنایی با وب سایت شما ، مطالبی که شما توسط روابط عمومی خود منتشر کردید و یا دیگر سایت ها و رسانه ها بازتاب داده اند را میبینند .

شما در راه‌اندازی استارتاپ خود به دنبال اهداف گوناگونی هستید از جمله درآمدزایی و ایجاد چرخه کارآفرینی . برای همین منظور خیلی از افراد و واحدها و سازمان‌هایی که به نوعی میتوانند با شما همکاری کنند و یا به رشد کسب و کار شما سرعت ببخشند و از همه مهمتر سرمایه‌گذاری کنند ، به لطف عملکرد مناسب واحد روابط عمومی خواهد بود . پس سعی نکنید از افراد بی تجربه و ارزانی که در اطرافتان وجود دارد برای این بخش استفاده کنید .من منظورم این نیست که مدیر روابط عمومی روزنامه فلان را برای استارتاپ خود بیاورید اما برای این بخش باید از افرادی با خصوصیات پیشنهادی استفاده کنید :

1- برونگرا

2- خوش بیان

3- انتقاد پذیر

4- پیگیر

5- توانایی نویسندگی

6- دست به قلم و ایمیل

7- اهل تکنولوژی و آشنایی کامل به توییتر ، لینکدین

8- منظم و توانایی دسته بندی کارها

9- برنامه ریز ماهر

10- توانایی تحلیل کارهای صورت گرفته

11- هوش اجتماعی بالا

12- اهل قهوه و کافی شاپ !

چه زمانی روابط عمومی داشته باشیم ؟

همانطور که عنوان شد نیاز به این بخش به شدت به شناسایی و ارتباط گرفتن با مشتری، سرمایه گذار و رسانه ها کمک میکند . برای همین در طراحی استارتاپ خود در بخش بیزنس پلن یا طرح کسب و کار باید حتما این بخش را لحاظ کنید . گاهی ما فکر میکنیم که روابط عمومی خلق میشود تا اخبار ما را به دیگران بگوید ! خیر فقط این نیست . روابط عمومی برای انتشار پیام هدف شما به بازار و مخاطب می‌باشد. اوبر میگوید " تاکسی با یک کلیک کمتر ! " این پیام خیلی مهم و واظح است که روابط عمومی اوبر سعی میکند به مخاطب القای گرفتن تاکسی به راحترین شکل ممکن نسبت به رقبای دیگر کند .

باید در نظر بگیرید که یکی از مهمترین خصوصیاتی که استارتاپ را میتواند موفق کند تک تاز بودن و یا رهبر بازار خود بودن است . به عنوان مثال ، در بازار فروش کالا ، کدام کسب وکار رهبر است ؟ و یا در حوزه تاکسی اینترنی کدام کسب و کار پیش تاز است ؟ جواب هر چه باشد به این میرسیم که این استارتاپ های قدیم و کسب و کارهای امروزی چگونه این سهم بازار را کسب کردند ؟ چگونه شناخته شدند ؟ تبلیغات سنتی نمیتواند هیچ کسب و کار نوپا و استارتاپی را رهبر بازار کند . باید از هک رشد و یا به عبارتی میانبرهایی برای وایرال شدن یا دست به دست چرخیدن استفاده کرد . روابط عمومی مجموعه شما مهمترین نقش را در این بین ایفا میکند .

پس برای بدست آوردن سهم بازار مهم است که مردم ،رسانه ها ، سرمایه گذاران ، مشتریان و همه بازیگرای اصلی اکوسیستم استارتاپی شما را بهتر از خودتان بشناسند و داستانهای شما را بدانند.

اما تجربه نشان میدهد که اکثر استارتاپ ها در هنگام برنامه ریزی ، تدوین استراتژی و بیزنس پلن سهم کم یا ناچیزی را برای واحد روابط عمومی در نظر میگیرند . اما چه زمانی باید این واحد را تشکیل داد ؟

سوال این است که آیا محصول نهایی شما آماده شده است ؟ آیا کار میکند یا هنوز در مرحله پروتوتایپ قرار دارد ؟ آیا اماده ارایه MVP و یا نسخه ساده اولیه که فقط کار کند و بد هم نباشد هستید ؟ راستی برنامه شما برای حضور در بازار و نمایشگاه های مختلف چی هست ؟ آیا تبلیغاتی میخواهید بکنید ؟ آیا به دنبال جذب سرمایه هستید ؟ اگر کسی این وسط از شما راجع به عملکرد محصول و خدمات شما بپرسد آماده پاسخگویی و نمایش کار خود هستید ؟

اگر مطلب بالا را درک کردید ، زمان تشکیل واحد روابط عمومی رسیده است که بتوانید نیوز جکینگ یا موج سواری روی اخبار روز کنید . حسن واحد روابط عمومی این است که با فراغ بال همه اخبار و جریانات سیاسی ،اقتصادی و اجتماعی را رصد میکند و محتوای متناسب آن را تولید میکند و این باعث میشود ارتباط بهتری با مشتریان گرفته شود .

در این مسیر هر چه حرکت کنید و روابط عمومی قویتری داشته باشید میتوانید تحلیل ها و بازخوردهایی که از هر بخش دریافت میشود را بررسی کنید و ببینید که کدام یک از کارهایی که در روابط عمومی انجام شده است تاثیر گذاری بیشتری داشته است . این آمار میتواند به نوعی استراتژی ارتباط های بعدی و بازاریابی را مشخص کند .مثلا اگر رپرتاژ آگهی در یک سایت فیدبک های کافی را ایجاد نکرد میتوانید به این نتیجه برسید که شاید باید از روشهای دیگری غیر از رپرتاژ استفاده کنید . و یا اگر اخبار و چیزهایی که در لینکدین منتشر کرده اید بازخورد خوبی ایجاد کرده است میتوانید سرمایه گذاری بیشتری در آن بخش و تولید محتوای بهینه تر در آن انجام دهید .

مدیر روابط عمومی مانند مدیر سالن یک رستوران ، واسط بین مدیریت و واحد تولید استارتاپ با مشتریان است . در حقیقت خیلی از استراتژی ها از تحلیل های این بخش در می آید . پس این .واحد نباید صرفا خبر و داستان و سوال و جواب تولید کند . مهمترین فرایندی که بعد از همه تولید محتواهای صورت گرفته لازم است کیفیت تحیلی است که انجام میشود و میتواند به دیگر اعضای تیم خط و استراتژی بدهد .

روابط عمومی فعالیتی برنامه‌ریزی‌شده، متداوم و هدفمند است تا یک ارتباط دوطرفه و پویا داشته باشیم و یک شناخت درست و ارتباط دوستانه با مخاطب پیدا کنیم. باید سعی کنیم که در روابط عمومی صادقانه نقاط قوت و ویژگی‌هایی که علاقه داریم دیگران بیشتر در مورد آن بدانند را به مخاطبان بگوییم. در حقیقت زبان مشترک بین بازار،مشتری ، سرمایه‌گذاران و دیگر بازیگران اکوسیستم استارتاپی همان روابط عمومی شما است .

فعالیت روابط عمومی متناسب با رشد کسب و کار شما تغییر میکند .

مخلصیم ...