در مورد عصب‌کشی دندان چقدر اطلاعات دارید؟ آیا با عوارض آن آشنایی دارید؟ می‌دانید چرا یک دندان نیاز به عصب‌کشی پیدا می‌کند؟ گاهی با وجود مراقبت درست و منظم از دندان‌ها، پرهیز از مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های مضر و مراجعه منظم به دندانپزشک، دندان‌ها دچار پوسیدگی می‌شوند یا با مشکلات دیگری روبرو می‌شوند. زمانی که دندان بپوسد دچار عفونت می‌شود و وقتی این عفونت به ریشه دندان برسد می‌تواند درد شدیدی ایجاد کند. در این زمان تنها راه چاره و خلاصی از این درد عصب‌کشی است.
برای انجام عصب‌کشی دندان، ابتدا دکتر دندانپزشک قسمت مورد نظر بی‌حس می‌شود، سپس دندان تراشیده می‌شود و با استفاده از ابزار مخصوصی عصب آسیب‌دیده و بافت مرده پالپ دندان برداشته می‌شود. سپس این حفره‌ی ایجاد‌شده با استفاده از مواد خاصی پر می‌شود. و در نهایت ممکن است دنداپزشک استفاده از روکش را بر روی دندان ترمیم‌شده ضروری بدانید.
عصب کشی یکی از خدمات دندانپزشکی متداول است. اگر در حال خواندن این مطلب هستید یعنی اینکه یا این درمان را انجام داده‌اید یا می‌خواهید انجام بدهید. هرچند اسم عصب‌کشی ترسناک است و احتمالا خاطره دردناکی از آن دارید، اما بهتر است بدانید که این درمان دیگر مانند قبل سخت و دردناک نیست. تجربه و مهارت دندانپزشک در نتیجه نهایی عصب‌کشی و تجربه شما از آن جراحی دندان تأثیر زیادی دارد.
معادل انگلیسی عصب کشی دندان Root Canal Treatment است. درمان کانال ریشه یکی از خدمات دندانپزشکی و برخی از تکنیک‌های آن نوعی جراحی دندان هستند. این جراحی دندان اندودنتیک شامل برداشتن قسمت مرکزی و نرم دندان (پالپ) است. پالپ از عصب‌ها، بافت همبند و رگ‌های خونی تشکیل شده‌است که به رشد دندان کمک می‌کنند. این فرایند درمانی برای ترمیم و نجات‌دادن دندانی که به‌شدت پوسیده یا عفونی شده‌است، استفاده می‌شود. در اکثر موارد، این درمان توسط یک دندانپزشک عمومی یا دکتر متخصص عصب‌کشی دندان و درحالی‌که تحت بی‌حسی موضعی هستید انجام می‌شود.
هنگامی که بافت عصبی یا پالپ دندان آسیب می‌بیند، تجزیه می‌شود و باکتری‌ها در اتاق پالپ شروع به تکثیر‌شدن می‌کنند. باکتری‌ها و سایر اجزای باقیمانده پوسیده می‌توانند باعث عفونت یا آبسه دندان شوند. آبسه، یک کیسه پر از چرک است که در انتهای ریشه‌های دندان ایجاد می‌شود. آبسه زمانی رخ می‌دهد که عفونت تا انتهای ریشه‌های دندان گسترش پیدا می‌کند. عفونت در کانال ریشه دندان می‌تواند باعث بروز موارد زیر شود:
این عفونت ممکن است گسترش پیدا کند و موجب ازدست‌رفتن دندان شود، به همین خاطر به عصب‌کشی یا درمان کانال ریشه نیاز است.
این علائم به شما که نشان می‌دهند که یکی از دندان‌های شما به عصب‌کشی نیاز دارد:
البته گاهی اوقات دندانی که باید عصب کشی شود، هیچ علائمی را نشان نمی‌دهد.
همه‌ی دندان‌ها مثل هم نیستند. دندان‌های ثنایای جلویی و دندان کانین (دندان نیش) معمولا دارای یک ریشه هستند که دارای ۱ کانال ریشه است. دندان‌های پرمولر (دندان‌های آسیاب کوچک) و دندان‌های مولر یا دندان‌های آسیای عقبی دارای ۲ یا ۳ ریشه هستند که هر یک دارای ۱ یا ۲ کانال ریشه است.
هر چه تعداد ریشه‌های یک دندان بیشتر باشد، درمان به میزان بیشتری طول می‌کشد و هزینه بالاتری دارد. به همین خاطر معمولا عصب‌کشی دندان نیش هزینه پایین‌تری نسبت به عصب‌کشی دندان‌های مولر دارد.
اگرچه احتمال داشتن دندان‌های مولر با چهار ریشه نادر است، اما این اتفاق ممکن است رخ دهد و پزشکان باید از این واقعیت آگاه باشند و برای رویارویی با آن آماده باشند. تنوع آناتومیک در تعداد ریشه‌ها و کانال‌های ریشه، ممکن است در هر دندانی رخ دهد. دندانپزشک قبل از انجام هردرمانی روی دندان‌های شما یک عکس از دندان‌ها می‌گیرد تا موقعیت دقیقت ریشه و کانال‌ها مشخص شود.
درمان غیر جراحی کانال ریشه
این درمان، یک نوع استاندارد درمان کانال ریشه برای برداشتن بافت عصبی است. اگر دندانتان دچار پوسیدگی اساسی شده باشد تا جایی که حتی پرکردن هم نتواند آن را درمان کند، به درمان غیرجراحی کانال ریشه نیاز دارید. همچنین زمانی که عفونت به عصب‌ها می‌رسد، ازبین‌بردن آن با روش‌های دیگر دشوار خواهد بود؛ بنابراین، متخصص اندودنتیست، این فرایند را به‌عنوان یک گزینه درمانی توصیه می‌کند.
اپیکواکتومی
زمانی که عصب‌کشی با روش غیر جراحی ناموفق باشد، ممکن است اندودنتیست اپیکواکتومی را توصیه کند. این درمان زمانی مناسب‌است که عفونت و التهاب به استخوان آلوئولار رسیده‌است (این استخوان بخشی از فک است). ازآنجایی‌که در این شرایط درد شدیدی در سرتاسر صورتتان منتشر می‌شود، انجام این فرایند ضروری خواهد شد.
طی این درمان، اندودنتیست بی‌حسی موضعی را در ناحیه‌ای که دچار عفونت‌شده تزریق می‌کند. سپس نوک ریشه دندان را برمی‌دارد و از مواد پرکننده برای محافظت از کانال استفاده می‌کند. چند ماه پس از جراحی، ریشه دندان شما به‌طور خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کند. بااین‌حال، نیازی نیست که مدت خیلی طولانی منتظر بمانید.
اپیکواکتومی یک فرایند جراحی دندان است که در آن می‌توانید بلافاصله پس از جراحی به خانه بروید. همچنین می‌توانید پس از این درمان، فعالیت‌های روزمره‌تان را انجام دهید.
پالپوتومی و پالپکتومی
پالپوتومی و پالپکتومی برای عصب کشی دندان شیری کودک مناسب هستند. متخصص اندودنتیست از این تکنیک‌ها به برای عصب‌کشی دندان کودک استفاده می‌کند. این درمان‌ها دندان‌های طبیعی کودک را نجات می‌دهند و از رشد سالم دندان‌ها پشتیبانی می‌کنند. در قسمت زیر به توضیح مفصل درباره هر دو درمان پرداخته‌ایم:
در پالپوتومی، متخصص اندودنتیست پالپ دندان را از اتاق پالپ خارج می‌کند. علاوه بر این، برای رشد طبیعی ریشه دندان، به پالپ سالم دست نمی‌زند. این درمان برای بافت‌های عصبی داخلی آسیب‌دیده یا عفونی دندان‌های کودکان مناسب است.
در پالپکتومی، اندودنتیست تمام پالپ را خارج می‌کند و از مواد پرکننده در کانال استفاده می‌کند. زمانی که اندودنتیست بر این باور است که درمان پالپوتومی نمی‌تواند مؤثر باشد از این درمان استفاده می‌کند. این درمان، پوسیدگی یا عفونت گسترده دندان‌های کودک را درمان می‌کند.
از آنجایی که دندان عصب‌کشی‌شده شکننده‌تر از قبل است گاها لازم است که روکش شود. مراحل انجام روکش عبارت‌ند از:
برای انجام این روش درمانی، حتما باید اطمینان حاصل کنید که از سلامت کافی برخوردار هستید. قبل از مراجعه به دندانپزشک برای درمان کانال ریشه، داشتن یک خواب خوب در شب ضروری است. بدنتان باید قوی باشد و سیستم ایمنی‌تان باید در بهترین وضعیت خود باشد. در این صورت می‌توانید درمان را تحمل کنید و دوره بهبودی سریع و موفقی داشته باشید.
یکی از اقدامات مؤثر برای تقویت سیستم ایمنی این است که خوب غذا بخورید. بدنتان به تمام مواد مغذی ضروری نیاز دارد. بلافاصله پس از اتمام عصب‌کشی، تا چند روز و گاهی تا یک هفته نمی‌توانید به‌درستی غذا بخورید. پس حتما قبل از انجام این فرایند، به اندازه کافی غذا بخورید تا سیر شوید!
قبل از درمان مقداری یخ منجمد کنید. پس از این فرایند دهانتان بی حس خواهد بود. یخ به بهبود هر درد و ورمی که ممکن است رخ‌داده باشد کمک می‌کند. آماده‌کردن یخ، به شما این امکان را می‌دهد که دسترسی سریع و آسانی به یک روش تسکین‌دهنده درد داشته باشید.
بعد از درمان بهتر است کارخهای زیر را انجام دهید تا دندان سریع‌تر ترمیم شود:
همچون هر فرایند درمانی، این روش هم ممکن است عوارضی را به دنبال داشته باشد که برخی از آنها عبارت‌اند از:
بااین‌حال، عوارض عصب‌کشی‌نکردن دندان از عوارض عصب‌کشی‌کردن آن بسیار بیشتر هستند. در صورت بروز عوارض، متخصص می‌تواند مشکل را رفع کند و درمان کانال ریشه را تکمیل کند.
برای جلوگیری از بروز عوارض، باید همیشه از دستورالعمل‌های دندانپزشک پیروی کنید. در صورت نیاز به آنتی‌بیوتیک، حتما به میزان توصیه شده آنتی‌بیوتیک مصرف کنید.
گاهی درمان عصب‌کشی موفقیت‌آمیز نیست، در این شرایط بیمار باید مجدداً عصب‌کشی را انجام دهد یا این که دندان را بکشد. برخی از رایج‌ترین علائم ناموفق بودن درمان عصب‌کشی یا نشانه‌های عصب کشی بدعبارتند از:
درصورتی‌که درمان عصب کشی شما دو مرحله‌ای باشد، در عرض چند روز پس از درمان کانال ریشه باید به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک برای اطمینان از برطرف‌شدن هرگونه عفونت، با استفاده از تصویربرداری اشعه ایکس از دندان‌هایتان عکس تهیه می‌کند. سپس مواد پرکننده موقت را با مواد دائمی جایگزین می‌کند و دندان را برای قراردادن روکش آماده می‌کند.
هزینه عصب‌کشی دندان بسته به تعداد کانال‌های دندان موردنظر متفاوت است و معمولا به این شرح است:
