موجودات زنده همگی قابلیت تولید مثل دارند و همین موضوع عامل بقای نسل آنهاست. دستگاه تناسلی به همین منظور در بدن موجودات زنده تعبیه شده است. دستگاه تناسلی تنها دستگاهی از بدن است که برای زندگی خود فرد حیاتی نیست امّا وجود دستگاه تناسلی برای بقای نسل لازم است.
در مقاله آناتومی دستگاه تناسلی زنان قسمت های مختلف دستگاه تناسلی بانوان توضیح داده شده است که به شرح زیر است:
قسمت خارجی دستگاه تناسلی
· وولو
· مونس پوبیس
· لابیا ماژور
· لابیا مینور
· کلیتوریس
· وستیبول
· مجاری ادرار
· مدخل واژن و پرده بکارت
وولو
تمام ساختمان دستگاه تناسلی که از خارج قابل مشاهده است از مونس پوبیس ( ناحیه ای که رشد موها آغاز شده) تا جسم پرینه( ناحیه عضلانی و چروکیده نزدیک به مقعد) را وولو می نامند. (vulva)
مونس پوبیس (بالشتک تناسلی)
ناحیه ی مثلثی شکل که به صورت ایستاده قابل مشاهده است و هنگام بلوغ رشد موهای مجعد از روی آن شروع میشود. مونس پوبیس از یک بالشتک چربی و پوست تشکیل شده است . برش جراحی سزارین دقیقا از روی اولین ردیف های رویش موی این ناحیه انجام می شود.گاهی به دلیل التهاب فولیکولهای مو و حساسیت به روشهای مو زدایی ،جوشهای تک و توک و چرکی روی آن رشد می کنند.
لب های بزرگ (لبیا ماژور)
دو بالشتک چربی در ۲ طرف وولو هستند که معمولا ۷ تا ۸ سانتی متر طول ، ۲ تا ۳ سانتی متر عمق و ۳- ۱٫۵ سانتیمتر ضخامت دارند. قسمت خارجی آن از مو پوشیده شده اما سطح داخلی آن رویش مو وجود ندارد. ظاهر این ساختار در هر شخص متفاوت است واین اندازه ها ممکن است برای افراد مختلف متفاوت باشد.
لبهای کوچک (لبیا مینور)
از چین نازک بافتی و مخاطی است که در موقعیت داخلی تری نسبت به لبهای بزرگ قرار دارند . اندازه و رنگ لبهای کوچک در افراد بسیار متفاوت بوده و گاهی نیز نا متقارن می باشد . در این موارد جای نگرانی وجود ندارد . زیرا رنگ تیره تر از پوست و عدم تقارن لبهای کوچک وولو ، کاملا طبیعی است. این ناحیه دارای اعصاب فراوانی می باشد و جراحی های مربوط به آن ، مثل لابیاپلاستی ، معمولا دردناک هستند.
کلیتوریس :
عضو شهوانی اصلی در زنان است که بالای مجرای ادرار قرار دارد. در دوطرف شاخه های کلیتوریس ادامه میابد و دوسر آزاد آن تا به مدخل واژن امتداد می یابد. طول آن بندرت از ۲ سانتی متر سانتیمتر تجاوز میکند، هنگام تحریکات جنسی طول آن افزایش پیدا می کند اما بعد از آرامش جنسی به سایز اولیه خود باز میگردد.این ناحیه گاهی در لمس ، دردناک و حساس است .
وستیبول :
ناحیه بادامی شکل که از خارج به پرده بکارت ( هایمن) و از داخل به واژن میرسد.دو مجرای بزرگ غدد اسکن در دو طرف آن قرار دارد و ترشحات سفید بدون رنگی از خود ترشح میکنند که نواحی مخاطی دستگاه تناسلی مونث را مرطوب نگه دارد . هنگامی که به تخمک گذاری نزدیک می شوید به دلیل افزایش هورمون های جنسی استروژن و پروژسترون ترشحات این ناحیه افزایش میابد ومیل جنسی فرد نیز بالا میرود.
مدخل واژن و پرده بکارت :
پرده بکارت یا بقایای آن در قسمت خارجی واژن قرار دارد. ضخامت آن در افراد مختلف متفاوت است جنس آن از بافت همبند والاستیک و کلاژنی است و مدخل واژن را میپوشاند. قطر سوراخ هایمن از حد سر سوزن تا ابعادی که ورود یک یا دو انگشت را امکان پذیر میکن متغیر است. پرده بکارت بدون منفذ اختلال نادری است که هیچ گونه نفوذی به داخل واژن وجود ندارد و باعث احتباس ( عدم خروج ) خون قاعدگی می شود . و با برش جراحی باید در هایمن منفذ ایجاد کرد.گاهی این پرده بکارت اصلا به وجود نمی آید و تشخیص آن با پرده بکارت پاره شده کاملا قابل افتراغ است. به این صورت که شخصی که به صورت مادرزادی هایمن ندارد اطراف سوراخ واژن به صورت کاملا صاف و یک دست یک سوراخ مرتب که هیچ زائده ای اطراف آن مشخص نیست. اما هایمنی که دچار پارگی شده بقایای آن کاملا به صورت دندانه های اطراف سوراخ واژن را پوشانده. ویا اینکه هیمن سطح واژن را پوشانده و در یک ، دو یا چند قسمت پارگی هایی به سمت دیواره های واژن کشیده شده است که امکان ترمیم پرده بکارت نیز وجود دارد. بافت پرده بکارت تغریبا بدون عصب و مویرگ است و اگر هنگام نزدیکی هردو پارتنر( شریک جنسی ) آرامش کامل جسمی وروحی داشته باشند ممکن است بدون درد وخونریزی پارگی صورت گیرد.
قسمت داخلی دستگاه تناسلی
حال بهتر است نگاهی هم به اجزای درونی دستگاه تناسلی داشته باشیم.
این قسمت شامل:
· واژن
· رحم
· لوله های فالوپ
· تخمدان ها است.
واژن
واژن که یک لوله عضلانی است و قابلیت انقباض و انبساط دارد، از گردن رحم شروع شده و به دهانه واژن که در بین لابیا مینور است، ادامه می یابد. در داخل واژن چین هایی وجود دارند که در مواقعی مانند زایمان و یا رابطه جنسی، قادر هستند که طول و عرض واژن را زیاد کنند و بعد از آن به حالت اولیه برگردند. محیط واژن در حالت نرمال به دلیل باکتری های موجود و ترشحات آن ناحیه اسیدی است.
ورودی واژن می تواند در افراد مختلف متفاوت باشد؛ انواع آن شامل:
هلالی
دندانه ای
دو تکه
حلقوی
مشبک
دیواره دار
شرابه دار و یا مسدود
در صورت مسدود بودن باید حتما به پزشک مراجعه شود.
رحم
رحم عضوی عضلانی شبیه به گلابی است و محل رشد و نگهداری جنین است (به دلیل قوی بودن عضلات این ناحیه و قادر بودن آن برای انقباض های موثر حین زایمان) و در بالای مثانه قرار دارد.
در واقع دهانه رحم در انتهای واژن قرار دارد و یک مجرایی دهانه رحم را به به تنه رحم وصل می کند و از این طریق اسپرم ها وارد رحم و خون عادت ماهیانه از رحم خارج می شود. بافت و پوشش داخلی رحم آندومتر است که به شدت تحت تاثیر تغییرات هورمونی است و همین قسمت است که در طول قاعدگی ریزش پیدا می کند.
لوله های فالوپ
از قسمت بالایی رحم دو لوله نازک به نام لوله های فالوپ یا همان لوله های رحمی جدا می شوند که به تخمدان ها متصل می شوند. این لوله ها مسیری را برای حرکت تخمک و اسپرم و لقاح آن ها فراهم می کنند با قابلیت انقباض در دیواره خود سبب حرکت تخمک به سمت رحم می شود.
تخمدان ها
دو جسم بیضی شکل در قسمت خلف رحم به شکل واندازه تخم کبوتر قرار دارد واز طریق لوله های فالوپ با رحم در ارتباط می باشند. پس از سن بلوغ و بعد از چند قاعدگی از اولین قاعدگی تخمک گذاری هر ماه اتفاق میافتد.
داخل تخمدان بیش از 100میلیون تخمک قرار دارد اما تنها 400 تای آنها در طول عمر آزاد می شوند و بقیه در اثر مرگ سلولی از می میرند.
همچنین فولیکول های موجود در تخمدان نیز وظیفه آماده سازی و رهاسازی تخمک را به عهده دارند. تخمک رها شده از این فولیکول ها در شرایط مناسب می تواند در معرض اسپرم های داخل شده به بدن قرار بگیرد و در صورت برخورد آن ها باهم، یک اسپرم وارد تخمک شود و آن را بارور کند.
