مرکز مشاوره جراحی آندیا مجموعه‌ای از چندین کلینیک تخصصی است که تمرکز هر یک به طور ویژه بر ارائه خدمات در یک زمینه اختصاصی است. یکی از کلینیک‌های مرکز آندیا نیز کلینیک تخصصی زانو است که در زمینه ارائه خدماتی مثل درمان تخریب زانو و تعویض مفصل زانو مشغول به فعالیت است. این کلینیک به منظور این که مراجعه کنندگان گرامی اطلاعات زمینه‌ای و کلی در این‌باره را دریافت و با آگاهی بیشتری برای دریافت خدمات مربوطه اقدام کنند، اطلاعات کلی در این زمینه را در اختیار کاربران قرار داده است. بنابراین اگر مایلید در زمینه آسیب‌ها و جراحی‌های مربوط به مفصل زانو اطلاعات بیشتری کسب کنید، توصیه می‌کنیم که این راهنمای جامع را تا انتها دنبال کنید.
منظور از تخریب زانو، تخریب مفصل زانو است که فرد آسیب دیده ممکن است در بعضی موارد به تعویض مفصل زانو نیاز داشته باشد. آسیب دیدگی مفصل زانو معمولاً به تدریج و بر اثر پارگی رباط یا منیسک و یا آسیب‌های غضروفی رخ می دهد. آسیب به مفصل زانو به مرور زمان باعث درد و ناتوانی در زانو خواهد شد. علاوه بر این ممکن است حرکات عادی فرد را مثل راه رفتن، بالا رفتن از پله و یا خم کردن زانو محدود کند. علل تخریب زانو می تواند بنا به سبک زندگی و فعایت‌های افراد مختلف، متفاوت باشد که در ادامه به شایع‌ترین آنها اشاره خواهیم کرد. اما قبل از پرداختن به علل تخریب مفصل زانو و توضیح درباره راه‌های درمان آن، بهتر است اول با آناتومی زانو آشنا شویم.
برای آشنایی با آناتومی زانو باید با قسمت‌های مختلف زانو آشنا باشیم. برای مثال، مفاصل، قسمت‌هایی هستند که ۲ یا چند استخوان را به هم پیوند می دهند. مفاصل معمولاً متحرک هستند و به همین جهت نیز به استخوان‌ها امکان حرکت می دهند. از طرفی زانو استخوانی است که اطراف آن از عضلات، رباط‌ها و تاندون‌ها تشکیل شده است. انتهای زانو نیز با مفصل پوشیده شده است تا ضمن محافظت از زانو و جلوگیری از آسیب‌های شدید، با زانو امکان حرکت دهد.
در زانو ۲ نوع عضله وجود دارد؛ عضلات چهار سر ران (در قسمت جلوی ران‌ها) که پاها را صاف می کنند و عضلات همسترینگ (در قسمت پشت ران‌ها) که پاها را در قسمت زانو خم می کنند. تاندون‌ها نیز بندهای محکمی هستند که عضلات را به استخوان‌ها متصل می کنند. رباط‌ها هم نوارهای الاستیک مانندی هستند که استخوان‌ها را به هم متصل می کنند. یکی از نقش‌های رباط در زانو، محافظت از مفاصل است. سایر قسمت‌های زانو نیز شامل این موارد می شوند:
همانطور که در ابتدا نیز اشاره کردیم، علل تخریب غضروف مفصل زانو به مشخصات فردی و سبک زندگی هر فرد بستگی دارد. اما معمولاً بعضی از دلایل بیشتر در بیماران دیده می شوند. رایج‌ترین علل تخریب مفصل زانو که به تعویض مفصل زانو منجر می شوند، بیماری‌هایی هستند که به مرور زمان باعث دردناک شدن مفصل شده و فرد را دچار اختلالات حرکتی می کنند که به تغییر شکل مفصل زانو نیز منجر خواهد شد. در ادامه به شرح مهم‌ترین علل تخریب مفصل زانو می پردازیم.
آرتروز زانو معمولاً با بالا رفتن سن (در سنین بالاتر از ۵۰ سال) رخ می دهد. البته آرتروز بسته به نوع فعالیت و ویژگی‌های جسمانی فردی ممکن است در افراد جوان‌تر نیز پدید آید. اما آتروز با زانو چه می کند؟ آرتروز به تدریج باعث از بین رفتن غضروف بالشتی داخل زانو و همینطور استخوان‌های مجاور در زانو می شود. با از بین رفتن این غضروف، وقتی دو استخوان مجاور هم در زانو کنار هم اصطکاک پیدا می کنند، باعث ایجاد درد می شوند.
به طور کلی زنان معمولاً در سن ۴۵ تا ۵۰ سالگی شاهد شروع نشانه‌های آرتروز زانو هستند که با توجه به شدت آن ممکن است به درمان‌های مختلف نیاز داشته باشد. همینطور در مردان نیز درحدود سن ۵۵ تا ۶۰ سال این بیماری آغاز می‌شود و نسبت به شرایط و شدت بیماری درمان‌های مختلفی برای آنها در نظر گرفته می شود. اما روش انتخابی برای درمان تخریب مفصل زانو بنا به نوع و شدت تخریب و یا نوع بیماری که باعث آسیب به مفصل شده تعیین می شود. اگر میزان آسیب کم و یا متوسط باشد، ممکن است یکی از روش‌های زیر نتیجه بخش باشد و از پیشرفت آسیب و همینطور درد ناشی از آن جلوگیری کند:
در ادامه توضیحات ذکر شده، در مواردی که میزان آسیب مفصل‌های زانو زیاد بوده و درجه تخریب در حدی باشد که با درمان‌های دارویی و سایر جراحی‌ها قابل اصلاح نیست، جراحی زانو به منظور تعویض مفصل انجام می گیرد. همچنین در بعضی از موارد اگر این آسیب ناشی از یک بیماری باشد، برای کنترل و یا درمان آن بیماری نیز داروهایی تجویز می شود. به طور کلی می توان گفت زمانی که تخریب مفصل زانو پیشرفته باشد، جراحی به عنوان راه حل انتخاب می شود. بنابراین در یک جمع‌بندی کلی دلایل انتخاب جراحی به عنوان راه درمان تخریب مفصل زانو را می توان موراد زیر شمرد:
لازم است یادآوری کنیم که تشخیص راه مناسب درمان تخریب مفصل زانو، کاملاً به عهده پزشک متخصص است. در واقع وقتی فردی که در ناحیه زنو دچار آسیب مفصلی شده به پزشک مراجعه می کند، معاینات لازم روی او انجام شده و بهترین راه درمان برای او تجویز می گردد. بنابراین جراحی نمی تواند برای تمام افرادی که دچار تخریب مفصل زانو شده‌اند، راه حل مناسبی باشد.
در یک تعریف اجمالی تعویض مفصل زانو که به آن “آرتروپلاستی” زانو یا تعویض کامل زانو نیز می گویند، یک عمل جراحی برای بازسازی زانوی آسیب دیده و تسکین درد در زانو است. در جراحی تعویض مفصل زانو، از فلز یا پلاستیک‌های مخصوص، برای پوشاندن انتهای استخوان‌های که به مفصل زانو می رسند، استفاده می شود.
جراحی تغییر مفصل زانو نیز مثل هر جراحی دیگری دارای عوارضی است که می توانند بنا به ویژگی‌های شخصی هر فرد متفاوت باشند. لازم به ذکر است که به طور کلی بهبودی کامل فرد پس از جراحی ممکن است چندین ماه طول بکشد. شایع‌ترین عوارض این جراحی که تا به حال دیده شده شامل موارد زیر است:
هر چند که بروز و یا شدت بعضی از این عوارض به مشخصات خود بیمار بستگی دارند، اما نکته‌ای که در خصوص بروز انواع عوارض پس از جراحی واضح و مبرهن است، این است که هر چه در انتخاب پزشک متخصص و تیم جراحی دقت بیشتری داشته باشید، احتمال بروز عوارض کمتر خواهد بود. بنابراین قبل از این که تصمیم بر جراحی بگیرید، تیم پزشکی و کلینیکی که برای جراحی انتخاب کرده‌اید را به دقت بررسی و ارزیابی کنید.
فرض می کنیم که معاینات لازم روی بیمار صورت گرفته و روش جراحی برای درمان وی تجویز شده است. در این صورت قبل از جراحی باید موارد زیر را مد نظر قرار داده و رعایت کنید:
در کنار مواردی که اشاره کردیم، بسته به شرایط پزشکی مراجعه کننده، ممکن است پزشک متخصص موارد دیگری را نیز پیش از جراحی گوشزد کند.
