رابطه سمی یا ناسالم، به ارتباطی گفته می‌شود که در آن هر دو طرف یا یک نفر احساس منفی، بی‌احترامی، از بین‌رفتن مرزها و شرایط نامطلوب در ارتباط عاطفی خود تجربه می‌کند. ارتباط سمی محدود به رابطه زناشویی یا عاطفی نمی‌شود و هرگونه روابط اجتماعی مانند اعضای خانواده و دوستان را دربرمی‌گیرد. اما اینکه چرا خارج‌شدن از رابطه سمی انقدر سخت است، به عوامل مختلفی مانند وابستگی، احساس نیاز، تنهایی، اجبار به ماندن و… بستگی دارد.
یکی از بهترین راه‌ها بهبود کیفیت زندگی، مراجعه به رواندرمانگر و روانشناس است. یک تراپیست خوب می‌تواند به شما کمک کند تا دلیل گیر افتادن در رابطه را پیدا کنید و اگر می‌خواهید از آن خارج شوید، توانایی این‌کار را داشته باشید.
صحبت کردن با روانشناس و بیان حرف‌های ناگفته، حرف زدن از سختی‌ها و احساسات ناخوشایند، کمک زیادی به گذر از ناملایمات زندگی می‌کند. اگر می‌خواهید مشکلات رابطه خود را در اتاق درمان امن و با حضور رواندرمانگر بیان کنید و برای ادامه رابطه تصمیم بگیرید، به تخصصی‌ترین پلتفرم سلامت روان ravandarman.com مراجعه کنید. روان‌درمان امکان دسترسی و انتخاب روانشناس، روانپزشک و روانکاو با زمینه‌های فعالیت مختلف را به شما می‌دهد.
هر رابطه‌ای که در آن به ارزش‌ها، چارچوب، نیازها و شخصیت فرد احترام گذاشته نشود را رابطه سمی و نامناسب می‌نامند. در روابط سمی معمولاً یک نفر سوءاستفاده‌گر است و یک نفر مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد. این روابط باعث ناراحتی عاطفی، خشم، احساس تنهایی، انزجار از خود و از بین‌رفتن سلامت روان می‌شود. مهم‌ترین ملاک‌های رابطه سمی در ادامه آمده‌اند:
از مهم‌ترین معیارهای بودن در رابطه سمی و آسیب‌زا، نداشتن آزادی فردی و احساس کنترل‌شدگی است. معمولاً یکی از طرفین افکار، رفتارها، ارزش‌ها و حتی نیازهای طرف دیگر را کنترل می‌کند. این کنترل می‌تواند مستقیم یا غیرمستقیم باشد. مثلاً یک شخص ممکن است عقاید شخصی پارتنرش را مورد بازخواست قرار دهد یا از او بخواهد که در یک مهمانی آن‌گونه رفتار کند که مورد پسند اوست.
بارزترین علامت رابطه سمی، بی‌احترامی در حضور دیگران یا فضای خصوصی است. تمسخر، تحقیر، آسیب فیزیکی، بی‌اهمیت جلوه‌دادن خواسته و رفتارها را می‌توان نوعی بی‌احترامی به‌شمار آورد.
در یک رابطه سمی می‌توان بازیچه‌کردن احساسات، عواطف و ایجاد احساس گناه را مشاهده کرد. در این شرایط یکی از طرفین تلاش می‌کند تا با تحریک کردن نقاط ضعف طرف دیگر، او را تحت کنترل خود درآورد.
صداقت از مهم‌ترین الزامات رابطه سالم و خوب است. هرگاه که یکی از طرفین صداقت نداشته باشد و دروغ را وارد رابطه کند، آن ارتباط به سمت سمی‌شدن پیش می‌رود. پنهان‌کاری، نگفتن حقیقت و دروغ‌گویی، باعث از بین‌رفتن احساس اعتماد می‌شود و رابطه را دچار سردی می‌کند.
رابطه خوب و ایده‌آل بر مبنای همدلی و درک دیگری شکل می‌گیرد. زمانی که این درک و همدلی وجود نداشته باشد، پیوند عاطفی دچار شکنندگی می‌شود. در این حالت معمولاً یکی از طرفین برای احساس خوب شریک خود هیچ تلاشی نمی‌کند و نیازهایش را بی‌ارزش می‌داند. نداشتن همدلی احساس تنهایی را افزایش می‌دهد.
یکی از دلایل خشم و پرخاشگری در روابط سمی، بی‌اعتمادی یکی از طرفین به دیگری است. این بی‌اعتمادی می‌تواند باعث شود که یک فرد پارتنر خود را زیر سوال ببرد، مورد بازخواست قرار دهد و او را فردی غیرقابل اطمینان بداند. همچنین حسادت می‌تواند رابطه را به سمتی ببرد که طرفین دائماً احساساتی مانند خیانت داشته باشند.
یکی از ویژگی‌های رابطه سمی، عدم وجود مرزهای سالم و پایدار است. در چنین روابطی، افراد ممکن است خود را در موقعیت قربانی قرار دهند و از طرف مقابل انتظار داشته باشند که نیازهایشان را بدون توجه به شرایط او برآورده کند.
یک رابطه زمانی موفق و سالم خواهد بود که مسائل پیش‌آمده در آن توسط یک متخصص روانشناس مانند زوج‌درمانگر مورد وارسی قرار بگیرد. افرادی که روان‌درمانی فردی دریافت نکرده باشند یا زمانی که در یک رابطه هستند پیش زوج‌درمانگر نروند، احتمال اینکه تعارضاتشان حل‌نشده باقی بماند و به رابطه آسیب بزند، افزایش می‌یابد.
از جمله مهم‌ترین دلایلی که باعث می‌شود افراد نتوانند از رابطه سمی که سلامت جسم و روان آن‌ها را مورد آسیب قرار می‌دهد، عبارتند از:
وابستگی به یک فرد به‌عنوان کسی که دوستش داریم باید متقابلاً و در حد سالم باشد. وابستگی افراطی باعث می‌شود که بدی‌ها، خطاها و رفتارهای ناسالم او را نادیده بگیرید و یک رابطه سمی را ادامه دهید. افرادی که درگیر وابستگی بیمارگونه می‌شوند، از رفتارهای آسیب‌زای شریک خود چشم‌پوشی می‌کنند و اجازهٔ هر رفتاری را می‌دهند.
گاهی اوقات احساس نیاز به حضور یک نفر در زندگی باعث می‌شود که با وجود مشکلات زیاد، در رابطه سمی بمانیم. این احساس نیاز معمولاً به‌دلیل ترس از تنهایی ایجاد می‌شود و افراد ناچار هستند تا برای بودن در یک رابطه، هر رفتار مضری را تحمل کنند. روانشناس می‌تواند در این مورد کمک بزرگی کند و به فرد کمک کند تا احساس نیاز خود را به شکلی سالم رفع کند.
با وجود اینکه هیچ رابطه بدون مشکل و چالشی وجود ندارد و تمام روابط مشکلات خاص خود را دارند، اما به‌طور کلی یک رابطه عاطفی باید باعث احساس خوب، هیجانات مطلوب و رشد فرد شود. تلاش برای فرار از تنهایی به هر شکل، می‌تواند زمینه را برای ناتوانی در خارج‌شدن از رابطه سمی مهیا کند؛ چرا که فرد از تنهایی می‌ترسد و حاضر است با وجود تمام مشکلات، فکر کند که تنها نیست و خود را در یک رابطه ببیند.
یکی دیگر از دلایل ناتوانی در خارج‌شدن از رابطه سمی، اجبار به ماندن است. در این حالت یکی از طرفین سعی می‌کند با قول دادن، گول زدن یا حتی تهدید، مجبور به ماندن در رابطه عاطفی کند.
رابطه سمی نه تنها به سلامت روانی افراد آسیب می‌زند، بلکه می‌تواند به رشد فردی و اجتماعی آن‌ها نیز لطمه وارد کند. شناخت ویژگی‌های یک ارتباط سمی و آگاهی از این نشانه‌ها اولین گام برای تلاش در جهت بهبود یا پایان دادن به چنین روابطی است. در صورت وجود چنین نشانه‌هایی در رابطه، مراجعه به مشاور و روانشناس می‌تواند به فرد کمک کند تا تصمیمات بهتری برای بهبود کیفیت زندگی و روابط خود بگیرد.
سامانه روان‌درمان، این فرصت را در اختیار همه ایرانیان قرار داده است تا با رزرو نوبت آنلاین از روان‌شناسان باتجربه و متخصص، بتوانند توانایی خارج‌شدن از رابطه سمی را پیدا کنند.
