مادربرد یا برد اصلی (Motherboard) که نوعی تخته مداری الکتریکی است، در واقع به عنوان مرکز ارتباطات رایانه شناخته می‌شود. بخش‌های گوناگون یک کامپیوتر روی این قسمت سوار شده و مادربر دو وظیفه اصلی، اتصال اجزا به هم و تامین انرژی الکتریکی آن‌ها را به عهده می‌گیرد. مادربرد از بااهمیت و حیاتی‌ترین قطعات کامپیوتر است با این حال نقش تعیین کننده‌ای در عملکرد سیستم شما نخواهد داشت.
در واقع تفاوت بین مادربردها، فارغ از چیپست و پلتفرم غالبا به امکانات جانبی آن‌ها محدود می‌شود. و قطعاتی که روی این برد سوار می‌شوند، راندمان کاری کامپیوتر شما را تعیین می‌کنند. این امکانات جانبی شامل مدار تغذیه‌ی قدرتمندتر برای اورکلاک، قطعات الکترونیکی با کیفیت‌تر برای تحمل حرارت بیشتر، ماژول وای فای (WIFI)، تراشه‌های کنترلی برای تعداد سنسورهای بیشتر، تراشه‌های رمزگشایی Codec صوتی برای کیفیت بالاتر، همین‌طور کنترلرهای نورپردازی RGB و غیره می‌شود. که در خرید مادربرد باید به آن توجه شود.
اما انتخاب مادربرد تا حد زیادی منوط به تعیین پردازنده شما دارد. پردازنده‌ها امروزه در سوکت و پشتیبانی تراشه‌ها، متفاوت از نسل‌های گذشته خود عمل می‌کنند. از این رو انتخاب و خرید مادربرد بین محصولات اینتل (Intel) و یا ای‌ام‌دی (AMD)، بدون اطلاعات و پیش زمینه فنی ممکن است کمی چالش برانگیز باشد. اما شما باید پیش از اقدام به تهیه مادربرد دو فعالیت، تعیین پلتفرم و خرید کیس را انجام داده باشید.
در خرید یک سیستم کامپیوتر، اولین قدم انتخاب پردازنده و تعیین پلتفرم مربوط به آن است. شما در این قسمت پردازنده‌های اینتل (Intel) یا محصولات ای‌ام‌دی (AMD) را به عنوان تنها گزینه‌های معمول انتخاب کرده و سپس با توجه به پلتفرم انتخابی اقدام به خرید مادربرد و سپس سایر قطعات کامپیوتر بپردازید.
مادربردهای موجود در بازار بسته به شکل و اندازه در دسترس‌شان به طور کلی در چهار دسته بندی ATX و MicroATX و Mini-ITX و البته EATX قرار می‌گیرند که بایستی با توجه به سایز آن و فضای موردنظر اقدام به خرید کیس کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به مطلب «در هنگام خرید کیس کامپیوتر به چه عواملی توجه کنیم؟» مراجعه کنید.
نخستین‌بار در سال ۱۹۹۵، اینتل فرم‌فاکتور ATX را معرفی کرد که هنوز پس از گذشت بیش از بیست سال، فرم استاندارد و غالب کاربردهای دفتری و خانگی است. ATX با ابعاد ۳۰۵ در ۲۴۴ میلی‌متر بزرگ‌ترین و پرکاربردترین اندازه‌ای است که به صورت رایج می‌بینیم.
سوکت مادربرد در واقع قسمتی است که پردازنده روی آن سوار می‌شود. طی سالیان متمادی، شاهد معرفی انواع مختلفی از سوکت‌های پردازنده بوده‌ایم؛ اما در حال حاضر، بیشتر از سوکت‌های LGA، PGA و BGA در ساخت مادربردها استفاده می‌شود. به صورت کلی PGA از پین های پردازنده استفاده می‌کنند، LGA از پین‌های پردازنده به نفع پین‌های موجود در سوکت مادربرد صرف نظر می‌کنند و BGA از توپ های لحیم شده برای اتصال به سیستم استفاده می‌کنند. سوکت‌های BGA به‌طور دائمی به مادربرد متصل می‌شود و به همین دلیل، امکان به‌روزرسانی پردازنده وجود نخواهد داشت.
پردازنده‌های اینتل چند سال اخیر ساخته شده توسط اینتل از نوع بدون پین (Land Grid Array یا به اختصار LGA) و پردازنده‌های ساخته شده توسط ای‌ام‌دی از نوع پین‌دار ( Pin Grid Array یا به اختصار PGA) هستند. پس باید در نظر داشت که پردازنده‌‌ای که تهیه می‌کنید با مادربرد مورد نظر و آرایش سوکت‌های آن سازگار و از یک پلتفرم باشد. علاوه بر این سازگاری سخت افزاری، شما باید به همگام بودن بایوس مادربرد با پردازنده خود نیز توجه کنید.
انتخاب و خرید پردازنده یا CPU است که شما است که چیپست مادربرد را تعیین می‌کند.برای مثال اگر پردازنده‌های سطح بالا یا high-end را تهیه می‌کنید باید سراغ مادربردهایی با چیپست X299 (اینتل) و X399 (ای‌ام‌دی) را انتخاب کنید. اما برای کاربران مین استریمی که فقط می‌خواهند یک کارت گرافیک و چند درایو نصب کنند، انتخاب چیپست‌های زیر Z370 (ای‌ام‌دی) یا X370 (اینتل) کافی خواهد بود.
اگر مادربردهای H370 ،Q370 ،B360 و یا H310 را در سمت اینتل برگزینید، گزینه اورکلاک را از دست خواهید داد. اگرچه به هر حال تنها تعداد اندکی از پردازنده‌های میان رده اینتل قابلیت اورکلاک دارند (آن‌هایی که به عبارک “K” مختوم می‌شوند). اما این چیپ ست های کاهش یافته در واقع جدیدتر از Z370 هستند که برخی ویژگی ها (مانند پشتیبانی یکپارچه/ USB 3.1 و Gen2) را که Z370 اینتل ندارد را به کاربر ارائه می‌دهند. برای بهره‌مندی از جدیدترین و بهترین ویژگی های اینتل، به علاوه گزینه‌های اورکلاک بهتر است مادربردهایی با چیپست Z390 را انتخاب کنید.
در سمت ای‌ام‌دی، مادربردهای B450 ،B350 و B300 از اورکلاک پشتیبانی می‌کنند. اگرچه با تهیه‌ی این مادبردها، برخی از پورت‌های سریع USB و SATA را از طریق چیپست X370 از دست خواهید داد. اگر به پورت و درایو بیشتری احتیاج دارید، افزایش هزینه بابت یک مادربرد با چیپست X370 یا X470 ارزش دارد.
تعداد اسلایدهای رم (RAM) تعبیه شده روی مادربرد نیز جزو مواردی است که هنگام خرید بایستی به آن توجه کنید. اگر در اسمبل سیستم خود ظرفیت بالای حافظه رم و چینش‌های دو یا چهارکاناله را در نظر دارد، باید بابت مادربردها با تعداد اسلات‌های بیشتر هزینه کنید. شما می‌توانید مادربردهایی با حداکثر هشت اسلات بیابید، با این حال پیشنهاد تهیه‌ی مادربردی با چهار اسلات رم است.
اورکلاک (Overclock) در ریشه لغوی به معنای افزایش سرعت کلاک یکی از اجزاء سخت‌افزار است. معمولا سازنده‌ی قطعه موردنظر، فرکانس مشخصی را برای کارکرد آن در نظر گرفته و وقتی آن را اورکلاک می‌کنیم، قطعه مورد نظر در سرعت کلاک بالاتری فعالیت می‌کند. با افزایش سرعت کلاک اجزای سخت‌افزاری، تعداد اعمال انجام شده در ثانیه افزایش می‌یابد و لذا عملکرد سیستم بالا می‌رود اما گرمای بیشتری نیز تولید شده و حرارت قطعه بالاتر می‌شود.
از آن‌جایی که اساس اورکلاک، بالابردن فرکانس کاری قطعات است که به طبع مصرف برق بیشتری می‌طلبد؛ از این رو در مادربردهایی که توانایی اورکلاک را دارا هستند، از مدار تغذیه‌ی حرفه‌ای‌تری در مقایسه با مادربردهای معمولی استفاده می‌شود. همین امر قیمت مادربرد ها را در مقایسه با مادربردهای معمول به شدت بالا می‌برد. پس اگر قصد اورکلاک ندارید، از این قابلیت صرف نظر کنید.
