شروط ترامپ بر برجام جزء خطوط قرمز نظام جمهوری اسلامی است و از همین رو مقامات ایرانی تأکید کرده اند که زیر بار این شروط نمی روند؛ هرچند اقدامات ترامپ برای 22 اردیبهشت قابل پیش بینی نبوده اما ایران هم برنامه های مشخص و قاطعی برای روز خروج آمریکا از برجام دارد.
به گزارش خبرنگار شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده روز 22 اردیبهشت، کمتر از یک دو هفته دیگر، برای ماندن و یا تایید همیشگی برجام تصمیم نهایی خود را اعلام خواهد کرد. وی از زمان رسیدن به قدرت برجام را «یک توافق بد» دانسته و همواره اعلام کرده است که کشورش از توافق هسته‌ای خارج خواهد شد.
اگرچه انتقادهای زیادی به این توافق از سوی کشورهای غربی و همچنین کارشناسان داخلی به برجام وارد می شود اما علیرغم کارشکنی‌‌های آمریکا، برجام آورده‌های اقتصادی زیادی برای کشورهای اروپایی داشت که از همین جهت در این روزها تمام تلاش خود را برای قانع کردن ترامپ مبنی بر ماندن در برجام افزایش یافته است.
شروط غیر ممکن ترامپ برای ادامه برجام
طرف آمریکایی و به ویژه شخص ترامپ می خواهد تاریخ تعهد ایران درباره غنی سازی اورانیوم فراتر از سال ۲۰۲۵ باشد تا این کشور نتواند به گفته ترامپ به بمب هسته‌ای دست پیداکند. همچنین وی می‌خواهد که بازرسان سازمان بین المللی انرژی هسته‌ای بتوانند تا آنجا که امکان دارد به جز سایت های هسته ای به سایت های نظامی ایران نیز دسترسی داشته باشند، نکته ای که جز وظایف بازرسان در برجام تعریف نشده است.
یک مقام ارشد آمریکایی به واشنگتن پست گفت: ترامپ ماندن در توافق هسته‌ای را به تغییر رفتار ایران در ۶ حوزه مشروط کرده و خواهان همکاری اروپا برای تغییر رفتار ایران در این ۶ حوزه شده است.
به گفته این مقام آمریکایی، در حالیکه ترامپ پیشتر توافق هسته‌ای را به «اصلاح بند‌های زوال‌پذیر آن»، «امکان بازرسی از تمامی سایت‌ها از جمله سایت‌های نظامی» و «محدود کردن برنامه موشک‌های بالستیک ایران» مشروط کرده بود، اکنون «نقض حقوق بشر»، «تهدیدات سایبری» و «فعالیت‌های اقتصادی سپاه» را نیز به سه شرط قبلی خود اضافه کرده است.
اروپا و اهمیت ماندن در برجام برای آنها
برای کشورهای اروپایی حفظ برجام از این جهت اهمیت دارد که به‌عنوان کشورهای پیرو قانون و مقررات بین‌المللی نمی‌خواهند اعتبارشان زیر سوال برود، آنها به تجارت با ایران، رابطه با تهران در مورد منطقه، مبارزه با موارد مخدر و تروریسم و همچنین منابع انرژی نیاز دارند، از این‌رو خروج امریکا از برجام که نتیجه طبیعی‌اش خروج ایران خواهد بود، بدون شک تبعات سنگینی برای این کشورها خواهد داشت و در آینده نیز کشوری دیگر حاضر نیست که حکمیت اروپایی‌ها را که از ابزار لازم برای اجرای تعهداتشان برخوردار نیستند، را بپذیرند.
امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه هفته گذشته به آمریکا سفر کرد تا دیداری با ترامپ داشته باشد؛ ماکرون بعد از سفر سه روزه خود به آمریکا به خبرنگاران گفت او و پرزیدنت ترامپ به توافق هسته‌ای ایران از «دریچه وسیع‌تر منطقه‌ای» نگاه می‌کنند و دو طرف می‌خواهند مطمئن شوند که تنش‌ها در منطقه افزایش نیابد و رقابت تسلحیاتی اتمی هم در نگیرد.»
وعده‌های ماکرون به ترامپ برای مهار ایران
ماکرون در ادامه تاکید کرد که «ما اکنون نیاز داریم مسیر درستی را برای پیش رفتن (به سمت هدف مذکور) بیابیم.» فوأد ایزدی، کارشناس مسائل سیاسی در توضیح نشست مکرون و ترامپ گفت: منظور ماکرون از سیاست کوتاه مدت هسته ای در قبال ایران ماندن آمریکا در برجام در کنار حفظ محدودیت های هسته ایران برای چند سال آینده است؛ اما دغدغه آمریکا در خصوص برجام تاریخ غروب برخی از محدودیت های ایران است که در این تاریخ نه تنها تحریم ها برداشته شده بلکه محدودیت های هسته‌ای ایران نیز برطرف می‌شود.
این کارشناس مسائل هسته‌ای با تاکید بر اینکه تاریخ برداشته شدن محدودیت های ایران به طور کامل سال2025 است، عنوان کرد: حرف ماکرون به ترامپ این بوده است که در حال حاضر نیازی به خروج آمریکا از برجام نیست به طوری که هم آمریکا و هم اروپا می تواند در برجام بماند و در سال 2025 که زمان دغدغه است هر دو طرف آمریکایی و اروپایی با هم از برجام خارج می‌شوند تا محدودیت‌های ایران در این تاریخ تمدید شود.
آنچه که مشخص است فرانسه به عنوان کشوری که در طول مذاکرات بارها نقش پلیس بد را بازی کرد تا بتواند امتیازات زیادی از ایران بگیرد، این بار هم سعی می کند از یک طرف آمریکا را مجاب به ماندن در برجام کرده و از سمت دیگر فشار های لازم برای وارد شدن ایران در مذاکرات جدید را به طرف ایرانی بیاورد.
نگرانی‌های آلمان درباره خروج آمریکا از برجام
آنگلا مرکل هم به عنوان صدر اعظم آلمان راهی آمریکا شده است تا هشدارهای لازم بعد از خروج آمریکا از برجام را به این کشور بدهد؛ از آنجایی که آلمان ها علاقه زیادی به داشتن نقش مستقیم در منطقه ندارند، مواضع آنها کمی به ایران نزدیک تر است هرچند این نزدیکی با مواضع ایران منجر به استقبال سرد ترامپ از طرف آلمانی خود در آمریکا شد.
مرکل در نشست خبری بعد از دیدار خود گفت: ما بر این باوریم که برجام اولین گام برای ممانعت از رسیدن ایران به سلاح اتمی است. البته معتقدیم که ایران فعالیت مخرب دیگری دارد. صدر اعظم آلمان اضافه کرد، اروپا با آمریکا همراه است و می دانیم که ایران در خاور میانه، سوریه و لبنان سعی در نفوذ دارد و باید این را مهار کنیم.
مرکل گفت، باید ببینیم آمریکا درباره توافق هسته ای ایران چه تصمیم می گیرد. امنیت کل خاورمیانه برای ما مهم است. ما نگرانیم، چون خاور میانه فاصله مرزها چند صد کیلومتر است و هر تصمیمی برای ما که همسایه شان هستیم، تاثیرگذارتر از آمریکاست.
اقدامات ترامپ منجر به ناامیدی جامعه بین الملل از تلاش برای ادامه مذاکره با ایران شده است؛ در حقیقت همه کشورهایی که تا کنون ایران را مقصر اصلی روابط نامطلوب میان غرب و ایران می دانستند اکنون دیگر اعتراف کرده اند که آمریکا در حال کارشکنی در اجرای برجام است و این موضوع برای آنها بسیار سنگین است.
در همین راستا بی بی سی که از ابتدا به استقبال مذاکرات هسته ای و به نتیجه رسیدن برجام رفته بود نوشت: امروز پس از سه دهه، صحبت های رهبر ایران مبنی بر «قابل مذاکره نبودن آمریکا» اثبات شده است. اکنون نگاه روحانی که روزی به دنبال برجام های 2 و 3 بود، با نگاه فرماندهان سپاه درخصوص مذاکره با آمریکا، یکسان است و هرگز حاضر به مذاکره مجدد نیست.
می توان گفت: در صورت خروج دونالد ترامپ از برجام، این توافقنامه دیگر ارزشی ندارد؛ چرا که هر یک از طرف‌های دیگر مذاکرات هسته‌ای پیش از امضای برجام، اختلاف جدی و سنگینی بر سر برنامه های صلح آمیز هسته‌ای ایران نداشتند و تنها با فشارهای آمریکا تحریم هایی را علیه ایران اجرا می‌کردند.
آنچه که مشخص است آمریکا در 6 ماه گذشته با جنگ روانی شدید و همه جانبه علیه برجام و تلاش برای منتفع نشدن ایران از عواید آن سعی در وادار کردن ایران به عقب نشینی و ایجاد فشار به کشور داشته است.
در چنین شرایطی آمریکا مدام از برنامه موشکی ایران انتقاد کرده و همچنین تلاش داشته است تا ایران را درباره مسائل منطقه‌ای به پای میز مذاکره بکشاند؛ به عبارت دیگر وانشنگتن تلاش می‌کند پس از خلع سلاح ایران در مسائل هسته‌ای، قدرت موشکی ایران را نشانه گیری کند.
آمریکا به دنبال این است که هم بال موشکی به‌عنوان مهمترین عنصر بازدارنده این کشور در حوزه دفاعی را قطع کند و هم تهران را مجبور به ترک منطقه به نفع متحدان آمریکا مانند ترکیه، رژیم صهیونیستی و آل سعود کند.
شروط ترامپ بر برجام جزء خطوط قرمز نظام جمهوری اسلامی است و از همین رو مقامات ایرانی تأکید کرده اند که زیر بار این شروط نمی روند؛ هرچند اقدامات ترامپ برای 22 اردیبهشت قابل پیش بینی نبوده اما ایران هم برنامه های مشخص و قاطعی برای روز خروج آمریکا از برجام دارد.
سیده راضیه طاهریان
1397/02/10
