معیشت کارگران این روزها بیش از هر زمان دیگری دچار بحران شده است. برخی کارشناسان معتقدند اگر چرخ تولید بگردد و ارزش افزوده و توسعه پایدار در کشور بالا رود مشکل معیشت خانوارهای حقوق بگیر حل خواهد شد. اما مسئله این است که طلا و سکه و خودرو و ارز گران می‌شود و روی اقلام مصرفی خانوارها تاثیر می‌گذارد اما حقوق و دستمزدها ثابت است و نرخش تغییری نمی‌کند. در همین خصوص با «حمید حاج اسماعیلی»، کارشناس بازار کار گفتگویی داشته ایم که در ادامه می‌خوانید.
*جناب حاج اسماعیلی! تحلیل و ارزیابی شما از وضعیت فعلی معیشت خانوارهای کارگران چیست؟ آیا مذاکرات و تحریم‌ها روی آن تاثیرگذار است؟
با توجه به تحریم‌ها و شرایط فعلی کشور مهمترین مشکل کارگران همین وضعیت معیشت است. کارگران درخواست‌های زیادی دارند اما با توجه به شرایط زمانی که در کشور اتفاق افتاده، معیشت اولین درخواست آنهاست چرا که به دلیل تورم و اتفاقاتی که در چند سال گذاشته در کشور اتفاق افتاده امکان تامین نیازهای زندگی برای خانوار کارگری سخت و دشوار شده است.
دستمزدهای کارگری طی دو وسه دهه گذشته همیشه از تورم عقب‌تر بوده و این انتقاد همواره به دولت وارد بود که چطور بتواند دستمزد کارگران را طی دو تا پنج سال به نسبت تورم تعادل ببخشد که متاسفانه وارد یک بحران بزرگتر مثل تحریم‌ها شدیم که یک شکاف بزرگ را در خصوص دستمزد و معیشت کارگران ایجاد کرد.
*اگر بخوایید از نقطه نظر آماری و ارقامی‌به نسبت چند سال گذشته و امسال در حوزه معیشت کارگران نکاتی طلایی عنوان کنید به چه مسئله‌ای اشاره میکنید؟
خط فقر؛ با اینکه در ایران خط فقر تعریف نشده و دولت از این مورد سر باز زده، اما امروز شاید بیشتر از گذشته نیازمند تعریف خط فقر هستیم زیرا که باعث ایجاد یک بحران بزرگ و جدی در کشور شده و بدون داشتن شاخص امکان اینکه بتوانیم از گروه‌های تهی‌دست و سطح پایین حمایت کنیم امکان پذیر نیست. بنابراین ما نیازمند آمارهای جدی و تعاریف بسیار جدی تری برای خط فقر و گروه‌هایی که مستحق حمایت و توجه هستند، هستیم.
شاید قبل از تحریم‌ها تعداد افرادی که در حوزه خط فقر تعریف می‌شدند کمتر از ۱۰ میلیون نفر بودند اما اکنون به استناد گفته مدیرانی از دولت قبل بیش از ۶۰میلیون نفر مستحق حمایت هستند. امروز بیشتر از این تعداد یارانه می‌گیرند که این نشان می‌دهد که حقوق بگیران که شامل کارگران، کارمندان و بازنشستگان هستند از طبقه متوسط به سمت طبقه فقیر سوق داده شده‌اند.
واقعیت این است که دستمزدها توسط تورم سرکوب شده، به اذعان همه کارشناسان، نخبگان، اساتید و حتی دولتمردان و سیاسیون جامعه حقوق بگیر کشور به شدت تنزل پیدا کرده و اکنون نیازمند کمک میباشد و ما باید آن‌ها را فقیر فرض کنیم.
*برخی از کارشناسان به این امر اعتقاد دارند که بهبود تولید داخلی در هر شرایطی بهتر می‌تواند وضعیت معیشتی کارگران را ارتقا ببخشد نظر شما در این مورد چیست؟
معمولا اقتصاد کشورهای توسعه یافته مبتنی بر تولید و تجارت است این‌ها تعابیری است که در حوزه اقتصاد می‌تواند رفاه و شرایط نسبی برای زندگی همه طبقات اجتماعی ایجاد کند. نه صرفا تولید و نه صرفا تجارت ممکن است رفاه نسبی ایجاد کند بنابراین کشور برای حرکت به سمت توسعه و پیشرفت هم نیازمند تولید و هم نیازمند تجارت میباشد و هیچ کشوری فقط تولید نمی‌کند چون مقرون به صرفه نیست و هیچ کشوری هم فقط تجارت نمی‌کند چون به‌هرحال مشکلاتی را ایجاد می‌کند.
زمانی ما می‌توانیم از تعادل و توسعه و منطق در مسیر اداره کشور صحبت کنیم که هم تولید داشته باشیم و هم تجارت، زیرا تجارت مجموعه‌ای از صادرات و واردات است که می‌تواند نیازهای کشور را هم برای مواد اولیه و هم برای ارزآوری در کشور تامین کند.
حل کردن مشکلات کشور فقط با صرف تولید امکان پذیر نیست و فقط برای شرایط خاص میباشد، قطعا در چینن شرایطی ما راهی جز تولید نداریم چرا که باید نیازهای کشور را از همین طریق تولید حداقل‌ها در کشور تامین کنیم؛ تا مادامی‌که شرایط سیاسی برای کشور تغییر کند تا بتوانیم تجارت آزاد انجام دهیم و واردات منطقی برای تولیداتمان داشته باشیم و در عین حال نقل و انتقال پول و تجارت منطقی برای کشور شکل بگیرد تا ما هم از دانش و تکنولوژی دنیا استفاده کنیم و هم بازارهای دنیا به روی ایران باز شود.
تولیداتی پایدار می‌ماند که بتواند جنبه‌های صادراتی داشته باشد، ما نمی‌توانیم برای تولید فقط به بازار داخل فکر کنیم چون استاندارد و کیفیت بالا نمی‌رود و تولیدات در درازمدت مقرون به صرفه نیست. بنابراین باید مسیر کشور را از طریق گفتگوهای سیاسی با دنیا تغییر دهیم تا هم تولیدات کشور بتواند پایدار شود و هم تجارت بتواند نیازهای کشور را برطرف کند.
سیده راضیه طاهریان
