مسکن کارگری؛ در انتظار سقف
در دهه‌های گذشته هر روز تورم بیشتر از قبل شده است؛ اما در این میان حقوق و دستمزد کارگران به میزان تورم افزایش پیدا نکرده و از همین جهت تأمین برخی نیازهای ضروری این قشر مانند مسکن سخت‌تر شده و کارگران مجبورند برای تأمین مسکن، قید نیازهای دیگر خود را بزنند.
یکی از وعده‌های مهم دولت سیزدهم ساخت مسکن برای اقشار مختلف به‌ویژه اقشار نیازمند جامعه بود. در همین راستا دولت وعده داده بود که سالانه حدود یک‌میلیون واحد مسکن بسازد. از آنجا که جمعیت کارگران در کشور ما حدود نیمی از جمعیت کل کشور را تشکیل می‌دهند بدیهی است که حدود ۵۰۰هزار از این واحدهای مسکونی متعلق به کارگران باشد. مشکلات معیشتی کارگران در سال‌های گذشته نیز باعث شد تا این مطالبه در شورای‌عالی‌کار مطرح و پیگیری شود.شورای‌عالی‌کار طرح‌های مختلفی را برای خانه‌دارشدن کارگران ارائه داد که در نهایت تا پایان آبان‌ماه حدود ۱۰ طرح برای تأمین مسکن کارگران جمع‌آوری شد. آیت اسدی، عضو کارگری شورای‌عالی‌کار در این راستا گفت: نماینده کارگران ۱۰ پیشنهاد برای تأمین مسکن جامعه کارگری به شورای‌عالی‌کار ارائه کردند که یکی از آنها تخصیص زمین رایگان دولتی برای مسکن کارگران فاقد مسکن بود. پیشنهاد بعد تأمین تسهیلات ارزان‌قیمت با استفاده از امکانات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و دو بانک زیرمجموعه رفاه کارگران و توسعه تعاون که بخشی از تسهیلات خود را برای مسکن کارگران اختصاص دهند. همچنین پیشنهاد شد اگر نرخ سود تسهیلات ۱۸درصد باشد، این تسهیلات با نرخ کمتر مثلا ۱۵ درصد پرداخت شود که ۵ درصد آن را کارفرما تقبل کند و ۱۰ درصد از سوی کارگران تأمین شود.
عوامل موثر بر قیمت تمام شده
از آنجا که برای ساخت مسکن دو عامل زمین و مصالح قیمت تمام‌شده ملک را بالا می‌برد، باید راه‌حل‌هایی پیگیری می‌شد که مصالح ارزان یا زمین رایگان دراختیار کارگران قرار بگیرد تا جامعه کارگری بتواند به‌سرعت صاحبخانه شود. سیدصولت مرتضوی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرد که قرارگاه ویژه مسکن کارگران تشکیل می‌شود. براین‌اساس وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از تشکیل ۲۹۳ تعاونی مسکن جهش کارگری در ۲۵استان کشور با ظرفیت احداث بیش از ۷۵هزار واحد مسکونی خبر داده و بیان کرد: به‌زودی قرارگاه ویژه مسکن کارگران باهدف تأمین زمین و کاهش هزینه‌های تمام‌شده ذیل شورای سیاست‌گذاری مسکن وزارت تعاون راه‌اندازی و تشکیل می‌شود. علی‌حسین رعیتی‌فرد، معاون روابط کار و دبیر شورای‌عالی‌کار، مسکن را۷۰درصد سبد معیشت کارگران دانست و افزود: براساس قانون ملی مسکن و تفاهم‌نامه مشترک وزارتخانه‌های تعاون و مسکن برای رفع دغدغه مسکن کارگران اقدامات مهمی در حال برنامه‌ریزی است.
مسأله اصلی مسکن کارگری چیست؟
مهدی مسکنی، معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز مسأله اصلی مسکن کارگری در کشور را تأمین زمین عنوان کرد و خبر انعقاد تفاهم‌نامه ۴۰۰هزار واحد مسکونی میان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت راه‌وشهرسازی در مهرماه ۱۴۰۰ را به جامعه کارگری داد. براساس اظهارات وی، اساسنامه تعاونی‌های مسکن جهش کارگری در شهریورماه ۱۴۰۱ و دستورالعمل نحوه تشکیل این تعاونی‌ها نیز آبان‌ماه سال گذشته تهیه و ابلاغ‌شده است. با گذشت یک ماه از این جلسه، اتفاقات مثبتی برای تأمین مسکن کارگران رخ داده که حاکی از تامین اراضی برای ۱۱۶هزار واحد مسکونی کارگری است. در همین راستا ارسلان مالکی، مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن اعلام کرده است دولت برای تامین مسکن کارکنان صنایع، احداث شهرک‌هایی تحت عنوان صنعت‌شهر را در دستورکار قرار داده که با همکاری صنایع این طرح اجرایی می‌شود، به‌طوری‌که شرکت‌ها و صنایع در تهیه طرح مشارکت می‌کنند و با توجه به ذائقه کارکنان و توان تخصصی خود از مرحله تهیه تا ساخت را بر عهده می‌گیرند. به گفته مالکی، اولین پروژه‌ای که در این زمینه کلید خورد مربوط به صنعت شهر ماهشهر بوده که این پروژه در اوایل شهریورماه در زمینی از ۶۰۰هکتاری کلنگ‌زنی شده است. مالکی می‌گوید با پیگیری‌های دولت دریزد ساخت واحدهای ویلایی برای کارگران صنایع آغاز شده است. دولت اراضی مورد نیاز کارگران را تامین کرده ودراختیار بخش صنایع قرار داده است تا با استفاده از امکانات دولتی اقدام به ساخت مسکن برای کارگران خود کنند. محمد بلوردی، عضو هیات‌مدیره سازمان ملی زمین ومسکن ساخت مسکن در توضیح پروژه‌های پیش‌رفته در این طرح گفت: ساخت مسکن کارگران در استان‌های گلستان، یزد و خراسان‌رضوی شروع شده و در این پروژه‌ها اراضی تحویل صنایع شده و عملیات طراحی برخی پروژه‌ها کلید خورده و برخی پروژه‌ها هم در مراحل پایانی قرار دارد. به گفته وی، تا به امروز اراضی برای ساخت ۱۱۶هزار واحد مسکونی تامین شده و تا پایان سال به ۲۰۰هزار واحد می‌رسد و تسهیلاتی هم که برای این پروژه‌ها در نظر گرفته شده ۵۵۰میلیون تومان است که در صورت صنعتی‌سازی میزان این تسهیلات به ۸۵۰میلیون تومان می‌رسد.
مزیت طرح ۹۹ ساله
یکی از نکات مثبت این طرح ۹۹ساله بودن این اراضی است؛ یعنی کارگران مالک اعیان ملک خود هستند و هزینه زمین برای متقاضیان محاسبه نمی‌شود. از طرف دیگر با توجه به مجاورت این اراضی به شهرک‌های صنعتی، شبکه آب، برق و گاز و تسهیلاتی که برای پروژه‌های نهضت ملی مسکن در نظر گرفته شده برای این پروژه‌ها هم در نظر گرفته شده است.این نوع مسکن از یک‌سو دغدغه مسکن که حدود ۷۰ درصد از درآمدهای اقشار کارگری صرف آن می‌شود را پوشش داده و از سوی دیگر نزدیکی این مسکن‌ها به محل کار کارگران و کارمندان، بر بازدهی کاری آنها تأثیر مثبت و به‌سزایی خواهد گذاشت. هرچند عدد ۱۱۶هزار واحد مسکونی با تخصیص نیمی ازمسکن‌های ساخته‌شده دولتی به قشر کارگر، هنوز فاصله زیادی دارد.
سیده‌راضیه طاهریان - گروه اقتصاد
