یادداشتی بر کتاب آبان: کتابی که کنترل زندگی را به دست خودت می‌دهد
محتشم کاشانی در یکی از قصاید خود، چنین بیتی دارد:
مرا عقلی اگر می‌بود کی این کار می‌کردم/ چرا عاقل کند کاری که باز آرد پشیمانی
این بیت نشان می‌دهد که حسرت خوردن برای روزهای رفته و کارهای کرده و نکرده، از احساسات مشترک انسان‌هاست، محتشم، شاعر فارسی‌زبان قرن دهم هجری بود اما مسلماً عمر پشیمانی بشر طولانی‌تر از این تاریخ و فراتر از مرزهای جغرافیایی است. کتاب قدرت پشیمانی به‌قلم دنیل اچ.پینک، نویسنده و محقق آمریکایی با ترجمۀ مهرسا شرع‌الاسلام و خسرو فرزاد از نشر مون به بررسی علل و انواع پشیمانی و کارکرد آن در نحوۀ فکر و عمل انسان می‌پردازد.
این کتاب دقیقاً چه می‌گوید؟
بعید است کسی را بشناسیم یا حتی دربارۀ خود به چنان قطعیتی دست یابیم که بگوییم از هیچ چیز پشیمان نیستیم. اگر به گذشتۀ خود رجوع و خاطراتمان را مرور کنیم، مسلماً به روزهایی می‌رسیم که از کرده و ناکرده، گفته و ناگفته پشیمان باشیم و افسوس بخوریم که چرا طور دیگری رفتار نکردیم. حس پشیمانی که همواره سعی کردیم از تجربه و حتی یادآوری تجربه‌اش حذر کنیم، علی‌رغم ناخوشایند بودن، برای رشد ما و بهبود زندگی‌مان ضروری است؛ به شرط آن‌که بدانیم چرا ایجاد می‌شود و چگونه باید با آن برخورد کرد.
دنیل اچ.پینک در این کتاب، حاصل پژوهش‌ها و مطالعات خود در حوزۀ پشیمانی را با استناد به تحقیقات علمی معتبر با خواننده به اشتراک گذاشته است. تجربیاتی که نشان می‌دهد حس پشیمانی فراگیرتر و بنیادی‌تر از آن است که بتوان از آن رهایی یافت و برخلاف باور رایج، نه تنها حسی ویرانگر و منفی نیست بلکه امتناع از تجربۀ آن و تأکید بر پشیمان نبودن به‌مراتب خطرناک‌تر است، درست مثل مخدری که حسی کاذب از سرخوشی و آرامش به مصرف‌کننده می‌دهد اما او را گام‌به‌گام به سراشیب سقوط نزدیک‌تر می‌کند.
مطالعۀ این کتاب از این نظر قابل‌توجه است که بخشی از مطالب آن براساس نتایج حاصل از پژوهش جهانی پشیمانی (World Regret Survey) تدوین شده است. پژوهشی که در آن طی 18 ماه، بیش از 10 هزار نفر از 105 کشور جهان، تجربیات پشیمانی خود را به‌صورت ناشناس ثبت کرده‌اند و حتی از دستاوردهای خود پس از این تجربۀ دردناک اما در‌س‌آموز نوشته‌اند و نقل‌قول‌هایی از این داوطلبان به فراخور بحث در کتاب آمده است.
نویسنده در ابتدا اشاره می‌کند که علت ایجاد پشیمانی در انسان به دو توانایی سفر در زمان و قصه‌گویی بازمی‌گردد. توانایی‌هایی که سبب می‌شوند دائماً در خیال خود به گذشته و آینده سفر کنیم و به این بیندیشیم که زندگی‌مان در صورت اتخاد تصمیمات متفاوت چگونه بود و این سبب می‌شود تا دست به مقایسه و سرزنش زده، انگشت اتهام را به سمت خود بگیریم و درنتیجه گرفتار حس ناکامی و ناامیدی شویم. این در حالی است که اگر واکنش نسبت به پشیمانی را از احساس به سمت عمل برگردانیم و برای خود نقشی تأثیرگذار برای ایجاد تغییر در روند زندگی‌مان قائل باشیم، تصمیمات مناسب‌تر، عملکرد بهتر و زندگی پرمعناتری خواهیم داشت. در بخش‌هایی از کتاب می‌خوانیم:
«پشیمانی شاخصۀ ذهن‌های سالم و بالغ است. این توانایی چنان برای رشد ما اساسی و برای عملکرد مناسبمان حیاتی است که فقدان آن در بزرگسالی نشان از مشکلی جدی دارد.»
«پشیمانی نه‌تنها هویت انسانی به ما می‌بخشد، بلکه انسان بهتری هم از ما می‌سازد.»
نویسنده در فصول بعدی به تشریح انواع پشیمانی ازجمله پشیمانی‌های اخلاقی و ارتباطی پرداخته و راه‌های بازپروری و تبدیل پشیمانی به حسی مثبت و پیش‌برنده را معرفی کرده و توضیح می‌دهد.
نویسنده و مترجم را بیشتر بشناسیم
دنیل اچ.پینک، نویسنده و محقق آمریکایی است که پس از تحصیل در دانشگاه نورث‌وسترن و مدرسۀ حقوق یِیل به فعالیت‌هایی در حوزۀ سیاست و اقتصاد سیاسی پرداخت. او بیشتر به‌خاطر نوشتن کتاب‌هایی در حوزۀ خودیاری و توسعۀ کسب‌وکار مشهور است. از جمله کتاب‌های او که در فهرست کتاب‌های پرطرفدار نیویورک‌تایمز بوده است می‌توان به کِی؟، انسان با فروش عجین است، انگیزه و ذهن کامل نو اشاره کرد. پیشنهاد می‌شود برای کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ او و تحقیقاتش، نام او را به انگلیسی (Daniel Pink) جست‌وجو کنید تا دقیق‌تر با تفکرات وی آشنا شوید.
مهرسا شرع‌الاسلام، دانش‌آموختۀ روان‌شناسی و مشاور و مدیر توسعۀ کسب‌وکار است که در حیطۀ تولید پادکست‌های توسعۀ فردی و ترجمه و تألیف کتاب‌های مربوطه نیز فعالیت دارد. کتاب آن‌چه نمی‌خواهند دربارۀ پول بدانید با ترجمۀ او و کتاب همیشه‌خلاق به‌قلم او در دسترس مخاطبان است.
مخاطبان این کتاب چه کسانی هستند؟
تمامی کسانی که با حس پشیمانی دست‌به‌گریبانند یا در پی جستن راهی برای بهبود و ارتقای زندگی خود هستند و به مباحث توسعۀ فردی علاقه دارند، از مطالعۀ این کتاب سود خواهند برد.
