همین حالا که روزنامه را ورق زده اید تا به صفحه دانش برسید، آخرین اخبار از بازی های المپیک توکیو ۲۰۲۰ را درحالی می خوانید که در سال ۲۰۲۱ هستیم! می دانید که سال گذشته دولت ژاپن به منظور حفظ سلامت ورزشکاران و تماشاگران بازی های المپیک و پارالمپیک، در تصمیمی بی سابقه برگزاری این دوره از مسابقات المپیک را به تعویق انداخت؛ تصمیمی که با استقبال فدراسیون های بین المللی و ورزشکاران روبه رو شد و وقت اضافه ای بود برای مخترعان و مبتکران تا بتوانند جدیدترین فناوری های روز دنیا را هر چه بیشتر و با کیفیت تر در زمان برگزاری این مسابقات به کار بگیرند. در این دوره از مسابقات، سرویس پخش بازی های المپیک، بیش از ۹۵۰۰ ساعت مسابقه را با بیشتر از ۱۰۰۰دوربین و ۳۶۰۰ میکروفن پوشش می دهد اما آنچه باعث می شود تا از پس پیچیدگی های پخش این حجم از مسابقات با کمترین اختلالی برآید، استفاده از فناوری های روز دنیاست. در ادامه با تعدادی از آنها بیشتر آشنا می شویم.
داده های زیست سنجی
یک دست، کمان را نگاه داشته است و دست دیگر تا انتها زه کمان را کشیده. دست ها و تمام بدن در تمرکز کامل روی نقطه هدف هستند و قیافه درهم کشیده بازیکن هم گواهی بر این اتفاق است. در این حالت گرچه کماندار کاملا بی حرکت به نظر می رسند، هنوز تغییرات قابل سنجشی اندکی در بدن آنها اتفاق می افتد. برای اولین مرتبه در تاریخ المپیک، این تغییرات کوچک با کمک حسگرهای سنجش ضربان قلب قابل مشاهده است، البته بدون آن که نیاز به اتصال حسگرها به بدن بازیکن باشد. چهار دوربین در فاصله ۱/۲ متری روی صورت ورزشکار فوکوس می کنند و با تحلیل جزئی ترین تغییر در رنگ پوست که در پی انقباض رگ های خونی رخ می دهد، تغییر در ضربان قلب و افزایش آدرنالین را به هنگام پرتاب پیکان روی نمایشگر نشان می دهند!
هوش مصنوعی والیبالیست
در بازی های والیبال امسال، شرکت ساعت سازی امگا، از دوربین های مجهز به فناوری بینایی ماشین (Machine Vision) استفاده می کند تا نه فقط ورزشکاران، بلکه جابه جایی توپ را هم لحظه به لحظه زیر نظر داشته باشد. در طول بازی، داده ها باید در کمتر از یک دهم ثانیه جمع آوری، پردازش و منتقل شوند تا اطلاعات مطابقت داشته باشد با آنچه بینندگان از نمایشگر تماشا می کنند. اما قسمت چالش برانگیز ماجرا، ردیابی دقیق توپ در زمانی است که دوربین ها آن را نمی بینند و توپ با بدن ورزشکار پوشیده یا از قاب نمایشگر خارج می شود. بنابراین نرم افزار باید مسیر غیب و ظاهر شدن دوباره توپ را پیش بینی و این مدت زمان را محاسبه کند تا هیچ داده ای را از دست ندهد. به این ترتیب داوران الگوریتم دقیق شوت توپ و این که کدام گروه و کدام بازیکن دفاع روی تور و اسپک را اجرا کرده است زیر نظر خواهند داشت.
ربات های المپیک
میرایتووا (Miraitowa) و سومیتی (Someity) دو ربات نماد خوش یمنی بازی های المپیک ۲۰۲۰ هستند که تا پیش از شروع همه گیری کرونا، وظیفه خوشامدگویی به تماشاگران را برعهده داشتند ولی حالا با نبود تماشاچیان، از ورزشکاران المپیک توکیو استقبال می کنند. این ربات ها مجهز به چشم های دیجیتالی هستند تا بتوانند به تعاملات انسان ها واکنش نشان دهند. در کنار این ربات های سمبلیک، «ربات پشتیبان انسان» ساخت شرکت تویوتا نیز در مسابقات پرتاب حضور خواهد داشت. این ربات می تواند به صورت خودکار جهت یابی و حرکت کند و محل فرود نیزه یا چکش - پرتاب چکش یکی از چهار ماده پرتابی در دو و میدانی است - را مشخص کند. به این ترتیب و با توجه به همه گیری کرونا، افراد کمتری در زمان مسابقه حضور خواهند داشت و به احتمال زیاد ربات ها مهارت های سریع تر و دقیق تری در تعیین محل فرود پرتابه نسبت به انسان داشته باشند. البته وظیفه دیگری که تا پیش از این برای این ربات ها درنظر گرفته شده بود و حالا با عالم گیری کرونا از دوش شان برداشته شده است، کمک به تماشگرانی بود که از ویلچر استفاده می کنند.
لباس های خنک تر
با توجه به برگزاری بازی های المپیک در گرمای تابستان توکیو، شرکت رالف لورن فناوری جدیدی را در طراحی لباس ورزشکاران معرفی کرده است. این محصول جدید، گرمای پوست ورزشکار را حس می کند سپس با سامانه ای پیچیده مشابه فناوری به کار رفته در سیستم خنک کننده پیشرفته ترین سیستم های رایانه ای جهان، گرما را در تمام بدن بازیکن پخش می کند. بنابر ادعای این شرکت، ورزشکاران حتی در شدیدترین گرما هم به کمک این فناوری بلافاصله و برای مدت زیادی احساس خنکی خواهند کرد و این پوشیدنی، تجربه جدیدی از ورزش را در گرمای تابستان برایشان رقم می زند. در مراسم افتتاحیه المپیک و پارالمپیک توکیو نیز پرچمداران گروه ایالات متحده این فناوری پوشیدنی مدرن را بر تن کرده بودند. به کارگیری فناوری های روز در دنیای ورزش این سوال را پررنگ تر می کند که تا چه اندازه استفاده از فناوری ها در مسابقات ورزشی قابل قبول است تا رقابت عادلانه باشد. از طرفی به دلیل نابرابری در دسترسی کشورهای در حال توسعه به دانش روز، فناوری ها و تجهیزاتی که عملکرد ورزشکار را ارتقا می دهد، با عنوان دوپینگ فناورانه (Technological doping) معروف هستند.
قدم به قدم با دوندگان
در بازی های المپیک امسال، شرکت های اینتل و علی بابا با استفاده از هوش مصنوعی و بینایی ماشین، فناوری جدیدی را برای دنبال کردن سه بعدی دوندگان در مسابقات دو و میدانی ۱۰۰ متر، ۲۰۰ متر، ۴۰۰ متر و دوی ۴ در ۱۰۰ متر امدادی طراحی کرده اند. در این فناوری که به نام ۳DAT (سرواژه ۳D Athlete Tracking) شناخته می شود، چهار دوربین در زمین مسابقه نصب شده اند تا تماشاگران با کمک این فناوری بتوانند عملکرد هر دونده و شکل رقابت دوندگان را با یکدیگر و در هر لحظه از زمان مسابقه به صورت زنده تماشا کنند. همچنین ۳DAT جزئیات لحظه ای را که دونده به بیشترین سرعت خود رسیده است و تغییرات سرعت دونده را در طول مسابقه با کدهایی رنگی نشان می دهد.
پوشش پانوراما
احساس بودن در ورزشگاه درحالی که از خانه، بازی های المپیک را تماشا می کنید به لطف فناوری های همه جانبه (immersivetechnology) به دست می آید. هزاران دوربین ۴K با سرعت بالای عکاسی پیاپی، در نقاطی حساب شده قرار گرفته اند تا به بهترین شکل حس نزدیکی به ورزشکاران و حضور در ورزشگاه را برای تماشاگران القا کنند. این دوربین ها مراسم افتتاحیه و اختتامیه و همین طور تمام لحظه های بازی های بسکتبال، ژیمناستیک، دوومیدانی، دوچرخه سواری، گلف، اسکیت برد، سنگ نوردی و والیبال را از زوایای مختلف و ۳۶۰ درجه ثبت می کنند. به این ترتیب، اپراتور دوربین می تواند در لحظات حساس و زمانی که ورزشکار یا توپ در هوا معلق هستند، حرکت را از زوایای مختلف ثبت کند و از نمای نزدیک به نمایش بگذارد. شاید برایتان جالب باشد کلیپ های بازپخش در کمتر از پنج ثانیه ساخته و برای پخش آماده می شود.
منبع: روزنامه جام جم، شماره 6001، 12 مرداد 1400
