دانشمندان با تحلیل دوباره داده های تلسکوپ فضایی کپلر ناسا، تعداد سیاره های فراخورشیدی زیست پذیر در کهکشان راه شیری را در حدود ۳۰۰میلیون تخمین می زنند. حدود یک دهه پیش گروهی از ستاره شناسان پروژه ای را تعریف کردند که قصد داشت به یکی از قدیمی ترین پرسش هایی که همیشه ذهن فیلسوفان، اخترشناسان و به طور کلی بشریت را به خود مشغول کرده است، پاسخ دهد: چند زمین دیگر بیرون از منظومه ما وجود دارد؟ چه تعداد سیاره در دوردست های فضا وجود دارد که می توانند حیات را همان گونه که می شناسیم در خود جای دهند؟ آن پروژه همان پرتاب تلسکوپ فضایی کپلر در اسفند ۱۳۸۷ بود. کپلر در طول ماموریتش درخشندگی ۱۵۰هزار ستاره را در کهکشان راه شیری زیر نظر گرفت تا متوجه کوچک ترین افت در نور ستاره ها به دلیل عبور سیاره ای فراخورشیدی از مقابل ستاره مادر خود شود. هدف اصلی کپلر یافتن ستاره هایی مانند خورشید بود که سیاره هایی به اندازه زمین در کمربند حیات خود داشتند.
طبق محاسبات اخترشناسان حداقل یک سوم و شاید حدود ۹۰درصد ستاره هایی که جرم و درخشندگی شان مانند خورشید است، اجرام سنگی مانند زمین در کمربند حیات خود دارند؛ یعنی فاصله ای از آن ستاره که آب بتواند به صورت مایع در سطح سیاره جاری شود. طبق برآوردهای ناسا حداقل ۱۰۰ میلیارد ستاره در کهکشان راه شیری وجود دارد که از این تعداد چهار میلیارد ستاره شبیه خورشید هستند. اگر فقط ۷ درصد از این ستاره های خورشید مانند سیاراتی زیست پذیر داشته باشند، به این ترتیب در تمام راه شیری به تنهایی ۳۰۰میلیون سیاره زمین مانند قابل سکونت وجود دارد. بنا بر محاسبات، نزدیک ترین این سیاره ها حدود ۲۰سال نوری با ما فاصله دارد.
پیش از این در سال ۱۳۹۲ و در پژوهشی مشابه، اخترشناسان با توجه به داده های تلسکوپ کپلر، برای یک پنجم از ستاره های خورشید مانند، وجود سیاره را در کمربند حیات محاسبه کرده بودند. اما به تازگی با بازبینی داده ها و اضافه شدن اطلاعات ماهواره گایا (GAIA) که موقعیت و درخشندگی یک میلیارد ستاره را زیر نظر گرفته ، تعداد سیاره های زیست پذیر حدود دو برابر شده است.
سیاره هایی که تلسکوپ کپلر کشف کرده است، تقریبا به اندازه زمین هستند. شعاعشان بین ۵/۰ تا ۵/۱برابر زمین است و احتمالا از جنس سنگ هستند. اما آن قدر دور هستند که هیچ اطلاعاتی در مورد جزئیات آنها و این که آیا چیزی روی آنها زندگی می کند یا می تواند زنده بماند، در دست نداریم.
کپلر تا شروع بازنشستگی اش در سال ۱۳۹۷، بیش از ۴۰۰۰ سیاره فراخورشیدی کشف کرد که تاکنون هیچ نشانه ای از زیست پذیری یا حیات در آنها مشاهده نشده است. همین طور هیچ سیاره ای یافت نشده که شعاع و دوره تناوبش مانند زمین باشد، به دور ستاره ای مانند خورشید بچرخد و به اندازه زمین هم نور دریافت کند. هنوز دنیاهای کشف نشده زیادی وجود دارد. ماهواره تس (TESS سرواژه عبارتی به معنی ماهواره نقشه بردار فراخورشیدی گذران) برای ادامه ماموریت کپلر به صورت گسترده تر سال ۱۳۹۷ پرتاب شد تا تمام آسمان را به دنبال یافتن سیاره های فراخورشیدی نقشه برداری کند. تس تا به امروز ۶۶ سیاره جدید یافته است که انتظار می رود ستاره منظومه بیشتر آنها کوتوله سرخ باشد. در کهکشان راه شیری ستاره هایی کوچک تر و کم نورتر به نام کوتوله های سرخ وجود دارند که بین یک چهارم تا نصفشان کمربند حیات دارند و در این مطالعه وارد نشده اند. جست وجو برای یافتن حتی یک کپک مخاطی (slime mold) روی سنگی فرازمینی، انقلابی در زیست شناسی به پا خواهد کرد که تا نیم قرن آینده می تواند موضوع بحث روز باشد. پس از آن دانشمندان جست وجو برای پیدا کردن زمینی دیگر و پایان دادن به تنهایی ما در کیهان را ادامه خواهند داد.
روزنامه جام جم، شماره 5798، 19 آبان 1399
