سبک های خبرنویسی

الف - سبک های کلاسیک

سبکهای کلاسیک خبرنویسی در میان روزنامه نگاران:

1- سبک هرم وارونه (Inverted Pyramid )؛

۲- سبک تاریخی (Chronological style)؛

۳- سبک تاریخی به همراه لید (Combination Style)؛

۴- سبک پایان شگفت انگیز (Surprise ending )؛

افزون بر این سبکها و به ویژه سبک چهارم که نسبتاً جدید و مستلزم مهارت است و دو سبک دیگر به نامهای سبک بازگشت به گذشته (نقطه مقابل سبک تاریخی) و سبک تشریحی (تشریح قسمت به قسمت خبر) هم مطرح هستند که عملا هر روزنامه نگاری درطول زندگی حرفه ای خود، خواسته و ناخواسته، به سوی آنها کشیده می شود و شخصاً آنها را تجربه می کند. اما باید خاطرنشان ساخت که استخوان بندی کلی سبکها را همان چهار سبک نخست تشکیل می دهند. پیش از پرداختن به بررسی این سبکها ذکر این نکته به صراحت ضروری است که اگر کسب خبر کاری دشوار و توانفرساست، تنظیم خبر و ریختن آن در داخل یک سبک، کاری بس دشوارتر است. دشواری این امر هنگامی بیشتر معلوم می شود که شخص قصد داشته باشد به یک روزنامه نگار پرقدرت تبدیل شود. در واقع نکته این است که شما صرفا برای رفع تکیلف خبر نمی نویسید، بلکه باید خبر را برای خوانده شدن – و نه فقط چاپ شدن – بنویسید و خواننده، خبر شما را نمی خواند، مگر آنکه توجه او به خبر جلب شده باشد و این جلب توجه میسر نخواهد شد مگر آنکه لباس خبر – یا همان سبک ارائه خبر- چشم نواز و فاخر باشد.

خبر محض و هنجار طبیعی:

حتی یک خبر محض (Straight news) یا خبر صرفا خبر که به آن خبر معمولی و خبر مستقیم و بدون تفسیر هم می گویند و همچنین سخت خبر (Hard news) هم خوانده می شود. نمی تواند فاقد ساخت مناسب باشد. البته بدیهی است که خبر محض (یا همان خبر معمولی) اصلا به معنی خبر بی اهمیت نیست. در ادبیات روزنامه نگاری برای خبر محض تعریف علمی مشخصی وجود دارد: «خبر محض»، گزارشی است که حول یک رویداد مشخص– در زمان و مکان مشخص– بدون اعمال نظر خبرنگار شکل می گیرد و وظیفه آن انتقال جزئیات– تا حد امکان– در چارچوب محدودیتهای زمانی و مکانی است. «خبر محض» بخش اعظم تولید تحریریه های مطبوعات و مطالب صفحه اول روزنامه ها را تشکیل می دهد. خبر گزاریهای بزرگ بین المللی یعنی آسوشیتدپرس (AP )، یونایتدپرس اینتر نشنال (UPI)، فرانس پرس (AFP) ورویتر (REUTER) مدعی هستندکه همه خبرهایی که از سوی آنها مخابره می شوند خبر محض هستند. بنابراین، تنظیم خبر محض کاری مهم و جدی است و از آنجا که بحش اصلی مطالب روزنامه ها را خبرهای محض تشکیل می دهند، این نوع خبرها باید سادگی و وضوح تمام تهیه شوند. پرهیز از لفاظی و حاشیه روی در تنظیم این نوع ازخبرها، پایه و اساس کار را تشکیل می دهد. اما در عین حال نباید اطلاعات لازم و ضروری را به پای اختصار و ایجاز خبری، قربانی کرد. باید خبر را مثل یک ارگانیسم انسانی تلقی کرد و گوشت و اسکلت را با هم ارائه نمود. پس بنابراین وقتی که خبر محض می نویسیم، باید به فکر ساخت خوب و مناسب آن باشیم وآداب ویژه ای را برای نیل به این مقصود به جا آوریم؛ و این ممکن نخواهد بود مگر آنکه از یک هنجار طبیعی پیروی شود. دستیابی به این هنجار طبیعی بسیار ساده است؛ مشروط به اینکه به نحوه خبردهی مردم به یکدیگر توجه شود. مردم بهترین خبر نگاران هستند، کوتاه، مختصر و مفید خبر می دهند وقتی که مردم به یکدیگر خبر می دهند اصل مطلب را بدون حاشیه روی درهمان ابتدا مطرح می کنند و بعد جزئیات ضروری را بیان می نمایند به دیگر سخن، می توان گفت که مردم جالب ترین بخش خبر را ابتدا و اطلاعات تکمیلی را در مرحله دوم ارائه می کنند. به هنگام خبردهی هرگز ابتدا به پیشینه خبر و به پیش زمینه های آن نمی پردازند. همین هنجار طبیعی خبردهی مردم، هیمشه باید الگوی خبر نویسی خبرنگاران در زمنیه ارائه خبرهای محض باشد: حرکت از جالب ترین بخش خبر به سوی کم جاذبه ترین بخش آن. خبری که با این سیاق ساخته و پرداخته می شود از سبک معروف به سبک هرم وارونه استفاده کرده است.

سبک هرم وارونه:

 درسبک هرم وارونه قاعده هرم حاوی جذابترین ، ودر بسیاری از مواقع، حاوی مهمترین بخش خبر است و نوک آن یعنی بخش انتهایی، حاوی بی اهمیت ترین بخشهای ماجراست. در واقع درسبک هرم وارونه مطالب با توجه به میزان اهمیت آنها از بالا به پایین تنظیم می شوند. گفتنی است که تعیین چگونگی پاگرفتن این سبک خبرنویسی یک علت تاریخی مطرح می کنند گفته می شود که اختراع تلگراف بیشترین تأثیر را بر شکل گیری و تکوین سبک هرم وارونه گذاشت. پس از کشف تلگراف، روزنامه نگاران و به ویژه روزنامه نگاران آمریکایی، هنگام بروز جنگ داخلی درآمریکا به هنگام مخابره خبر از ترس قطع ارتباط تلگرافی اصل مطلب را ابتدا مخابره می کردند و سپس اگر ارتباط قطع نمی شد، سایر جزئیات خبر را مخابره می نمودند. در هر حال، همانگونه که گفته شد، پاراگراف اول (لید) در سبک هرم وارونه اصلی ترین بخش مطلب را در خود جا می دهد و سایر پاراگرافها به ترتیب اهمیت به دنبال پاراگراف اول می آیند. این توالی و چیدن مضامین و به عبارت بهتر طبقه بندی مضامین، در عین حفظ رابطه منطقی میان اجزای خبر باید از مهمترین و اصلی ترین اجزای اطلاعات به طرف بی اهمیت ترین بخشهای مطلب صورت پذیرد.

 تأکید این نکته ضروری است که: سبک هرم وارونه عمدتاً به دو منظور مورد استفاده قرار می گیرد و مقبولیت دارد: 1- شیوه طبیعی نقل وقایع؛ چنانکه مردم درخبر دهی به یکدیگر از همین شیوه وسیاق پیروی می کنند. 2- مشخص شدن سریع تکلیف خواننده با متن: خواننده به محض خواندن پاراگراف نخست، اگر تمایلی به خواندن موضوع حس کند، بقیه مطلب را خواهد خواند و به این ترتیب وقت او تلف نخواهد شد. سبک هرم وارونه علاوه بر مزایای فوق دو مزیت دیگر هم دارد: الف- چونکه اصل مطلب درپاراگراف اول (لید) می آید کار تیتر زدن هم آسان می شود؛ ب- اگر به دلیل تراکم مطلب قرار باشد که از متن خبر کاسته شود، حذف پاراگرافهای بعد که حاوی مطالب بی اهمیت تر هستند، امکان پذیر است. مزیت دیگر سبک هرم وارونه این است که به سبب اختصار و ایجازی که دارد، جای کمتری در روزنامه می گیرد و به این ترتیب جا برای سایر خبرها باز می شود و این امر به تنوع مضمونی روزنامه کمک می کند ضمن اینکه خبرهای بلند و طولانی اساساً خوانندگان کمتری دارند. در میان روزنامه نگاران این یک اصل پذیرفته شده است که افزایش پاراگرافها با تعداد خوانندگان دقیقاً رابطه معکوس دارد یعنی که هر چه تعداد پاراگرافها بیشتر شود خوانندگان آن کمتر خواهند شد. صفحه آرایان هم از مطالبی که با سبک هرم وارونه تنظیم می شوند، بیشتر استقبال می کنند زیرا که این اخبار هم در هنگام تراکم مطلب، قابل کوتاه شدن هستند و هم به زیبایی صفحات کمک می کنند هر چند که بستن صفحات با خبر های کوچک برای صفحه آرایان دشوارتر است. شایان ذکر است که سبک هرم وارونه به رغم همه مزایای آشکاری که دارد، دارای معایبی نیز هست.

معایب سبک هرم وارونه:

ضعفهای سبک هرم وارونه به قرا رزیر هستند: خبر نگار به خاطر قدرت مانوری که این سبک از نظر جابه جایی عناصر خبری به او می دهد، قادر به اعمال نظر می شود؛ به علت اینکه خواننده اصل مطلب را در پاراگراف نخستین خبر، خوانده است، ممکن است که از مطالعه بقیه خبر منصرف شود؛ آنچه در پارگراف اول (لید) آمده است، دوباره درخبر تکرار می شود. کاربرد سبک هرم وارونه: روزنامه نگاران از سبک هرم وارونه برای تنظیم خبر های مربوط به سمینارها، سخنرانیها و اخبا روزمره بهره می گیرند. متأسفانه برخی از خبرنگاران در هنگام مصاحبه، ناخودآگاه سؤالات خود را به همان شیوه که در سبک هرم وارونه مرسوم است مطرح می کنند، یعنی مهمترین سؤالها را در همان آغاز مصاحبه می پرسند، در حالی که این شیوه باعث می شود که حرکت و سمت و سوی مصاحبه به سوی یک مصاحبه بسته برود و مصاحبه شونده از همان آغاز گفت وگو با گارد بسته شروع کند و تا انتها این وضعیت نامطلوب را حفظ نماید. مطلوب این است که مصاحبه گر با سوالات معمولی و نه چندان مهم، مصاحبه شونده را به اصطلاح گرم کند. و در عین حساس نکردن او، به تدریج پرسشهای کلیدی خود را مطرح سازد. طبعاً نکاتی که به آنها اشاره شد و در مصاحبه های اختصاصی کاربرد دارند و در مصاحبه های عمومی و کنفرانسهای مطبوعاتی باید اصلی ترین پرسشها را به دلیل کمبود وقت و نیز پیشگیری از طرح آنها به وسیله خبرنگاران روزنامه های رقیب، در ابتدا مطرح ساخت.

(نمونه سبک هرم وارونه: تقاضا برای نفت اوپک در سه ماهه دوم سال میلادی جاری صد هزار بشکه در روز کاهش خواهد یافت. بر اساس تازه ترین گزارش دبیرخانه اوپک، در حالی که تقاضای جهانی برای نفت در سه ماهه اول سال جاری با صد هزار بشکه افزایش به ۵۵/۶۵ میلیون بشکه در روز خواهد رسید، درخواست برای نفت اوپک کاهش خواهد یافت و به سطح ۳/۲۳ میلیون شبکه در روز می رسد. به این ترتیب روند کاهش سهم اوپک از بازار جهانی آنچنان ادامه خواهد یافت. میانگین تقاضا برای نفت خام اوپک در سال جاری ۶۲/۲۴میلیون بشکه در روز پیش بینی شده است که از میانگین سال گذشته کمتر است. همچنین دبیر خانه اوپک در مورد تقاضای جهانی نفت در سال جاری پیش بینی هایی کرده است.)

 سبک تاریخی:

در سبک تاریخی برخلاف سبک هرم وارونه مطالب به همان صورتی که به لحاظ زمانی تحقق یافته اند و در قالب خبر ارائه می شوند. در این سبک، روزنامه نگار به داوری نمی پردازد و کاری به این ندارد که کدام خبر یا بخش ماجرا مهم تر است تا آن را در پاراگراف نخست (لید) خبر ارائه کند. بنابراین در سبک تاریخی تا حدود زیادی از اعمال نظر خبرنگار جلوگیری می شود و برخلاف سبک هرم وارونه، مطلب به طرزی کامل تر ارائه می گردد. البته سبک تاریخی هم لید خاص خود را دارد که به صورت مقدمه بر تارک خبر قرار می گیرد اما به این دلیل نمی توان آنرا لید نامید که بیش از حد کلی است و موارد کلی خبر را بیان می کند. نکته مهم درخور ذکر این است که در این سبک این مهم نیست که شما در کار تبدیل چه مطلبی به خبر هستید بلکه مهم این است که از رهنمودهای مقبول و متداول استفاده کنید و این موضوع با پیروی از فرمول فرق می کند در خبرنویسی باید همواره به فرمول با دیده تردید نگریسته شود زیرا که پیروی از فرمول، خلاقیت و نوآوری را به نابودی می کشاند من می خواهم این نکته را ولو آنکه مخالفان بسیار هم داشته باشد- متذکر شوم که این درست است که همه سبکهای خبرنویسی کارکردهای پذیرفته شده ای دارند اما با رشد روزافزون توان خبری رادیوها و قدرت تصویری تلویزیون ها و با توجه به این نکته که اصلاً تصویر دارد جای واژه را می گیرد- ولو فعلاً به شکل گرافیک خبری،- و با توجه به اینکه چه بخواهیم چه نخواهیم وارد دوران ارائه «ساندویچی» و «مینیاتوری» مسائل شده ایم، یک روزنامه نگار حرفه ای علاوه بر شناخت سبکهای گوناگون خبری باید از خلاقیت و نوآوری با استفاده از یافته های زبان شناسی، سینما، موسیقی و شعر غفلت نکند و صورتهای متراکم را برگزیند و به ویژه هرگاه قرار باشد که درام به تولید قدرت ببخشد، این امر بیشتر مصداق می یابد. پس پیش از توضیح سبک تاریخی به همراه لید مروری اجمالی بر«سبک تاریخی» و مسائل وابسته به آن سبکی که صرفاً برای تهیه گزارشها مقالات تحقیقی و پوشش خبرهای جلسات رسمی (صورت جلسه ها) بکار می رود، ضرورت دارد.

 معایب سبک تاریخی:

 گفتیم که در سبک تاریخی از اعمال نظر خبر نگار نشان عمده ای به چشم نمی خورد و معایبی دارد: باید دقت بیشتری را در مقایسه با سبک هرم وارونه، وقف خواندن خبر یا متنی کرد که به این شیوه تهیه شده است؛ خواننده را خسته می کند، زیرا طولانی است ولذا امکان ترغیب خواننده به خواندن ادامه مطلب کم می شود ؛ به خاطر طولانی بودن مشکل تراکم مطلب، همواره وجود خواهد داشت؛ صفحه بندی و تهیه ماکت در شیوه سبک تاریخی دشوارتر از سبک هرم وارونه است.

سبک تاریخی به همراه لید:

این سبک، همانگونه که نام آن گواهی می دهد، تلفیقی از دو سبک هرم وارونه و سبک تاریخی است و خاص پوشش دادن به خبرهای شهری و حادثه ای برای اینکه تصویری از سبک تاریخی به همراه لید در ذهن پیدا کنیم، بهتر است بگوییم که اگر شکل سبک تاریخی- که در آن مطلب از نقطه ای که شروع می شود به ترتیب زمان وقوع ارائه می شود – به صورت زیر باشد: سبک تاریخی به همراه لید می تواند آمیزه ای از شکل فوق به علاوه یک لید باشدیعنی به این صورت: سبک تاریخی به همراه لید در میان روزنامه نگاران و به ویژه وقتی کسانی که رویدادهای شهری و خبرهای حوادث را پوشش می دهند از جذابیت بسیار بالا برخورداراست. سبک تاریخی به همراه لید در بسیاری از مواقع به ویژه وقتی که از یک بلوغ مضمونی و ساختاری برخوردار شود، شانه به شانه داستان می زند: انتریگ دارد تضاد می آفریند، راوی دارد زاویه دید دارد فراز و فرود دارد ریتم یا آهنگ، رِنگ یا نواخت، میزانسن یا صحنه پردازی، فضا، رنگ و… خلاصه هر فن و تجربه ای را در خود حل می کند تا به ساخت درام هر چه نزدیکتر شود. روزنامه نگاران حرفه ای در سبک تاریخی به همراه لید از هر تکنیکی (برگرفته از نقاشی، سینما، داستان نویسی و…) برای افزودن به کشش دراماتیک این ساخت بهره می گیرند. در این سبک اصل ماجرا به صورت لید ارائه می گردد و سپس با فضا سازی، به تبیین ماجرا پرداخته می شود. خبرنگاری که عضو سرویس حوادث روزنامه است باید به خاطرداشته باشد که خبری که او در مورد یک حادثه به خواننده می دهد با مثلاً گزارش افسر نگهبان کلانتری به مافوق خود فرق دارد. هر دو یک واقعه را گزارش می کنند. اما آنچه باعث تفاوت گزارش خبرنگار با گزارش افسر نگهبان می شود، همان ساخت دراماتیک خبر است که سبک تاریخی به همراه لید ظرف آن است. بدیهی است که از سبکها فقط باید به عنوان پایه کار بهره گرفت و هرگز نباید از چاشنی نجات بخش و پویایی دهنده خلاقیت و نوآوری غافل شد و این عناصر از دهه ۱۹۶۰ به بعد در روزنامه نگاری نوین مورد توجه قرار گرفتند. در این نوع از روزنامه نگاری که آن را ابتدا مجله اسکوآیر آمریکا باب کرد و تام ولف روزنامه نگار نیز نظریه ها و آرای مربوط به آن را تدوین نمود، از فنون و شگردهای داستانی برای بیان رویدادهای عینی بهره گرفته می شود و در اصل آمیز ه ای است از واقعیت عینی روزنامه نگاری و واقعیت ذهنی داستان نویسی. در این مکتب ژورنالیستی، خبرنگار بر شخصیتهای سوژه ها، جزئیات نمادین، گفت و شنود یا دیالوگ، مونولوگ یا تک گویی و توصیف صحنه ها متمرکز می شود و از همه آنها در کار فضاسازی بهره می گیرد شاید یکی از علل اصلی اقبال نسبت به آثار گابریل گارسییا مارکز، دقیقاً همین تجارب ژورنالیسی او با تجارب رمان نویسی وی باشد، و این یعنی همان تلفیق واقعیت عینی روزنامه نگاری با واقعیت ذهنی داستان نویسی. بنابراین به تکرار و تأکید باید گفت که نباید از عرضه نگرشهای غیرمعمول، و از ورود بدیع به سوژه، هراسی به خود راه داد- البته همه این تجارب را باید پس از فراگیری کامل سبکها و کاربرد آنها به کار گرفت- و به ویژه در پرداختن به سوژه های پرکُنش، و به قول سینما گرها در پرداختن به سوژه های اکشن دار باید از شیوه های فوق الذکر استفاده کرد. باید لید را نوشت و کار فضاسازی ماجرا را با شجاعت دنبال کرد، سبک تاریخی به همراه لید چیزی غیر از این اقتضا نمی کند.

 (نمونه سبک تاریخی به همراه لید : جرقه کاربیت جوشکاری ،کارخانه بزرگ تولیدی حوله و پارچه مخملی رشت را شعله ور کرد و یکصد میلیون تومان زیان به بارآورد. شش ایستگاه آتش را مهار کردند. کارگری درمحوطه انبار ضایعات کارخانه «پوشش» رشت مشغول جوشکاری بود غافل از این که کمانه آتش از نقطه جوش که به اطراف پراکنده می شد، آن سوتر به تل پارچه های سرقیچی و ضایعات سرک کشیده و وسعتی را خاکستر می کند کارگر جوشکار که در جوش و خروش کار بود سرانجام از هُرم آتش متوجه بروز حادثه شد و ابزار کار و آتش را رها کرد و استمداد طلبید. سبک تاریخی زبانه های آتش چه نرم و سهل روی انبوه پارچه ها و نخ ها سرید و هر لحظه در گستره انبار و مجموعه کارخانه پیشروی کرد. مسئولان و کارگران دست از کار کشیده و با هر وسیله ای که در دسترس بود به اطفای حریق پرداختند. اما امواج تهدیدگر آتش هر لحظه فزون تر بر هم سوار می شدند آتش نشانان صومعه سرا، خمام، سنگر و آستانه اشرفیه وارد عمل شدند و توانستند پس از چند ساعت حریق را خاموش کنند. زیان مالی این حادثه حدود یک میلیارد ریال تخمین زده شده است. این کارخانه با حدود سه هزار کارگر و کارمند از بزرگ ترین واحد های تولیدی گیلان محسوب می شد.)

سبک پایان شگفت انگیز

 سبک پایان شگفت انگیز از سبکهای شیرین خبرنویسی است در این سبک قفل ماجرا در پایان خبر باز می شود و خواننده را شگفت زده می کند طبعاً این سبک به این دلیل پا به عرصه ادبیات روزنامه نگاری گذاشته است که به نیاز نوجویی خواننده پاسخ دهد. البته این سبک نمی تواند برای ارائه هر خبری مورد استفاده قرار گیرد. سبک پایان شگفت انگیز بیشتر در خور رویدادهایی است که خود از چاشنی شگفتی و ندرت برخوردارند و روزنامه نگار برای آنکه این چاشنی راکاملاً کارساز کند، از این سبک بهره می جوید. توصیه می شود که نباید سعی شود که رویدادهای طولانی در قالب این سبک عرضه گردند. برای این کار سبک تاریخی به همراه لید، که به آن پرداختیم، فرصتهای بیشتری را در اختیار نویسنده قرار می دهد. در سبک پایان شگفت انگیز، هم می توان از ایجاز سبک هرم وارونه و هم از فضاسازی خاص سبک تاریخی به همراه لید بهره برد.

بیاییم یک ماجرای فرضی را در دو سبک ارائه کنیم. این ماجرای فرضی، که سوژه ای عجیب دارد، در تنظیم اول به سبک هرم وارونه است، عملاً قربانی نگارش شده است، اما در تنظیم دوم که به سبک پایان شگفت انگیز ارائه شده، کاملاً جذاب وشیرین است، زیرا که ماجرا، مناسب همین سبک پایان شگفت انگیز بوده است:

تنظیم به سبک هرم وارونه: «جورج» پسر ۱۸ ماهه آقای «آرتوراسمیت» شهردار بیرمنگام از یک حادثه عجیب جان سالم به در برد. جورج در اتومیبل پدرش در بالای یک تپه نشسته بود که ناگهان در پی یک بازیگوشی دنده اتومبیل را خلاص کرد، اتومبیل به پایین تپه سرازیر شد و به شدت به اتومبیل دیگری که در پایین تپه پارک شده بود برخورد کرد. خوشبختانه در این حادثه عجیب، هیچکس آسیب جدی ندید و فقط آقای اسمیت که در صندلی عقب اتومبیل خودش در حال خوردن ساندویچ بود، جراحت ناچیزی برداشت. ضمناً پلیس که کمی بعد به صحنه حادثه رسید، آقای اسمیت را مجبور به پرداخت غرامت کرد.

 تنظیم با سبک پایان شگفت انگیز: پلیس تصمیم گرفت راننده جوانی را که باعث یک تصادف عجیب شده بود، مجازات نکند. «جورج » پسر «آرتور اسمیت »، شهردار بیرمنگام، پشت فرما ن اتومبیل پدرش که بر بالای تپه ای پارک شده بود، نشسته بود، او بی آنکه قصد قبلی داشته باشد دنده اتومبیل خاموش را خلاص کرد و قبل از آنکه فرصت هیچ واکنشی پدید آید اتومبیل از تپه سرازیر شد و با ماشین دیگری که در پایین تپه پارک شده بود به شدت برخورد کرد. خوشبختانه در این حادثه عجیب، هیچکس آسیب جدی ندید و فقط آقای «اسمیت» که در صندلی عقب اتومبیل مشغول خوردن ساندویچ بود، جراحت مختصری دید. پلیس فقط به یک دلیل با این راننده جوان برخوردنکرد: او ۱۸ ماهه بود.

این همان خبر است اما به سبک پایان شگفت انگیز ارائه کردیم و می بینیم که چقدر زنده تر و شیرین تر ارائه شد، زیرا این خبر خاص و نادر عملاً مناسب سبک پایان شگفت انگیز است.

سبک بازگشت به عقب و سبک تشریحی:

اکنون در پایان تبیین چهار سبک اصلی خبرنویسی به سبک بازگشت به گذشته و سبک تشریحی می رسیم. در سبک بازگشت به گذشته، که نقطه مقابل سبک تاریخی است، متن خبر با آخرین بخش رویداد شروع می شود و سپس سابقه و پیشینه ماجرا ارائه می گردد. سبک بازگشت به گذشته، که برای هر نوع خبری مناسب نیست، صرفاً به کار ارائه خبرهای نسبتاً کوتاه می آید و باید مراقب بود که مطلب به شکلی عرضه نشود که به درک آن لطمه وارد آید. اما در سبک تشریحی همانطور که واقعه را قسمت به قسمت گزارش می کنیم برای هر بخش از خبر توضیحات کافی حاشیه ای می دهیم. سبک تشریحی بیشتر به کار خبرهایی می آید که درباره آن ها اختلاف نظرهای بسیار وجود دارد. از سبک تشریحی می توان در تنظیم خبرهای بلند و همچنین گزارش نویسی- به ویژه گزارشهای تفصیلی- استفاده کرد.

گذارها: در پایان بحث مربوط به سبکهای خبرنویسی باید به مبحث گذارها نیز اشاره کرد. استفاده از گذراها از اصلی ترین مهارتهای خبرنویسی است. گذارها، واژه ها، عبارتها و پاراگرافهایی هستند که استخوانبندی خبر را محکم می کنند. گذارها، سیمان خبرها و عنصر جدانشدنی آنهایند. مهمترین گذار در خبر نویسی نحوه عبور از پاراگراف اول خبر به پاراگراف دوم خبرآن است. اگر خواننده «ماهی» است و تیتر «قلاب» صید است، گذار به پارگراف دوم حکم کشیدن قلاب از درون آب را دارد. درحقیقت گذارها خواننده را از یک واقعیت به واقعیت دیگر، از یک زمان به زمان دیگر و از یک مکان به مکان دیگر می کشانند. گذارها در حقیقت حلقه های پیوند پاراگرافهای خبر به یکدیگر هستند اما هر اندازه که این گذارها طبیعی تر جلوه کنند و با حداقل جلب توجه توأم باشند، مطلوبتر خواهند بود و به همین دلیل است که همه ویراستاران، خواهان گذارهای آرام و نامحسوس هستند. پاره ای از گذارها رایج درخبرنویسی به قرار زیر هستند: علاوه بر این، افزون بر، این معهذا، بعلاوه، اما، متعاقباً، با این همه، بنابراین، به این ترتیب، سپس، و، بالاخره، در همین حال، همچنین، ضمناً، شایان ذکر است، گفتنی است، لازم به یادآوری است، در پایان و… فراموش نکنیم که به هر سبکی که خبر را تنظیم می نماییم، باید از جملات و پاراگرفهای گویا و روشن استفاده کنیم. و البته نه به خاطر اینکه خواننده کم سواد است، اصلاً چنین نیست. بلکه به دلیل اینکه وظیفه داریم که درک خواننده را آسان و راحت کنیم، وقت او را هدر ندهیم و اطلاعات بیشتری در اختیار وی بگذاریم.

ب - سبک های مدرن خبرنویسی

سبک گیلاس: این سبک با هرم وارونه شروع میشود و سپس تا قبل از بخش پایانی به شکل ترتیبی و تاریخی پیش می رود و معمولا”با یک جمله یا عبارت که مرتبط با لید است، به پایان میرسد. در این سبک شما پایان خبر را به شروع آن گره خواهید زد. از این تکنیک بعضی مواقع بعنوان تکنیک پایان دایره ای نام برده شده است. نویسنده در این سبک سعی میکند در پایان خواننده را به شروع گزارش بازگرداند.

سبک وال استریت ژورنال: این سبک فرمولی چند کاره است که در بسیاری از اخبار و گزارشهای توصیفی –خبری، اخبار حاشیه ای واخبار حوادث که رویکرد توصیفی دارند،کاربرد دارد. این ساختار براساس حرکت از جزء به کل طراحی شده و فرمول آن به قرار زیر است: الف) با یک لید داستان گونه آغاز کنید.کانون (نقطه تمرکز) این لید باید یک مثال از موضوع اصلی باشد. میتوانید از مثالهای اشخاص یا اتفاقهای مربوطه استفاده کنید. ب) پایان داستان معمولا”به صورت چرخشی و با مراجعه به لید نگاشته میشود.(شبیه سبک گیلاس). نخستین بار روزنامه وال استریت ژورنال در داستانهای دنباله دار خود در صفحه نخست از این فرمول استفاده کرد، به همین خاطر فرمول یاد شده نام خود را از این روزنامه وام گرفت.

سبک فصل بندی: این ساختار را می توان در بسیاری از گزارشهای فیچر و داستانهای خبری گنجاند. نکته اساسی در تکنیک فصل بندی گنجاندن هر بخش در فصلی مجزا است، به گونه ای که هریک لید و پایان خود را داشته، خواننده را مجبور به ادامه مطالعه کنند. این تکنیک در داستانهای خبری که به شیوه روایی نوشته میشوند، بسیار موثر است. یکی از راههای رایج در سازماندهی داستانهای خبری فصل بندی شده،استفاده از نظرات متفاوت است. برای مثال در داستانهایی که موضوع های بحث انگیز دولتی از قبیل پیشنهاد های جدید دفن زباله را مطرح میکنند. میتوانید هریک از گروه هایی را که درگیر یا تحت تاثیر این پیشنهاد هستند در یک بخش مجزا بگنجانید و به این ترتیب به داستان شکل دهید. راه دیگری که اغلی برای ساماندهی به داستان های فصل بندی شده بکار می رود استفاده از قالبهای زمانی است. به گونه ای که مثلا از زمان حال شروع و سپس برای اشاره به پیش زمینه به سمت گذشته حرکت میکنید، دوباره برای توسعه داستان به حال باز میگردید و با آینده داستان را تمام میکنید.

سبک فهرست نویسی: فهرست نویسی را به چندین روش استفاده میشود:۱- برای طبقه بندی یک دسته آمار یا هرگونه اطلاعات پر زحمت دیگر. ۲-برای برجسته ساختن نکات کلیدی داستان. فهرست نویسی در اخباری که چندین نکته مهم تاکیدی را ارائه میدهند کاربرد دارد. و همین طور در گزارشهای خبری تحقیقی-آماری اخبار مرتبط با رویدادهای دولتی از جمله نشستها و ملاقاتها و حتی گزارشهای خبری –توصیفی درباره مردم و برنامه جامعه شناسی(اگر حاوی چندین نکته کلیدی هستند)بکار می آید. درساختار فهرست نویسی هرقسمت باید در یک پاراگراف مجزا ارائه شود. فهرست نویسی همچنین در اخبار مربوط به ملاقاتها بکار می آید، تا اعمال غیر مرتبط با لید را طبقه بندی کند. می توانید برای عبور از یک قسمت به قسمت دیگر از عبارتی مانند “در رویدادی دیگر” یا عبارات گذار دیگری از این دست استفاده کنید.

سبک داستانی: در این سبک نویسنده دقیقا از تمام تکنیکهای قصه گویی (شخصیت پردازی، صحنه آرایی، موقعیتها و نقطه اوج) بهره می برد با این تفاوت که همه آنچه را که میگوید حقیقت دارد. بهترین کاربرد آن زمانی است که شما یک خبر مهیج برای گفتن دارید. در این گونه خبرها گزارشگر به بیان جزییات می پردازد و رفتار و کردار مردم را به نمایش میگذارد. سبک روایی همچنین شامل نقل قولهایی است که شبیه دیالوگ هستند. خبر به سبک داستانی اصولا یک شروع جذاب و یک پایان به یاد ماندنی و تاثیر گذار دارد. و در بخش میانی داستان خبر به شکل روایی تداوم می یابد.

منبع: http://mediajournal.ir

شاید این مطلب را هم بپسندید:

نرم خبر و سخت خبر در روایت نبرد نرماندی