لایروبی شبکه فاضلاب اهواز باید به صورت مستمر انجام شود

فاطمه زورمند/سمیه همت پور

داستان، ماجرا یا سناریوی فاضلاب اهواز هر چه نامش را بگذاریم به یک سوژه تکراری و نخ نما تبدیل شده اما علی رغم روایت ها و پردازش های مختلف نه تنها این مشکل هنوز به قوت خود باقی است بلکه در گذر زمان رو به وخامت هم گذاشته! فاضلاب های روان در سطح خیابان های شهر و بویی که بسیاری از خیابان های شهر را فراگرفته در فصلی که هنوز بارانی نباریده گواه این ادعاست.

طرح جامع فاضلاب شهر کامل اجرا نشده، طرح های ضربتی هم مرهم های موقتی هستند. که گاهی تسکین می دهند این زخم کهنه را و گاهی به علت کندی در اجرا انگونه که باید رضایت مندی مردم را به دنبال ندارند.

لایروبی شبکه های موجود بخشی از راهکارهای است که به عنوان یک راه حل برای بهبود بخشی از مشکل در برنامه کاری شهرداری و شرکت آب و فاضلاب قرار گرفته است. در حالی که اهوازی های قدیمی به یاد دارند که در سال های دور لایروبی جزو برنامه روتین سالانه دستگاههای مربوطه بود و حداقل سالی دو بار اقدام به پاکسازی جوی ها و شبکه فاضلاب می کردند.

با توجه به حجم خرابی ها و فرسودگی شبکه به نظر می رسد راه حل های مقطعی و چند ماهه که معمولا در اواسط سال به صورت ضرب العجلی انجام می شود مشکل گشا نیست.

از این رو رسانه جنوب برای بررسی وضعیت موجود، اقدامات صورت گرفته و برنامه های پیش رو گفتگویی با مهندس "علیرضا عالیپور" سرپرست شهرداری اهواز و مهندس "سعید دشتی زاده"، مدیر شرکت آب و فاضلاب اهواز، "عادل شیشه گر" عضو ششمین دوره شورای اسلامی شهر اهواز و همچنین مهندس "حمید محمودی عابد" معاون بهره برداری و توسعه فاضلاب شرکت آبفا اهواز به گفتگو نشست.

برآورد هزینه 6هزارمیلیاردتومانی اجرای شبکه آب های سطحی

عالی پور: در شرایط فعلی و فقدان شبکه آب های سطحی که هزینه گزافی نیاز دارد تا در در شهر به صورت کامل اجرا بشود. بالغ بر 6هزار و 250 میلیارد تومان در سال 1400برآوردی بود که مشاور دفع آب های سطحی داشت برای طرحی که به تصویب کلیه مراجع مربوطه رسید. که در بهترین شرایط اگر سالانه حدود 1000میلیارد تومان منابعی که بعید است در اختیار شهرداری قرار بگیرد موجود باشد مدت 6 سال طول می کشد تا این پروژه به اتمام برسد و تقریبا فرض محالی است.

در فقدان این شبکه بدیهی است که تخلیه آبهای سطحی متکی بر شبکه موجود فاضلاب خواهد بود. موردی که بارها سعی کردیم جا بندازیم که بهتر است و الزامی است که به رفع معضلات شبکه فاضلاب بپردازیم.

متولی احداث و بهره برداری فاضلاب تا قبل از سال 70 شهرداری بود و بسیاری از تاسیسات قدیمی که همچنان هم خوب کار می کنند مثل ایستگاههای پمپاژ پیچوار، کوی علوی، ولی عصر، دانیال و پیچ میدان. درزمانی که شهرداری متولی امر بوده احداث شده همچنین شبکه های قدیمی که در هسته مرکزی شهر وجود دارد. کانال های بتنی و یا کانال هایی با دیوارهای آجری و سقف طاق ضربی بودند. ابعاد بزرگی دارند که برای دفع همزمان فاضلاب و آب های سطحی پیش بینی شده اند. به گونه ای طراحی شده اند که یک انسان می تواند وارد ان شود و با بیل اقدام به پاکسازی آن بکند.

اسفند 69 قانون تاسیس شرکت های فاضلاب که تصویب شد فروردین سال 70 روند تغییر تحول ها ایجاد شد.

ع

با شروع خشکسالی هزینه های لایروبی هم خشک شد

عالی پور: از سال 86 که دهه خشکسالی شروع شد به تدریج هزینه های مربوط به نگهداشت فاضلاب کمتر در نظر گرفته شد.چه موضوع لایروبی و چه موضوع تعمیر و نگهداری و اورهال کردن ایستگاههای پمپاژ چود بازندگی کم بود و کمتر اعتراضات و نارضایتی مردمی بروز می کرد. در چنین شرایطی لایروبی به نحو مطلوب انجام نشد.

در حدود 2300کیلومتر طول شبکه فاضلاب شهر اهواز است. از این میزان که البته 1100 کیلومترش طبق امار آبفا ریزشی و قدیمی است. 50 درصد باقی مانده هم که سالم است لایروبی نمی شود و رسوب گرفته است.

اگر هم گهگاهی لایروبی شده به شیوه سنتی و از طریق یک صفحه فلزی که با یک سیم بوکسل به یک دستگاه تراکتور متصل است انجام می شود به این صورت که این صفحه را با فشار از یک منهول تا منهول بعدی عبور می دهند تا پاکسازی خط صورت بگیرد.

اما اتفاقاتی هم در این میان می افتد اگر همین صفحه در خط گیر کند. خود به یک معضل تبدیل خواهد شد.

برخی اوقات به جای این صفحه فلزی از لاستیک ماشین برای این کار استفاده می کنند. ممکنه این لاستیک در خط گیر بکند. خودش مانع جدیدی در خط فاضلاب می شود اگر ناظری بالای سر کار نباشد کسی متوجه این عیب نمی شود و مشکلی بر مشکلات می افزاید. چون سیستم سنتی است و کنترل و نظارت دقیق و تضمینی برای انجام مطلوب کار وجود ندارد.

لایروبی مستلزم دستگاههای روزآمد و پیشرفته است

عالی پور: بنابراین ما باید روش های جدیدی را جایگزین بکنیم. که استفاده دستگاهی به نام جت فلشینگ است. که اصطلاحا آبفایی ها با ان جنتکس می گویند که البته یک برند هست.

نحوه کار این دستکاه به این صورت است که یک شلنگ فشار قوی که روی ان یک قطعه به نام موشکی نصب شده آب را به صورت معکوس برمیگرداند به سمت عقب.

وقتی آب با فشار بسیار زیاد وارد شلنگ و توسط موشکی به عقب رانده شود شلنگ در مسیر رو به جلو حرکت کرده و رسوب گیری انجام می شود. عملکردی مثل موشک دارد که با فشار به سمت زمین حرکت می کند.

رسوب های کنده شده توسط جت فلشینگ وارد منهول ها می شوند در مرحله بعدی باید با دستگاهی به نام ساکشن مجرا ها تخلیه شوند.

دستگاههایی هستند که دو منظوره عمل می کنند.دستگاههای جنتکس معروف به اروندی دو منظوره هستند. سیستم ماهواره ای هم دارند و می توانند مجرای خط را ثبت مختصات کنند و دستگاههای پیشرفته تری هستند که ویدوئو متری هم دارد. البته نفس اینکه دستگاه در جایی متوقف بشود نشان از وجود عارضه و نقص و گرفتگی است. با متر کردن فاصله حرکت دستگاه تا نقطه ای که متوقف شده می توانیم به موقعیت گرفتگی و ریزش پی ببریم. و با شکافتن ان نقطه عارضه ترمیم و مشکل را برطرف می کنیم.

قرار بود با کمک و حمایت وزارت کشور دستگاههای مورد نیاز از خارج استان تامین شود اما تا کنون در ارتباط با جت فلشینگ هیچ همکاری از سایر استان ها و شهرها نشده و به نظر می رسد اگر بخواهیم واقع گرایانه هم به موضوع نگاه کنیم اقدامی نخواهد شد. مگر اینکه دستور یک مقام عالی کشوری پشت کار باشد.

در درون استان هم هیچ دستگاهی برای تامین این دستگاهها کمکی به ما نکرده است. ما هم به این نتیجه رسیدیم که شهرداری باید به این ماشین آلات مجهز شود. ما هم بنا به تشخیص ضرورت توسط شورای شهر قبل واحدی تحت عنوان پایگاه پشتیبانی تاسیسات و دفع آب های سطحی را راه اندازی کردیم و در تجهیز هستیم.

بالغ بر 16 دستگاه پمپ اس پی((sp و ماشین آلات مکنده به صورت استیجاری توسط شهرداری مشغول شده و سایر ماشین آلات نظیر جرثقیل برای تعویض شبکه های زباله گیر ایستگاه پمپاژهای اصلی جزو ضروریات هست که بایستی مدام در این ایستگاهها موجود باشند. مکنده ها و ماشین های یدک کش در یک پایگاه پشتیبانی مستقر می شوند.

اهواز به 40 دستگاه جت فلشینگ نیاز دارد

عالیپور: اگر 40 دستگاه دستگاه جت فلشینگ وارد اهواز شود امید داریم ظرف دو ماه بخش عمده ای از 2300 کیلومتر خط فاضلاب را بتوانیم رسوب گیری، عارضه یابی و ترمیم کنیم اما با روش فعلی که شهرداری و آبفا انجام می دهند حدود 165 کیلومتر مجموعه کاری است که قرار است انجام بدهند که اگر بر کل شبکه تقسیم کنیم حدود 7 درصد شبکه فاضلاب را می توانیم لایروبی کنیم. که رقم ناچیزی است.

به شرط اینکه به زمان بندی برسیم.چون معمولا این قرار دادها 8 ماهه است و طرف قرارداد8ماه فرصت دارد.یعنی در دوماه ممکنه 3درصد از کار انجام بشود. در مجموع روش معیوبی است.

باید در این فرصت کوتاه باقی مانده از طریق اجازه ماشین آلات یا کمک استان های دیگر بتوانیم سیستم موجود را تقویت کنیم و در میان مدت به صورت دائمی شهرداری را به این ماشین آلات مجهز کنیم.

در حال حاضر شهرداری اهواز دو قرارداد ساخت جت فلشینگ با شرکت های دانش بنیان استان منعقد کرده است. که فعلا بضاعت همین قدر است. اگر چه باید حداقل 8 دستگاه برای 8 منطقه شهرداری داشته باشیم. تا به کمک آبفا برویم. درست است که لایروبی شبکه فاضلاب در اصل جزو وظایف شهرداری نیست ولی به خاطر پوشش آب های سطحی و به عنوان سرویس گیرنده از سیستم فاضلاب به نوعی مستاجر اجباری شبکه فاضلاب هستیم پس باید

دیدگاه شورا و شهرداری هم در گذشته و هم حال حاضر این بوده که سهمی در بازسازی شبکه فاضلاب داشته باشد.

حدود 8 قرارداد لایروبی سنتی با مبلغ 5/4 میلیارد تومان برای سال 1400 در برنامه کاری خود داریم.به همین نسبت هم شرکت آبفا قرار داد بسته است. خطوط و مسیرهایی را برای شهرداری اهواز تعیین شده که تداخل کاری ایجاد نشود.

اولویت مسیرها و نقاط بحران ساز

عالی پور: مسیرهایی که لایروبی می شوند بیشتر حوالی ایستگاههای پمپاژ و مسیرهایی هستند که سابقه آبگرفتگی دارند. رفع انسدادها و نقاط ریزشی را هم شرکت آبفا به سرعت در دست اقدام دارد. شهرداری هم از بخشی از هزینه شکافت آسفالت که الزام به انجامش دارد صرف نظر می کند.

انچه فوریت دارد تامین 40 دستگاه جت فلشینگ و ساکشن از اقصا نقاط کشور به کمک مسئولین ملی و استانی است. در کشور این نوع دستگاهها وجود دارد هر چند ممکن است در یک سطح کیفیت نباشند.

مسیرهای اصلی

ایستگاه پیچوار یکی از مسیرهای اصلی و مهم ما در شرق اهواز است که شبکه های تخلیه آب های سطحی مناطق 7،8و 1وارد به این نقطه منتهی می شود.

از ایستگاه پیچوار که انتهای خیابان امام شرقی است تا پذیرنده اصلی که نهر مالح است و از انجا به تالاب شادگان می ریزد. یک کانال وجود دارد که سالهاست رسوب گرفته و عرض مقطش هم کفاف نمی دهد باید لایروبی و سطح مقطع را افزایش می دادیم. که شهرداری دست به کار شد و ظرف بیست روز گذشته قریب به 5 کیلومتر انجام شد. شرکت طرح و توسعه نیشکر نیز با تعدادی بیل مکانیکی مشارکت داشتند. ظرف دو هفته آتی به اتمام می رسد.

خط دیگری که اهمیت بالایی در غرب اهواز دارد ایستگاه پمپاژ موسوم به الهادی است. که طرح مستقل آب های سطحی را به عنوان اولین نقطه از این محل آغاز کردیم و ایستگاه پمپاژ 10 در 10 متر با چهار پمپ 450 کیلووات که بالغ بر 4 متر در ثانیه آب را با یک خط 1800به طول 2/3 کیلومتر به سمت رودخانه کارون پمپاژ می کند. این خط انتقال بخش وسیعی از اب های سطحی منطقه 6 را جمع آوری می کند. محدوده هایی که هر سال دچار آبگرفتگی می شوند و قریب به 50 درصد نارضایتی مردمی در این ناحیه است.

البته با شرایطی که پیش می رویم و معارضینی که وجود دارند و خطوط تاسیساتی تداخلی مسیر حداقل یک سال ی زمان می برد و حدود 136 میلیارد تومان اعتبار اولیه مورد نیاز این پروژه است.حدود 50 درصد یعنی حدود 70 میلیارد تومان را دولت تقبل کرده و 50 درصد هم بر عهده شهرداری است.

اما خلا ماشین های فلشینگ و ساکشن به شدت احساس می شود که باید با کمک دستگاههای متمول استان برای کمک به زیرساخت های شهر اهواز تامین بشود. تا شهر را از بحران در فصل بارندگی نجات بدهند.

اولویت شورای ششم آب های سطحی است

شیشه گر: در یک ماهی از آغاز به کار شورای ششم می گذرد به این نتیجه رسیدیم که اولویت اصلی ما موضوع آبهای سطحی است. نگرانی ما انجا زیادتر می شود که نزدیک فصل بارندگی هستیم و اتفاقاتی که سال های گذشته برای اهواز رخ داده بود فکر و ذهنمان را مشغول کرده است. به همین خاطر یک کمیته برای پیگیری همین موضوعات زیرمجموعه کمیسیون عمران شورا تشکیل شد و جلسات متعددی با شهرداری و آبفا برگزار کردیم.

چهار منطقه از مناطق شهرداری را مدیر آبفا اهواز و همکارانشان بازدید و موارد مختلف از جمله لایروبی، مسیر آب های سطحی، پمپ ها و ... تقسیم کار صورت گرفت.

بیش از 2200 کیلومتر شبکه فاضلاب در سطح شهر اهواز وجود دارد.سال گذشته مقرر شده بود 170 کیلومتر شهرداری و بیش از200 کیلومتر را آبفا لایروبی کند که در مجموع 300 کیلومتر انجام شد.

پاکسازی منهول ها در دستور کار

شیشه گر: بله درست است. بیشتر در نقاطی که بالازدگی بیشتر و بحرانی تر است کار انجام می دهند.

البته امسال رویه تغییر کرد و بحث پاکسازی منهول ها مطرح شد و اینکه پاکسازی منهول ها می تواند به تخلیه سریع خطوط و روان شدن جریان فاضلاب کمک بکند.

در اهواز حدود 52 هزار منهول فاضلاب وجود دارد که تقسیم کار صورت گرفت و مناطق مختلف شهری بین آبفا و شهرداری تقسیم شد. از 20 مرداد سالجاری کار شروع شد. 15 اکیپ دستی فعال به صورت سنتی در محلات مشغول به کار هستند و بیش از 4هزار و 500 منهول پاکسازی شده است.

بزرگترین مشکل شهرداری فقدان جنتکس

شیشه گر: به وسیله ابزار دستی و نیروی انسانی یک مرحله پاکسازی منهول انجام می شود. چند روز فرصت می دهند تا جریان برقرار شود و رسوبات موجود در شبکه وارد منهول شود و مجدد تخلیه صورت می گیرد. یعنی هر منهول با یک فاصله زمانی دوبار پاکسازی می شود.

متاسفانه ضعفی که وجود دارد این است که شهرداری دستگاه جنتکس ندارد. خیلی تلاش کردیم تهیه کنیم قراردادی هم بسته شد تا از تهران کرایه کنیم که دوستان پیگیر هستند. سیستم سنتی قطعا کیفیت دستگاههای مکنده را ندارد. ولی فعلا چاره ای جز این کار نداریم و سعی می کنیم با بیشترین توان و بهترین کیفیت انجامش بدهیم.

آبفا هم با 15 دستگاه جنتکس ورود کرده و اکیپ های دستی هم برای لایروبی شبکه به کار گرفته است.

تعریض کانال ورودی به نهر مالح

شیشه گر: یکی از نقاطی که عمده فاضلاب شرق اهواز وارد ان می شود ایستگاه پیچوار است. در بازدیدی که داشتیم یکی از پمپ ها کار می کرد و همین هم باعث می شد فاضلاب به درستی تخلیه نشود و از محل پمپی که خاموش بود برگشت می خورد. مشخص است که مسیر جواب نمی دهد.

به این نتیجه رسیدیم که کانالی به طول 5/8 کیلومتر تا نهر مالح لایروبی شود. در جلسه با استاندار مطرح و مصوب شد. 4 دستگاه بیل مکانیکی مستقر کردیم، سه دستگاه هم شرکت توسعه نیشکر در اختیار قرار داده است. مقرر شد سه دستگاه هم سازمان آب و برق مشغول به کار کند.

تا کنون نیمی از نهر لایروبی شده است. هم لایروبی و هم تغییر ابعاد کانال در حال انجام است. قطعا این کار به ثمر برسد توان خروجی این ایستگاه افزایش پیدا می کند. آبفا هم برای تقویت فشار پمپ ها اقداماتی را در دستور کار دارد. شهرداری هم برای بالا بردن توان انتقال فاضلاب از طریق این کانال برنامه هایی دارد تا سطح فاضلاب در مناطق مرتبط پایین بیاید و کمک به تخلیه آب های سطحی هم باشد.

شرکت راصد صنعت به عنوان مشاور طرح 20 موقعیتی را که آبفا و شهرداری به طور مشترک مشغول به کار هستند از نظر تعداد پمپ ها، توان و وضعیت موجود گزارشی تهیه کرد. طبق برآورد این شرکت 40 میلیارد تومان هزینه بهسازی و حداکثر رساندن توان این ایستگاههاست.

آبفا تعدادی پمپ را خریداری می کند شهرداری هم در حد وسعش خرید چند پمپ را بر عهده گرفته است.

ورود قرارگاه محرومیت زدایی به مناطق حاشیه

مناطق دیگری از اهواز را داریم که شبکه فاضلابی وجود ندارد مثل گلدشت.آب های سطحی هم از طریق کانال ها دفع می شود و عملا بخش زیادی از کوچه ها زیر فاضلاب هستند. چون به صورت شیب طبیعی به انتهای محله و از انجا به کانال سلمان می ریزند.

اما در حال حاضر برکه ای در انتهای منطقه ایجاد شده که اشباع است و چون آب در جریان نیست. به همین دلیل دچار بالازدگی فاضلاب در سطح این محلات هستیم.

با دوستان قرارگاه محرومیت زدایی بازدیدی از سطح منطقه داشتیم. از آنها خواستیم با توجه به اینکه این موضوع از اولویت های کاری ماست و از سوی دیگر در شرح وظایف آنها هم هست یک خط ضرب العجلی احداث و به اصلی ملاشیه و سپس به ایستگاه شهرک رزمندگان بریزد تا سطح فاضلاب پایین بیاید سپس شروع به تخلیه برکه بکنیم.

حدود 1200 متر خط تحت فشار 315 یا 450 مد نظر بود.

نگرانی سال های قبل پابرجاست

شیشه گر: حقیقت حجم خرابی و بالازدگی به قدری زیاد است.که امسال هم نگرانی های سال های قبل پابرجاست. بازدیدی از منطقه کیانشهر داشتیم یکی از مناطقی که همیشه مشکل داشته است. با وجود دردسرهایی که از نوارهای حفاری وجود دارد بازهم مجوز تخریب آسفالت دادیم برای کارگذاری یکی دو خط جدید صادر کردیم.

گفتیم خرابی خیابان بهتر از آبگرفتگی منازل مردم در فصل بارندگی است و البته یک سری شروط گذاشتیم از جمله زیرسازی و روکش آسفالت نوارهای قبلی که مردم شاهد ترمیم ها باشند.

طبق برآورد ها حدود 2 کیلومتر شبکه فاضلاب فرسوده و ریزشی در منطقه کیانشهر وجود دارد. وضعیت ترمیم این بخش ها در یک محله و به همین ترتیب در سطح شهر یک مشکل بزرگ است. در برخی از اظهار نظر ها صحبت از 1000نقطه ریزشی در کل شبکه فاضلاب شهری است. در نتیجه هر چقدر ایستگاهها تقویت و لایروبی شود وقتی خط ریخته عملا کار درست نمی شود. خیلی از موارد در خیابان های شهر به وضوح مشهود است نشست زمین یکی از علائم ریزش شبکه است.

سه هزار درب منهول به سرقت رفته است

معضل نگران کننده دیگر سرقت درب منهول هاست.3هزار درب منهول در اهواز به سرقت رفته است. همین عامل یکی از دلایل گرفتگی شبکه است. می پرسید چگونه؟ در لایروبی هایی که در حال انجام است از منهول های بدون درپوش چندین سنگ جدول بیرون کشیده شده است. وقتی در نباشد مواردی از این دست درون چاه ها ریخته می شود. همچنین خطر سقوط عابر، خودرو و موتورسیکلت هم وجود دارد. خدا نکند سطح جاده را آب بگیرد و این منهول ها از دید مخفی شوند در این صورت خیلی وضعیت خطرناک می شود.

ارزش مالی هر درب منهول حدود 400 هزار تومان است. بحث جایگزینی با درب های کامپوزیتی را آبفا به مناقصه گذاشته و قرار است ده هزار درب کامپوزیتی برای نقاطی که به سرقت رفته و نقاط دیگر استفاده شود.

هر نوار حفاری یک تله انفجاری

یک موضوع نگران کننده دیگر که در سطح شهر با آن مواجه هستیم و با معاون عمرانی استاندار هم مطرح کردیم. نوارهای حفاری است که در کل شهر وجود دارد. بر اساس تفاهم نامه دستگاه حفار اعم از شرکت گاز و آبفا و ... باید انجام میدادند که به تعهداتشان عمل نکردند.

با آغاز بارندگی ها وقتی آب روی این نوارها را بگیرد هر کدام به یک مین انفجاری تبدیل می شوند. با اولین بارندگی وقتی غرقاب بشوند نشست می کنند و دیده هم نمی شوند و مردم با وسائل نقلیه خود در آن گرفتار می شوند.

در برخی نقاط که دیدیم آبفا نمی رسد کار کند شهرداری ورود کرده و ترمیم ها را انجام می دهد. داریم کمک می کنیم ولی حجم خرابی به حدی زیاد است و از طرف دیگر قیمت قیر به قدری افزایش یافته که بیش از این در توان شهردای نیست.

برای آب های سطحی هم موردی کارهایی انجام می شود هر جا آبگیر بوده و نیاز باشد خط مجزایی به این منظور احداث می شود. البته در چارچوب طرح جامع شهری نیست. فقط برای مرتفع کردن مشکل و در قالب های طرح های ضربتی اجرا می شود.

یک پایگاه امداد در بحث آب های سطحی هم تشکیل شده و حدود 14 پمپ سیار برای موارد آبگرفتگی در نظر گرفته شده است.

سرنوشتِ وام بانک جهانی

دشتی زاده: این که می گویند کلکتورها در غرب اجرا شد و تصفیه خانه در شرق است؛ این موضوع را ما کاملاً رد می کنیم؛ تصفیه خانه در شرق بوده است و بیش ترین کلکتور هم در شرق اجرا شده است در زمان مدیریت آقای براتی نقاط انفصال را به هم وصل کردند و از اعتبار بانک جهانی استفاده مفید شد. وام بانک جهانی 150 میلیون دلار بود و مقرر شد که مابقی را دولت جمهوری اسلامی پرداخت کند. از این 150 میلیون دلار طرح مصوب چیزی حدود 78 میلیون دلار جذب شد و ما توانستیم با این مبلغ حدود پنجاه درصد از کار را پیش ببریم. بعد از آن با تحریم ها مواجه شدیم و اگر تحریم اعمال نمی شد تمام پروژه هایی که در قالب بانک جهانی تعریف شده بود به اتمام می رسید. به جز مشکل تحریم در بُعد اجرا با یک سری معضلات شهری نیز مواجه بودیم. هر شهردار می خواهد طبق سلیقه و نظر خود عمل کند. شرکت نفت اجازه عبور از کریدور را نمی دهد. شرکت گاز به خاطر یک خط دو اینچ یک ماه پروژه ی ما را معطل می کند. چرا شیراز توانست مبلغ قابل توجهی از وام بانک جهانی را جذب کند؟ چون تمام خطوطی که از گذشته اجرا کرده بود را در قالب وام بانک جهانی قرار داد؛ همان کاری که ما در قالب جاری و اعتبارات عمرانی استانی انجام می دادیم. اما شیراز با این رویه توانست کار را به سرانجام برساند و حتا انشعاب بفروشد. نه تصفیه خانه ساخت و نه کلکتور.

اصلاح خطوط ریزشی انتقال فاضلاب

تا سال گذشته 300 نقطه در شبکه ی خطوط انتقال فاضلاب در سطح شهر اهواز ریزش کرده بود؛ مناطقی نظیر گلستان، باهنر،کمپلو، کوی ملت و ... که بخش عمده ای از آن ها اصلاح شدند و این آمار تا الان به زیر 100 نقطه رسیده است. 27 پیمانکار مشغول مرتفع نمودن این معضل هستند و هدف گذاری ما این است که حداقل تا پیش از بارندگی هشتاد درصد از این نقاط را اصلاح کنیم. ما دیدگاه مان را عوض کردیم و این گونه نیست که ما بگوییم شهرداری باید پای کار بیاید و ربطی به آبفا ندارد یا بالعکس. برای مثال همین چند شب پیش طی مذاکراتی که با سرپرست محترم شهرداری اهواز مهندس عالی پور داشتم؛ قرار شد برای حل مشکل منطقه خشایار بنی هاشم حدفاصل زینب و سروش که نیازمند لوله انتقال بودیم و این لوله ها هنوز وصول نشده بودند؛ شهرداری به کمک ما بیاید و لوله ها را به عنوان امانت بدهد تا مشکل حل شود. جای دیگر ما به یاری شهرداری می آییم تا رفاه مردم هرچه سریع تر فراهم شود.

ضرورت وجود شبکه های جمع آوری و دفع آب های سطحی در اهواز

وجود شبکه های جمع آوری و دفع آب های سطحی امری ضروری برای شهر اهواز است؛ البته این حرف به معنای این نیست که هرچه مشکل تا امروز به وجود آمده به دلیل عدم دفع آب های سطحی بوده است. ما باید کارمان را با دو نگاه دنبال کنیم؛ نخست این که ما طی این بازه ی دوماه یک سری اقدامات ضروری را خارج از طرح جامع انجام دهیم فقط به این دلیل که آلام و نگرانی های مردم در این خصوص کاهش یابد؛ البته پیش از این نیز اقداماتی صورت گرفته اما باید به صورت ضربتی در این دوماه باقی مانده تا فصل بارندگی چاره ای اندیشید. مهم ترین عاملی که در زمان بارندگی از تجمع آب جلوگیری می کند و منجر به تخلیه آب می گردد بحث ایستگاه های پمپاژ آب است. این هدف گذاری انجام شده؛ در منطقه ی غرب اهواز مهم ترین ایستگاه پمپاژ دفع فاضلاب در همان مناطقی که سال گذشته شاهد آب گرفتگی شان بودیم در حال تقویت است. در منطقه ی شرق نیز دو ایستگاه مهم قلعه چنان و پیچ وار که مهم ترین ایستگاه های پمپاژ شرق اهواز هستند هدف گذاری شده اند. بحث دیگر تعمیر نقاط ریزشی خطوط فاضلاب است که طی سال های گذشته بر اساس بارندگی شدید و عدم دفع آب های سطحی به شبکه ی فاضلاب اهواز خسارت های شدیدی وارد کرده است. پیمان کارها مشخص شده اند و کار در حال انجام است منتها سرعت انجام قدری کُند است و باید در یک سال گذشته انجام می شد که آن هم به دلیل منابع مالی و مشکلاتی بود که سر راه این کار قرار گرفت. امروز این کار جز اولویت های اصلی ما است و منابع مالی را تا حدی تزریق کرده ایم که پیمان کاران فعال شوند و عمده ی خطوط ریزشی اصلاح گردند.

هماهنگی آبفا و شهرداری اهواز در حل معضل فاضلاب

اهواز حدود 2300 کیلومتر شبکه دفع فاضلاب دارد. اقدامی که ما اخیرا در بحث لایروبی انجام دادیم؛ به کارگیری پیمانکار در مناطق شرق و غرب بوده است البته در این مدت جلسات مشترکی هم به کرات با شهرداری و فرمانداری داشتیم که هماهنگی و هم دلی برای حل مشکلات در کنار هم به وجود بیاید. دو پیمان کار در غرب اهواز و دو پیمان کار در شرق مشغول به کار هستند و کارِ صفحه کشی و لایروبی را انجام می دهند. شهرداری هم به همین ترتیب پیمان کاران جداگانه ای برای این کار تعیین کرده است. در واقع می توان گفت که نقاط را بین هم تقسیم کردیم؛ نقاطی که پرحادثه هستند. تمام کاری که آبفا و شهرداری انجام می دهد شاید حداکثر 30 درصد از شبکه ی فاضلاب اهواز باشد. اقداماتی که ما در بحثِ لایروبی انجام می دهیم به نوعی سنتی است چون در حال حاضر تجهیزات مناسب این کار را نداریم. ما حداقل به 15 تا 20 جنتکس داریم که کار مکش و ساکشن لجن را انجام دهند. در حال حاضر با توجه به شرایط و امکاناتی که داریم به همین روش سنتی عمل می کنیم. علاوه بر سه دستگاه اروندی تعدادی جنتکس و واترجت نیز رفع اتفاقات فاضلاب شهری هم چون پس زدگی و انسداد و ... را انجام می دهند. مردم می توانند از طریق سامانه ی 122 مشکلات فاضلاب شهری را اطلاع دهند تا در اسرع وقت به آن ها رسیدگی شود.

لایروبی شبکه فاضلاب اهواز باید به صورت مستمر انجام شود

کار لایروبی شبکه فاضلاب اهواز باید به صورت مستمر انجام شود یعنی در طول سال و از ابتدای فروردین ماه با تجهیزات مناسب مستقر شویم و به صورت پیوسته خیابان به خیابان شهر را لجن برداری کنیم؛ این کار یک کار علمی و بروزی است که باید انجام شود. در حال حاضر کاری که می کنیم باتوجه به این که ظرفیت ما محدود است مجبوریم در نقاطی که آسیب پذیری بیش تری دارند تمرکز و فعالیت داشته باشیم.

بیش ترین مشکلات فاضلاب در مناطقی رُخ می دهد که شبکه ها سنتی هستند و تراکم ساخت و ساز در 20 سال گذشته نیز مزید بر علت شده است. ما در بسیاری از نقاط شهر اهواز شاهد ساخت و سازهای بی رویه هستیم در حالی که هنوز طرح جامع فاضلاب در بسیاری از این نقاط عملی نشده است.

خساراتی که ریشه درختان کنوکارپوس به فاضلاب وارد کرده است

مهندس حمید محمودی: به ضرس قاطع می توان گفت که یکی از عواملی که باعث گرفتگی فاضلاب می شود ریشه های درخت کنوکارپوس است. ریشه این درختان خسارات شدیدی به انشعابات فاضلاب وارد کرده؛ ما این موضوع را پایش کردیم و مدارک علمی آن به صورت مستند موجود است. دانشگاهیان تحقیق مفصل تری راجع به این موضوع انجام دادند مبنی بر این که علت ریزش لوله های بتنی فعل و انفعالاتی است که ریشه های درختان بر روی سطح بتن انجام می دهد و منجر به ریزشِ آن می شود. ما در چند سال اخیر به شدت با معضل ریزش شبکه مواجه هستیم. یکی از ایستگاه های ما لوله ی GRP است که بعد از مدتی دقیقا با خاک یکسان شد. گزارشی که به ما دادند بر این اساس بود که این خط بر اثر حمله ی شیمیایی یک سری عناصر تخریب شده است. وقتی این موضوع را به معاون وزیر منتقل کردیم ایشان گفتند که این مورد برای ما تهدید امنیت ملی شده است و حتما باید برای آن چاره ای اندیشید.

توسعه بی رویه ساخت و ساز در مناطق حاشیه شهر به معضل فاضلاب دامن زده است

دشتی زاده: مگر ما در زمان گذشته به این اندازه بارندگی نداشتیم؟ پس چرا این معضل به اندازه ی امروز پررنگ نبود؟ بدون شک توسعه بی رویه ساخت و ساز در مناطق کم برخوردار اهواز و سکونت گاه های غیررسمی به شدت به این معضل دامن زده است. توسعه ی این مناطق در شهر اهواز و کارون باعث شد که نگاه به توسعه فاضلاب به سمت این مناطق سوق یابد. لذا به دلیل کمبود منابع مالی مناطق مرکزی شهر با مشکلاتی مواجه شدند. از یک سو ما تجهیزات کافی برای دفع فاضلاب نداشتیم و از سوی دیگر بخش عمده ای از اعتبارات مورد نیاز برای اجرای طرح فاضلاب در مناطق کم برخوردار هزینه می شد؛ لذا این عوامل دست به دست هم دادند تا وضعیت کنونی رقم بخورد.

تامین اعتبار لایروبی در بازه ی زمانی کوتاه امکان پذیر نیست

اعتبارات مورد نیاز جهت اجرای طرح جامع فاضلاب اهواز حدود 20 هزارمیلیارد تومان است و این امکان وجود ندارد که در بازه ی زمانی کوتاه تامین و شبکه ی فاضلاب را اصلاح شود؛ بنابر این تا زمانی که این اعتبار وصول شود ما باید از شبکه ی سنتی فعلی مان بهترین بهره را ببریم. لایروبی اعتبارات مورد نیاز خود را می خواهد که از توان درامدهای جاری آب و فاضلاب اهواز خارج است. شما فرض کنید اگر منطقه ی کمپلو نیاز به لایروبی مستمر داشته باشد حداقل به دو دستگاه جنتکس و چند نیروی انسانی نیازمند است؛ در حال حاضر هر دستگاه جنتکس برای فعال شدن روزانه حدود 15 تا 20 میلیون هزینه بردار خواهد بود. با این احتساب که هر دستگاه در روز 100 متر را لایروبی کند. حالا محاسبه کنید که شبکه ی فاضلاب کیان پارس چند کیلومتر است و در مجموع چه مبلغی باید برای لایروبی آن هزینه کرد؟ این موارد که اشاره کردم فقط برای یک منطقه است؛ در حالی که شهر اهواز بیش از 120 محله دارد و هر کدام نیازمند لایروبی شبکه فاضلاب هستند. بعضی از این مناطق حتا شبکه ی فاضلاب هم ندارند و هزینه ی مضاعفی هم باید برای ایجاد شبکه در نظر گرفت. بعضی اوقات انجام کار لایروبی برای شبکه ی فرسوده به قدری هزینه بردار است که ترجیح می دهیم شبکه را به طور کامل تعویض کنیم چون آن حجم از هزینه برای لایروبی اصلا منطقی نیست. به موازات خدماتی که ما به مناطق کم برخوردار ارایه می دهیم باید به هسته ی مرکزی شهر نیز رسیدگی نماییم. یک نکته ی قابل تامل و تعجب برانگیزی که با آن مواجه بودیم فرسودگی لوله های فاضلاب در مناطق حاشیه نشین است در حالی که قدمت این لوله ها بیش از 5 سال نیست؛ تحقیق کردیم و متوجه شدیم که به علت فضولات احشام این لوله ها دچار انسداد شدند و بخش قابل توجهی از ان ها حتا قابلیت ترمیم و تعمیر هم ندارند.