تابآوری و معنا در زندگی و اندیشه عمر خیام، بازتابی از پذیرش واقعیتهای ناپایدار و گذرای زندگی است که او با نگاهی فلسفی و عمیق به آن مینگرد.
خیام با تأکید بر لذت بردن از لحظه حال و پذیرش نقصها و رنجها، راهی برای رسیدن به آرامش و شادی واقعی در زندگی پیشنهاد میکند.
تابآوری در اشعار خیام به عنوان بخشی از فرآیند رشد و تکامل انسانی تجلی یافته است.
اندیشه خیام در باب معنا، با توجه به مرگ و فنا، به انسان یادآوری میکند که زندگی کوتاه و ارزشمند است و باید هر لحظه آن را غنیمت شمرد.
دکتر محمدرضا مقدسی بنیانگذار خانه تاب آوری ایران اظهار میدارد ” آشنایی و درک خیام گامی عملی به سوی تقویت تابآوری و معنا است.
روز جهانی خیام همه ساله در تاریخ تولد عمر خیام مصادف با روز 28 اردیبهشت گرامی داشته میشود؛ روزی که به یادگار گذاشتن زندگی و دستاوردهای این دانشمند، شاعر و فیلسوف برجستهٔ ایرانی اختصاص دارد.
عمر خیام نه تنها به عنوان یکی از پیشروان علم ریاضیات و ستارهشناسی شناخته میشود، بلکه اشعار او، به ویژه رباعیات، به عنوان منبع الهامبخش فلسفهٔ زندگی در سراسر جهان مطرح هستند. این روز فرصتی است تا با تأمل در آثار و شخصیت خیام، مفاهیمی چون تابآوری و معنا را در مواجهه با چالشهای زندگی مدرن درک کنیم. خیام در دورانی پر از بحرانهای سیاسی و اجتماعی زندگی میکرد، اما توانست از طریق علم و هنر، پیامهای عمیقی دربارهٔ مقاومت در برابر سختیها و یافتن هدف در وجود خود به جهان منتقل کند.
این مقاله به بررسی روز جهانی خیام و ارتباط آن با تابآوری و معنا میپردازد و نشان میدهد چگونه اندیشههای او همچنان میتوانند راهگشای مشکلات امروز باشند.
عمر خیام یکی از برجستهترین ریاضیدانان قرون وسطی بود که در مواجهه با محدودیتهای زمان خود، توانست کارهای نوآورانهای در زمینهٔ جبر و مثلثات انجام دهد. وی معادلات درجه دوم را به روشی هندسی حل کرد و این ایدهها بعداً به عنوان بنیان ریاضیات مدرن به کار گرفته شدند.
نقش او در تقویم جلالی—دقیقترین تقویم تاریخ—نشان از توانایی علمی و پشتکار او دارد. در دورانی که اسلام خود با تحولات سیاسی و فرهنگی مواجه بود، خیام با وجود فشارهای قدرت، تلاش کرد تا دانش را به عنوان ابزاری برای تابآوری و معنا در سطوح اجتماعی تقویت کند. مسیر علمی او نشان میدهد که چگونه ایمان به ارزش دانش میتواند به انسان اجازه دهد تا در شرایط سخت تاب بیاورد، خلق کند و به انسانیت خدمت کند.
رباعیات خیام، با زبانی ساده اما پرمعنی، به مسائل وجودی انسان میپردازد. در این اشعار، تمهایی چون گذران زندگی، عدالت، آزادی و جستجوی معنا به وضوح دیده میشوند. خیام در رباعیات خود پرسش را بصورتی بسیار معنامند مطرح و می اموزد سوالاتی که به همهٔ ما یادآوری میکند تا زندگی خود را مورد بازنگری قرار دهیم و به دنبال معنا باشیم.
او با تأکید بر لذتهای کوتاه زندگی، در واقع به انسانها یادآوری میکند که در میان چالشها، باید لحظهها را قدردانی کنند و از هر آنچه به زندگی معنا میدهد، بهره ببرند. این نگاه فلسفی، نوعی تابآوری روانی است؛ زیرا خیام به ما میآموزد که حتی در سختیها، میتوان با تفکر عمیق و پذیرش بیثباتی زندگی، سلامت روانی خود را حفظ کرد.
خیام و مبارزه با بحرانهای وجودی
خیام با استفاده از شعر و علم، راهی برای مواجهه در برابر بیمعنایی زندگی پیدا کرد.
در رباعیاتش، به تکرار به مفهوم «فردا» اشاره میکند و اینکه چگونه باید امروز را زندگی کرد.
این دیدگاه، نشانهای از تابآوری در برابر بحرانهای وجودی است؛ زیرا خیام به جای گرایش به یأس، به انسانها یادآوری میکند که معنا در کوچکترین جزئیات زندگی نهفته است. او با تأکید بر آزادی فکری و پرسشگری، الگویی برای تاب آوری و مواجهه با سختیهای روحی و روانی قرن 21 نیز هست.
امروزه، انسان با مسائلی چون استرس شغلی، بیهویتی، و انزوا مواجه است. فلسفهٔ خیام، که بر استحکام درونی و یافتن معنا تأکید دارد، میتواند پاسخی به این چالشها باشد.
خیام، الهامبخش افرادی است که در شرایط سخت زندگی، هنوز تاب آوری و توانایی خلق زیبایی را دارند.
نگاه او به زمان به عنوان فرصتی برای یادگیری و رشد، میتواند به افزایش تابآوری در برابر شکستهای هم اکنون انسان در عصر مدرن کمک کند. در جهانی که سرعت زندگی باعث بیمعنایی احساسات میشود، خیام یادآوری میکند که معنا در تفکر عمیق، هنر، و ارتباط با طبیعت نهفته است. این ایدهها، نه تنها در روز جهانی خیام، بلکه در زندگی روزمره نیز قابل کاربردند.
روز جهانی خیام فرصتی است تا به دستاوردهای علمی و ادبی او ادای احترام کنیم و از فلسفهٔ زندگیاش الگو بگیریم. خیام با تلفیق علم و شعر، نشان داد که تابآوری در توانایی یافتن معنا در هر شرایطی نهفته است.
اندیشههای او میتوانند راهگشایی باشند. با خواندن رباعیات ایشان و تفکر دربارهٔ زندگیاش، میتوانیم یاد بگیریم که چگونه در برابر ناامیدی مقاومت کنیم و ارزش وجودی خود را کشف کنیم.دکتر محمدرضا مقدسی مدیر وموسس خانه تاب آوری در پایان آورده است تابآوری و معنا در حفظ تعادل عاطفی نقشی موثر ایفا میکنند و آشنایی و درک خیام گامی عملی به سوی تقویت تابآوری و معنا است.
