به عهده گرفتن مسئولیت های جدید، راهی عالی برای ایجاد اعتماد به نفس و تاب آوری است
دوران بحرانی نوجوانی شاید بیشتر از هر دوره دیگر نیاز به تاب آوری را خاطر نشان کند، تاب آوری توانایی عبور موفقیت آمیز ازیک دوره دشوار یا بعد از آن است. تاب آوری بعبارت دیگر تاب آوری توانایی سازگاری با شرایطی است که شما نمی توانید آن را تغییر دهید.
تاب آوری گاهی نیز میتواند قدرت اقدام موثر و غلبه بر مسایل و مشکلات باشد. تاب آوری توانایی متداولی است که همه از آن برخوردار هستند و میتوان آن را فراگرفت یا توسعه داد. در واقع با برخورداری از تاب آوری میتوان از موقعیت های دشوار، درس هایی آموخت، صدمات و آسیب ها را جبران کرد و موفق تر از قبل بود.
تاب آوری فرزندان به ویژه نوجوانان می تواند دچار نوسان نیزشود ممکن است فرزند شما درمواجهه با برخی چالش ها، بهتر ازسایر همسالان خود باشد یا حتی در مواردی انگونه نباشد. اما بهرحال میتوان با توصیه های زیر تاب آوری نوجوانان را افزایش داد:
الف) بهبود نگرش های شخصی مانند عزت نفس و شفقت به خود
ب) کسب مهارتهای اجتماعی
ج) تفکر مثبت
د) پرورش مهارت ها و توسعه خودکارآمدی
بعلاوه، حمایت والدین، مربیان و یا گروه همسال از عمده ترین عوامل توسعه تاب آوری بشمار می آید.
شما نمی توانید همیشه فرزندتان را از تجربه مشکلات یا شرایط دشوار باز دارید. اما در عوض می توانید در کمک به فرزندتان جهت ایجاد تاب آوری اش، نقش مهمی را ایفا کنید. فرزند شما می تواند از سایر بزرگسالان حمایت کننده ای مانند مادربزرگ و پدربزرگ، خاله، عمو، دایی، عمه یا معلم هایش، قدرت کسب کند. دوستان و همکلاسی هایش نیز می توانند منبع بسیار عالی حمایت باشند.
اما چرا نوجوانان به تاب آوری نیاز دارند؟
همه نوجوانان در شرایط عادی با چالش های روزمره ای مانند نزاع با دوستان، نتایج ناامیدکننده امتحانات و یا عدم موفقیت ورزشی رو به رو هستند. فرزند شما برای بهبود و درس آموختن از این چالش ها به تاب اوری نیاز دارد.
اما نوجوانان دیگری، با چالش های جدی تری مانند فروپاشی خانواده، وجود بیماری در خانواده، یا مرگ عزیزان مواجه هستند. ناتوانی (معلولیت)، مشکلات یا اختلالات یادگیری، مشکلات سلامت روان، بیماریهای مزمن و چالش هایی از این دست روبه رو هستند.
تاب آوری، چیزی فراتر از فقط مقابله کردن است
تاب آوری آمادگی بیشتری برای یافتن راه های جدید جهت غلبه بر چالش ها و دستیابی به اهداف تان ارایه فراهم خواهد کرد اگر چه ممکن است مخاطراتی نیز بهمراه باشد اما فرصت هایی را نیز برای رشد و اعتماد به نفس همراه دارد.
الف) نقش عزت نفس و شفقت به خود در ایجاد تاب آوری:
عزت نفس و شفقت به خود از مولفه های مهم تاب اوری هستند. اگر فرزند شما عزت نفس داشته باشد، به این باور می رسد که فرد مهم و با ارزشی است و دیگران بایستی با احترام با او برخورد کنند. بعلاوه، فرزندتان با جلوگیری از رفتارها و موقعیت های پرخطر، از خودش بیشتر محافظت می کند. همچنین، حس قدرت و عزت نفس به فرزندتان کمک می کند تا در برابر زورگویی، کمتر آسیب پدیر باشد.
شفقت به خود، به این معنی است که با خودتان مهربان باشید حتی اگر اتفاقات آن طور که انتظار داشتید، پیش نرفت. این موضوع در تاب اوری بسیار حائز اهمیت است چرا که به نوجوانان کمک می کند تا با شکست ها، اشتباهات، مشکلات و سایر شرایط دشوار،به گونه ای مثبت برخورد کنند.
به عنوان مثال، اگر فرزندتان برای تیم ورزشی انتخاب نشده باشد، ممکن است به خودش بگوید:” بازهم فرصت هست ، من باز هم تلاش خواهم کرد این بار بیشتر و بهتر .” یا “من به تمرین ادامه خواهم داد و دوباره امتحان می کنم.”
همدلی، احترام به دیگران، مهربانی، انعطاف، صداقت و همکاری، با تاب آوری مرتبط هستند که شامل این موارد می شوند: نشان دادن نگرانی و توجه به افرادی که به حمایت نیاز دارند، پذیرش تفاوت افراد، دوستانه و صمیمی بودن، عدم زورگویی یا سو استفاده از دیگران و پذیرفتن مسئولیت کارهایتان.
اگر فرزند شما این نگرش ها و رفتارها را در برخورد با دیگران نشان می دهد، به احتمال زیاد در مقابل، پاسخ مثبتی دریافت می کند. این امر به فرزند شما کمک می کند تا حس خوبی به خودش داشته باشد.
داشتن یک رابطه محکم و پرمحبت با شما و برقراری ارتباط با شما، پایه و اساس همه این خصوصیات و ارزش ها در فرزندتان است. اگر شما به فرزندتان، عشق و احترام نشان دهید، او به خودش و دیگران بیشتر اهمیت خواهد داد.
ب) نقش مهارت های اجتماعی در ایجاد تاب آوری:
مهارت های اجتماعی، از دیگر مولفه های مهم تاب اوری هستند. این مهارت ها شامل مهارت دوست یابی و حفظ دوستان، مهارت حل تعارض و مهارت کار تیمی یا گروهی هستند.
وقتی فرزندتان، در مدرسه رابطه خوبی با دیگران دارد و در گروه های جامعه، تیم های ورزشی یا فعالیت های هنری شرکت می کند، فرصت های بیشتری در توسعه ارتباط و حس تعلق خواهد داشت. بعلاوه، این ارتباطات اجتماعی به این معنی است که وقتی فرزندتان می خواهد راجع به مسائلی که باعث نگرانی یا ناراحتیش شده است با شخصی صحبت کند، احتمالا افراد زیادی در اطرافش خواهند بود که می تواند به آن ها اعتماد کند و متقابلا مورد اعتماد واقع شود.
ج) نقش تفکر مثبت در ایجاد تاب آوری:
تاب آوری با واقع بینی، خرد ورزی، نگرش مثبت و داشتن انتظارات مثبت و بالا رابطه دارد حتی اگر همه چیز بد به نظر برسد. با کمک به فرزندتان در تمرینات روانشناسی مثبت ، باعث ایجاد تاب آوری در او می شوید.
به همین منظور، چند مثال را برای شما ذکر می کنیم:
۱) وقتی فرزندتان ناراحت است، می توانید با تمرکز بر واقعیت و حقایق، به او کمک کنید تا مسائل را به درستی مشاهده کنند. به عنوان مثال، می توانید با لحنی آرام از او بپرسید:”میدونم که احساس نا امیدی می کنی، اما ایا واقعا به همون اندازه ای که فکر می کنی مهمه؟ این موضوع، واقعا چقدر بد و ناراحت کننده است؟ از ۱ تا ۱۰ بهش نمره بده.”
۲) همچنین، شما می توانید به فرزندتان کمک کنید تا متوجه شود که وجود یک مسأله بد در بخشی از زندگی به این معنی نیست که همه چیز بد و زندگی ناامید کننده است. به عنوان مثال، اگر فرزندتان در امتحانی نمره اش پایین شود، می توانید خاطرنشان کنید که این امرمانع از ورزش آن ها در آخر هفته یا بیرون رفتن با دوستان نمی شود.
آموزش مهارت حل مساله به فرزندتان کمک می کند تا احساس کند که توانایی مقابله با شرایط دشوار و سپری کردن این دوران سخت را دارد. بعلاوه، برای فرزندتان، احساس، صحبت کردن و آرامش پس از هیجانات دشواری مانند اظطراب، ترس و عصبانیت، حائز اهمیت است.
مدیریت هیجانات دشوار به فرزندتان کمک می کند تا بداند که این احساسات، برای همیشه دوام نخواهد داشت. بهتر است که فرزندتان، راهکارهای ساده ای برای تغییر خلق پایین به حال بهتر، داشته باشد.
در اینجا چند ایده عنوان خواهد شد:
۱) کارهایی را انجام دهید که از آن لذت می برید یا به شما کمک می کند تا به آرامش برسید، مانند تماشای کلیپی خنده دار یا خواندن یک کتاب خوب.
۲) با دوستانتان وقت بگذرانید یا از دیگران حمایت کنید.
۳) برای دیگران کارهای خوبی انجام دهید و با آن ها مهربان باشید، مانند آوردن وسایل خرید از ماشین به داخل خانه.
۴) فعالیت های جسمانی انجام دهید، مانند ورزش کردن یا پیاده روی.
شما الگوی فرزندتان هستید، بگذارید مثبت بودن و خوش بینی شما را ببیند و بشنود. شما می توانید این کار را با تشکر از افراد، بخاطر حمایتشان انجام دهید و بگویید:”به زودی همه چیز بهتر خواهد شد و من از عهده آن بر می آیم و اتفاقات خوبی رخ خواهد داد.”
د) نقش مهارت ها و توسعه خودکارآمدی در تاب آوری:
احساس اعتماد به نفس، توانایی و آمادگی انجام کارها، بخش های مهمی از تاب آوری هستند. مهارت های مهم در این زمینه شامل تعیین اهداف، برنامه ریزی، سازماندهی و نظم و انضباط، امادگی برای سخت کار کردن و مدبر بودن است.
شما می توانید این مهارت ها را در فرزندتان با کمک به او در تقویت توانایی ها، پرورش دهید. سپس می توانید فرزندتان را ترغیب کنید تا اهدافش را تعیین و نقاط قوتش را عملی کند، همچنین به او کمک کنید تا بر روی کاری که در آن مهارت دارد، تمرکز کند. به عنوان مثال؛ اگر فرزندتان در آواز خواندن یا موسیقی خوب است، می توانید به او پیشنهاد دهید که به یک گروه موسیقی بپیوندد.
چالش ها، بخش عادی زندگی ما هستند و جوانان باید یاد بگیرند که به تنهایی از عهده این چالش ها برآیند.
اجازه دهید فرزندتان، خودش مشکلاتش را حل کند. اشتباه کردن، بخشی از فرآیند یادگیری است.
حمایت از فرزندتان برای به عهده گرفتن مسئولیت های جدید، راهی عالی برای ایجاد اعتماد به نفس و تاب آوری است.
