محمدرضا مقدسی در همایش «تاب‌آوری و توسعه در نشر دانشگاهی» گفت: تاب‌آوری از جنس کتاب است، ستون و خیمه تاب‌آوری، آگاهی است و آگاهی ثمره کتاب است.
به گزارش ستاد خبری سی‌اُمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، همایش «تاب‌آوری و توسعه در نشر دانشگاهی» دوشنبه (بیست‌وسوم آبان‌ماه ۱۴۰۱) با حضور محمدرضا مقدسی (مدیر و موسس خانه تاب‌آوری ایران)، مهرداد عالی‌پور هریسی(استاد دانشکده کارآفرینی دانشکده تهران)، کاظم آرمان‌پور( مدیر مسئول انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی) و سید عباس حسینی نیک؛ مدیر انتشارات مجد در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.
.
ضرورت تاب‌آوری مدیر مسئول و ناشر
در ابتدای این نشست، کاظم آرمان‌پور با اشاره به اهمیت برگزاری همایش «تاب‌آوری و توسعه در صنعت نشر دانشگاهی» گفت: ناشران در بحث تولید کتاب یکی از ضلع‌های اصلی مثلث سه گانه صنعت نشر هستند. اگر ناشران را تولیدکننده حوزه کتاب در نظر بگیریم مشاهده می‌کنیم سازمان نشر هر کدام از ناشران در چند سال اخیر با بحران و مشکلاتی همچون چاپ کتاب دیجیتال، کپی رایت، افزایش قیمت کاغذ، تیراژ پایین، فروش کتاب در کرونا و... مواجه شده اند. امروزه تعدادی از ناشران، سازمان نشر ندارند؛ اولین درخواست ما از ناشران فعال در نشر دانشگاهی، پیوستن آنها به سازمان ناشران است؛ چرا که اگر به سمت و سوی علمی و سازمانی شدن پیش نروند در آینده‌ای نه چندان دور از بین خواهند رفت.
وی بیان کرد: دوران کرونا نشر دانشگاهی را دچار بحران کرد. اولین قدم در حل بحران‌ها این است که شخص مدیر مسئول و ناشر بایستی از لحاظ روانشناختی تاب‌آور باشد تا بتواند سیستم سازمانی خود را در بحران‌های مختلف مدیریت و هدایت کند
.
تاب‌آوری یک رویکرد تقلیل‌گرا نیست
در ادامه این نشست، محمدرضا مقدسی درباره واژه، مفاهیم، ارکان و ابعاد تاب‌آوری توضیحاتی ارائه کرد و گفت: قبل از اینکه بخواهیم به تاب‌آوری سازمان و جلوه‌های مدیریتی آن بپردازیم ابتدا باید درباره چرایی و چیستی کلمه تاب‌آوری صحبت کنیم و این دانش را کسب کنیم که این کلمه چه معنا و مفهومی دارد و تعریف آن چیست. اول باید بگویم که تاب‌آوری یک رویکرد تقلیل‌گرا و به معنای تن دادن به خفت و خواری نیست. تاب‌آوری از جنس کتاب است، ستون خیمه تاب‌آوری، آگاهی است و آگاهی ثمره کتاب است؛ خردورزی و خردمندی ثمره کتاب و کتابت است و در مسیر توسعه تاب‌آوری چاپ و نشر، کتاب و کتابت ستون خیمه تاب‌آوری است. در واقع توانایی ادامه دادن یکی از خلاق‌ترین تعاریف تاب‌آورری است
.
وی افزود: تنها اصل دنیا تغییر و تغییرپذیری است؛ زمانی در کشور بحران کرونا اتفاق افتاد و ما مجبور به باور این واقعیت شدیم. ما برای رسیدن به رشد و شکوفایی صنعت نشر کشور باید باور کنیم که به روزهای بسیار خوبی در آینده خواهیم رسید. به نظر من ناشرانی در بحران کرونا موفق عمل کردند که تاب‌آور و خلاق بودند و توانستند رشد کنند
.
مدیر و موسس خانه تاب‌آوری ایران، تاب‌آوری سازمانی را مهم دانست وگفت: تاب‌آوری سازمانی یک ویژگی نیست بلکه آموختنی است. در واقع سلامت، تعالی، رشد سازمانی و بنگاه‌های کسب و کار به وجود آوردنی هستند؛ دست در دست هم با دیده‌بانی و پایش و خلاقیت می‌توانیم تاب‌آوری را در یک سازمانی ایجاد کنیم و اگر از آن مراقبت نکنیم از دست خواهد رفت. تاب‌آوری در صنعت نشر نیز موفقیت و سرافرازی خلاقیت و عبور از تنش‌ها و چالش‌ها را مدیریت می‌کند. ناشران بخشی از حیات مکتوب کشور هستند و حتما باید در زمینه تاب‌آوری آموزش‌های لازم را ببینند
.
مقدسی عنوان کرد: تاب‌آوری فردی نتیجه تلاش‌های تربیتی و آموزشی و به طور کلی مدرسه است و انسان‌ها برای ارتقای تاب‌آوری در عرصه‌های مختلف هیچ راهی جز آموزش و کسب آگاهی ندارند. تاب‌آوری در خلاء شکل نمی‌گیرد؛ خط تولید تاب‌آوری در سازمان به ویژه فرآیند، فرآورده و محصول مدیریت است. در واقع خط تولید تاب‌آوری، مدیریت است
.
مدیر و موسس خانه تاب‌آوری ایران به معرفی شخصیت و دیدگاه پروفسور هارد اشاره کرد و گفت: او یکی از پیشتازان و بزرگان تاب‌آوری در اروپا است و به این موضوع می پردازد که چرا پرداختن به تاب‌آوری در هر عرصه‌ای مهم است.
لزوم افزایش تاب‌آوری در صنعت نشر
مهرداد عالی‌پور از دیگر سخنرانان حاضر در این همایش با اشاره به تاب‌آوری و کارآفرینی در صنعت نشر گفت: تاب‌آوری نیازمند قابلیت‌هایی است که به چند دسته تقسیم می‌شوند، ویژگی‌های شخصیتی افراد به صورت ژنتیکی یا اکتسابی و اپی‌ژنتیک شکل می‌گیرد؛ اپی‌ژنتیک به مجموعه‌ای از ترکیبات شیمیایی می‌گویند که می‌تواند به ژنوم هر انسانی بگوید چه کاری انجام دهد. همه این مطالب به این معنی است که تمام آموخته‌ها و دانش یک فرد تحت عنوان ویژگی شخصی خود را نشان می‌دهد. به عنان مثال استرس، گشاده‌رویی در برابر تجربیات، شناخت، فرصت‌ها و ... از این مسئله نشات می‌گیرد؛ همه اینها آموختنی و تربیت کردنی است و زمینه ژنتیکی آن هم زمینه یادگیری بهتر و ساده‌تر آن را میسر می‌کند.
عالی‌پور ادامه داد: اولین قابلیتی که ویژگی‌های شخصیتی به ما می‌دهد این است که در مقابله با استرس، مشکلات و مسائل بتوانیم یک رویکرد مناسبی از خود نشان دهیم. دوم ویژگی‌های زمینه‌ای است که معمولا ما زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را نمی‌توانیم به عنوان یک بنگاه خصوصی کوچک خیلی سریع تغییر دهیم.
این استاد دانشکده همچنین گفت: ناشران در صنعت نشر، باید نام تجاری محصولات خود را انتخاب و به مخاطبان عرضه کنند. محصولات حوزه نشر یک نام تجاری مشخص ندارند؛ ما به مهارت‌هایی نیاز داریم تا بتوانیم در صنعت نشر به‌طور پایدار و با ثبات بالا این صنعت را توسعه داده و تاب‌آوری را افزایش دهیم. برای حوزه صنعت نشر مدلی به نام «کارآفرینی مبتنی بر برندینگ‌سازی» وجود دارد. ناشران باید دو چیز را به طور متوازن با هم دنبال کنند؛ اولین فرآیند ساخت نام و نشان تجاری از یک نام ثبت شده و تبدیل شدن به یک برند آغاز می‌شود. ناشران باید یک نام و نشان تجاری شناخته شده را که مردم با آن تعامل برقرار کرده باشند انتخاب و تبلیغ کنند. یکی از مشکلات اصلی این است که ناشران در صنعت نشر به طور موضعی، سلیقه‌ای، ناکارآمد و کم کارآمد با این مسئله مواجه هستند.
عالی پور اظهار کرد: دومین موضوع در کنار فرآیند تجاری‌سازی، چرخه کسب و کار است. ما باید چهار مرحله «استفاده از دانش روز در حوزه مدیریت»، «ارتباط با مشتریان و مدیریت ارتباط با ذی‌نفعان» و «ایجاد یک رابطه تعاملی و برنامه بازنگری استراتژیک و عملیاتی» را در پیکربندی محصول در نظر بگیریم. غیر از مهارت‌ها و قابلیت‌های فردی در زمینه شناخت، نیازمند این هستیم که به‌طور متوازن ارکان و مراحل درست ساخت یک نام و نشان تجاری را به همراه چرخه سیصد‌وشصت درجه نوآورانه اجرا کنیم؛ در این شرایط ما نسبت به رقبایی که دارای این ویژگی نباشند یک بنگاه تاب‌آور در صنعت نشر خواهیم بود.
رئیس کمیسیون حل اختلاف اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با اشاره به نمره تاب‌آوری صنعت نشر کشور در بحران کرونا گفت: برای دادن نمره باید مطالعه داشته باشیم تا از لحاظ کمیت نمره‌ای را تعیین کنیم. در زمینه تعیین نمره تاب‌آوری صنعت نشر کشور عدد مطالعه‌شده‌ای نداریم اما در ارزیابی توصیفی آن مواردی را باید در نظر بگیریم؛ یکی از آن موارد مقایسه عرضه و تقاضا است. ما سمت عرضه خارجی در صنعت نشر ایران نداریم پس این یک فرصت است و می‌توان گفت که در اینجا ما یک نمره قابل قبولی در رقابت داریم چون ناشر خارجی از یک کشور توسعه یافته با ابزار پیشرفته می‌آید و عرصه رقابت را بر ما تنگ می‌کند. امروزه این فرصت رقابتی را در صنعت نشر ایران داریم.
مهرداد عالی‌پور در پایان ضمن اشاره به اینکه مهمترین تامین مواد و محصول صنعت نشر محتوا است، گفت: پیشنهاد ما در مکاتبات با ناشران، اخلاق‌مندکردن قانون کپی رایت در ایران است. زبان اصلی و مادری ما فارسی است و خارجی‌ها ساده‌تر به ما کپی‌رایت می‌دهند و اگر ناشری از ایران، محتوایی را به زبان انگلیسی چاپ کند در همه جا قابل استفاده است زیرا ناشران خارجی حاضراند با یک دهم قیمت، منابع خودشان را در اختیار ما قرار دهند.
تدابیر فنی و اجرایی نقش مهمی در تاب‌آوردن حوزه نشر دارد
در بخش دیگر این نشست سيدعباس حسيني‌نيك گفت: به عنوان یک ناشر و دانش آموخته رشته حقوق زمانی وارد موضوع صنعت نشر و انتشار کتاب شدم که هیچ یک از نزدیکانم ناشر نبودند و تجربه‌ای در این حوزه نداشتم. اگر بخواهم درباره اندک موفقیتی که امروزه برای بنده در نشر مجد رقم خورده است صحبت کنم باید بگویم برای فعالیت در انتشارات چهار پایه در نظر گرفتم و ارکان مدیریت نشر را چهارگانه دانستم. اولین رکن انتخاب موضوع و محتوای فعالیت نشر به صورت تخصصی در یک حوزه بود. البته انتخاب حوزه و موضوع فعالیت را باید درست انتخاب کرد زیرا انتخاب موضوع و محدود کردن حوزه فعالیت و اشتغال عمیق به یک موضوع در زمینه نشر اهمیت زیادی دارد. رکن چهارم در موفقیت حوزه نشر حقوق مالی و اقتصادی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
وی با بیان اینکه عامل انسانی نقش مهمی در موفقیت حوزه نشر دارد، اظهار کرد: از مدیرمسئول گرفته تا کارمندان تولید فنی چاپ همگی باید در زمینه نشر تخصص داشته باشند؛ مصداقیتر بگویم مثلا ناشری که نتواند وزن کاغذ برای انتشار یک کتاب را محاسبه کند، ناشر موفقی نیست. در واقع ناشران باید نسبت به سیستم چاپخانه، نوع کاغذ و وزن کاغذ آشنایی‌های لازمه را داشته باشند.
حسینی نیک انتخاب همکاران تخصصی را شرط موفقیت عامل نیروی انسانی دانست و اضافه کرد: در موفقیت یک سازمان، آموزش همکاران، رعایت قوانین کار و تامین اجتماعی نقش مهمی و اساسی دارد. در واقع تدابیر فنی و اجرایی نقش مهمی در تاب‌آوری حوزه نشر دارد. عرضه کتاب الکترونیک، ایجاد سایت معرفی و فروش کتاب و موقعیت دفاتر انتشاراتی در مکان‌هایی که بورس کتاب هستند نیز نقش مهمی در موفقیت حوزه نشر دارد.
مدیر انتشارات مجد در پایان با اشاره به اینکه در صنعت نشر باید قیمت‌گذاری کتاب منصفانه باشد، گفت: اگر کتابی با قیمت ارزان عرضه شود در عمل باعث حذف خود ناشر می‌شود. توزیع عمده و فروش مستقیم کتاب نیز از سوی ناشران به کتابفروشان نقش مهمی در موفقیت صنعت نشر دارد و شغل اول ناشر باید در حوزه انتشارات باشد.
سی‌اُمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «ما همانیم که می‌خوانیم» از ۲۱ آبان ماه آغاز شده و تا ۲۷ آبان‌ماه ۱۴۰۱ ادامه خواهد داشت.
