در تحولات شدید ناشی از ویروس جدید کرونا، عزیزانمان جانشان را از دست می دهند، زنذگی مان در خطر است، شیوه زندگی ها مختل شده است و آینده جدید نامشخص است. اجرای فاصله گذاری های اجتماعی باعث شد بفهمیم که چقدر این روابط اجتماعی برای کامیابی و موفقیت لازم بودند.
دیدگاهی مبتنی بر تاب آوری
از دست دادن عزیزان، یک تجربه تلخ و بسیار اثر گذار است که پایه و اساس زندگی خانوادگی را می لرزاند. با این حال، تحقیقات، تئوری و تمرینات بر روی غم و اندوه فردی، در از دست دادن عزیزانشان متمرکز است. این دیدگاه سیستماتیک، دیدگاه ما را از فقدان مهم به فرآیندی تبادلی و تاثیراتی متقابل توسعه می دهد که همین امر بر روی همه اعضای خانواده، پیوند های به هم پیوسته و عملکرد خانواده تاثیر می گذارد. در یک بیماری جهانگیر و استرس زا، فقدان های زیادی بر خانواده ها تاثیر می گذارد. امواج شوک در همه ارتباطات خانوادگی و خویشاوندی تکرار می شود و در نتیجه منابع استرس مداوم، رنج و اندوه را تشدید می کنند. فرایندهای کلیدی خانواده باعث سازگاری یا عدم سازگاری همه اعضای خانواده، روابطشان و واحدهای خانوادگی می شود.
آسیب پذیری، خطرپذیری و تاب آوری خانواده، لایه های چندگانه ای را به هنگام برخورد با تجربیات بسیار استرس زا و زمینه های اجتماعی ارایه میکند. رنج و اندوه خانواده می تواند ناشی از شرایط طاقت فرسایی مانند مرگ یک عزیز یا از دست دادن عزیزان به علت شرایط پاندمی این بیماری باشد.
رویکرد مبتی بر تاب آوری درفقدان عزیزان و سوگواری ضمن سازگاری با چالش پیش آمده در صدد است متغیرهای روانی اجتماعی سازگار با انطباق و کنار آمدن را تقویت کند.
به ویژه در دوران کرونا، خانواده ها دچار استرس فراوانی هستند و برای ایجاد تاب آوری به تلاش و کمک نیاز دارند:
تا سوگواری کنند و با فقدان ها کنار بیایند،
پیوندهای مهم را تقویت کنند،
تردیدها و خطرات را تحمل کنند و بر چالش های دشوار پیش رو غلبه کنند.
با استفاده از چارچوب تاب آوری خانواده می توان بر این موارد تاکید کرد:
1) ایجاد معنی و مفهوم از تجربه پاندمی
2) ذیدگاه مثبت، امید و تمرکز بر احتمالات
3) ارزش های متعالی و الهام بخش معنوی و تحول و رشد مثبت
تاب آوری خانواده در دوران کرونا
مفهوم تاب آوری،توانایی غلبه بر سختی ها،در شرایط بلایای گسترده، آسیب های جمعی و فقدان، کاربردهای ارزشمندی دارد. با پیشرفت تحقیقات، در حال حاضر، "تاب آوری" به عنوان یک فرآیند سیستماتیک چند سطحی دینامیک درک می شود. پاسخ جوامع و سیستم های بزرگتر در برابر بلایا می تواند در بهزیستی و تاب آوری خانواده ها تاثیر داشته باشد.
"تاب آوری خانواده" به توانایی خانواده در مقاومت در برابر سختی ها اشاره دارد. تاب آوری فقط پشت سر گذاشتن فقدان و کنار آمدن با آشوب ها نیست، بلکه شامل سازگاری مثبت نیز می شود، یعنی بازیابی مجدد توانایی کامیابی و رشد مثبت از طریق تجربیات دردناک. تاب آوری خانواده به طور گسترده ای در آموزش، تمرین و تحقیق مبتنی بر قدرت و مشارکت سیستماتیک مورد استفاده قرار می گیرد.
رویکرد مبتنی بر تاب آوری در فقدان
الف) رنج و اندوه را مفهوم سازی می کند
ب) چالش ها، رنج ها و مشاجرات خانواده را بررسی می کند
ج) فرآیند های ارتباطی را که از کنار آمدن، سازگاری و رشد حمایت می کنند، تقویت می کند این رویکرد از منابع خویشاوندی، اجتماعی، فرهنگی و معنوی استفاده می کند و حمایت های سیستمی/ساختاری را تقویت می کند. درمانگران می توانند جهت کمک به خانواده ها در ایجاد تاب آوری در برابر فقدان ناشی از بیماری کرونا و چالش های بی شماری که با آن ها رو به رو هستند، از چارچوب تاب آوری خانواده استفاده کنند.
این برنامه به عنوان یک نقشه عملی برای هدایت مداخلات در خانواده هایی طراحی شده است که با سختی ها روبرو هستند و می تواند در فقدان های آسیب زا و پیچیده در جوامع و به هنگام بلایای گسترده، استفاده شود.
بیماری همه گیر کرونا، طوفانی از عوامل استرس زا است که شامل بحران های جدی و فقدان عزیزان، اختلال در بسیاری از جنبه های زندگی و چالش های مداوم استرس چندگانه در تغییر شرایط می شود. این وضعیت به حدی شدید است که خانواده ها فقدان های بسیار، غم و اندوه، ترس از دست دادن عزیزان و اضطراب آینده را تجربه می کنند.
نحوه برخورد خانواده با استرس و فقدان، بسیار مهم است؛ درمانگران می توانند به خانواده ها کمک کنند تا فرآیندهای کلیدی تبادلی را تقویت کنند تا بتوانند از یکدیگر حمایت و برای غلبه بر چالش ها تلاش کنند. در این صورت این خانواده ها در دستیابی به تاب آوری، برای رفع چالش ها در آینده، پیوندها و توانمندی های خود را تقویت کرده اند.
قدرت اعتقاد خانواده در تاب آوری
اعتقادات مشترک، تسهیل گر، قلب و روح "تاب آوری خانواده" هستند. سیستم اعتقادی هر خانواده ریشه در تاثیرات چند نسلی و اجتماعی فرهنگی دارد که در مواقع بحران و فقدان، مقاومت می کند و تجربیات و سازگاری اعضای خانواده را شکل می دهد.
تاب آوری خانواده با اعتقادات مشترک تقویت می شود تا:
الف) بحران ها و چالش ها را معنی دار کند
ب) چشم اندازی مثبت و امیدوارکننده به ارمغان می آورد که از اقدام مثبت حمایت می کند
ج) و جهت تعالی و بهبودی در شرایط رنج و سختی، از طریق ارزش های بزرگتر، اعتقادات معنوی و تجربه تغییر در اولویت های جدید و ارتباطات عمیق تر، رشد می کند.
بنابراین، تاب آوری در برابر فقدان به معنای بازگشت به حالت اول نیست. در حقیقت، نمی توان برغم و اندوه ناشی از فقدان غلبه کرد و ما همه آن را تجربه خواهیم کرد. تاب آوری در طول همین رنج ها و سختی ها به وجود می آید که باعث تلاش برای بهبودی و در هم حل کردن تجربه دردناک از دست دادن عزیزان با مسیر زندگی می شود. در نتیجه، همان طور که تحقیقات نشان می دهد، با تمرکز بر روی تسلط یافتن بر آنچه که ممکن است، پذیرش مسائلی که می دانیم نمی توانیم آن ها را کنترل کنیم و پذیرش چیزهایی که نمی توانند تغییر کنند، می توان "تاب آوری" را توسعه کرد.
نویسنده: طاهره عزیزپور روانشناس و مترجم
