تاب‌آوری سالمندان چیست و چگونه تعریف میشود ؟
در تاب‌آوری سالمندان سه موضوع اهمیت دارد؛ نخست اینکه تاب‌آوری را چگونه تعریف کنیم، دوم اینکه شناسایی دقیقی از عوامل ایجادکننده تنش و استرس داشته باشیم و نکته پایانی آنکه اقدامی مناسب برای توسعه تاب‌آوری انتخاب و انجام دهیم.
تاب‌آوری سالمندان به مجموعه مهارت‌ها و قدرت‌های روحی و روانی اطلاق میشود که در برابر فشارها و تغییرات زندگی مورد نیاز است در تاب‌آوری سالمندان سه موضوع اهمیت دارد؛ نخست اینکه تاب‌آوری را چگونه تعریف کنیم، دوم اینکه شناسایی دقیقی از عوامل ایجادکننده تنش و استرس داشته باشیم و نکته پایانی آنکه اقدامی مناسب برای توسعه تاب‌آوری انتخاب و انجام دهیم .
روز جهانی سالمندان اول اکتبر است. سالمندی دوره‌ای از زندگی‌ست که طبق تعریف از ۶۵ سالگی شروع میشود.اما یادمان باشد که نمی توان برای سالمندی زمان خاصی را مشخص کرد، بلکه سالمندی را می توانیم با ویژگی های خاصی که فرد در زمانی از زندگی خود پیدا می کند، بشناسیم.
سازمان ملل در سال ۱۹۸۲ “شورای جهانی سالمندی”را تشکیل داد و در همان سال طرحی را برای تعیین یک روز جهانی برای سالمندان ارائه داد تا اینکه در سال ۱۹۹۰ این شورا، “اول اکتبر” را به عنوان “روز جهانی سالمندان” تعیین کرد.
معمولا سالمندی با کاهش یا افت توانایی های جسمی، فکری، اجتماعی و… شناخته می شود. برخی از این تغییرات در جسم روی می دهد به عنوان مثال در سالمندی ۵۰درصد از سلول های قشر مخ تحلیل می رود،به خصوص نورون های عصبی که ارتباط مستقیمی با بینایی، شنوایی و اعصاب حرکتی دارند.
زهرا نیاززاده مترجم و نویسنده خانه تاب آوری در ادامه این مطلب آوره است : این تحلیل در بخش هایی از مخ که مربوط به نظم بخشی اطلاعات، قضاوت و تفکر است کمتر اتفاق می افتد.
قلب توان پمپاژ کمتری پیدا کرده و امراض قلبی و عروقی نیز عارض می شوند.ضعف دستگاه ایمنی هم باعث می شود سالمندان نسبت به جوانان زودتر بیمار شوند و دیرتر بهبود یابند ازنظر اجتماعی هم سالمندان با تحولات زیادی در زندگی روبه رو می شوند.
برخی از این رویدادها عبارت است از: بازنشستگی، یائسگی، سپرده شدن به سرای سالمندان، فوت همسر و… به هر حال مهم ترین مشکلات سالمندان که به نوعی برای اطرافیان هم مشکلاتی ایجاد می کند به خطر افتادن سلامتی و استقلال آنها و احساس تنهایی و گاهی هم حس بی ارزشی در روابط با دیگران است.
می توان از “سه نوع سالمندی” سخن گفت: «سالمندی طبیعی» که در آن شخص سالمند با تغییرات فکری و جسمی حد انتظار این دوره سنی مواجه می شود.
«سالمندی آرمانی» که در آن هنوز اهداف زندگی،آسایش، سرزندگی،استقلال و پیگیری اهداف شغلی هنوز در زندگی سالمند وجود دارد «سالمندی همراه آسیب» که در آن سالمند گرفتار بیماری های شدید و کاهش محسوس در عملکردهای بدنی می شود.بنابراین نمیتوان احکام کلیشه ای درباره همه سالمندان صادر نمود.
سالمندان، در روزگاری دیگر و در شرایط و آدابی متفاوت پرورش یافته و دل بسته سنت های خود هستند و بهمین دلیل، نمی توانند بی مهری نسل جدید به سنت های قدیم را بپذیرند.
جوانان نیز در محیط هایی نو و تحت تأثیر عوامل جدیدی رشد کرده اند.از این رو، باگرایش های تازه و نوجویی های گاه افراطی، با سنت ها به ستیز برمی خیزند. این “سنت گرایی” از یک سو و “نوگرایی”از سوی دیگر، بستر مناسبی برای پدید آمدن بحرانی در درون خانواده و اجتماع است.
جوانان بهتر است که بدانند نه هر کهنه ای، بی ارزش و کم اهمیت و نه هر تازه ای مطلوب، مشروع و پذیرفتنی است.
سالمندان نیز بهتر است که بپذیرند هر کهنه ای،ارزشمند و مقبول و هر نویی، بی قدر و منفور نیست.
در سالمندان “کم‌خوری”خود یک مشکل است.
بین بیماری‌های مزمنی که سالمندان از آن رنج می‌برند (سرطان، ناراحتی‌های قلبی، دیابت، یبوست و دردهای استخوانی) و ترکیبی از رژیم غذائی نامناسب و زندگی ناسالم، رابطهٔ مستقیم وجود دارد.
شخص به نسبت پیر شدن به دلایل گوناگون مقدار خوراک اش نیز کمتر میشود.برخی مشکل بلع دارند، برخی به علت داشتن درد مفاصل برای خرید و درست کردن غذا دچار مشکل هستند، عده‌ای به‌علت از دست دادن شریک زندگی و ناخوش بودن،اشتهای خود را از دست میدهند و بعضی نیز به دلیل ضعف مالی قدرت خرید ندارند.
در کنار “تغذیهٔ مناسب”، “تحرک جسمانی” نیز برای تأمین یک زندگی سالم در هر سنی لازم است.
با سوختن کالری در اثر ورزش، وزن بدن کنترل میشود. “ورزش‌های سبک”( مانند پیاده‌روی)استحکام استخوان‌ها را بیشتر میکند.
یادمان باشد که حرکت فیزیکی باعث عملکرد خوب ریه‌ها و قلب شده قدرت و انعطاف‌پذیری را زیاد کرده و حس سلامتی را القاء میکند.
تامین شرایط مناسب برای زندگی همراه با عزت نفس و احترام در “دوره سالمندی” از وظایف مهم حاکمیتی است و نباید به هیچ بهانه ای مورد غفلت قرار گیرد.
اما در تاب آوری سالمندان سه موضوع از اهمیت برخودار هستند
اول : تعریف و توصیف تاب آوری در مباحث نظری
دوم : شناسایی مختصات و مشخصات عوامل ایجاد کننده تنش و استرس در دوران سالمندی
سوم : چگونگی مقابله و پاسخ سازی به این چالشها و مشکلات سالمندی
این سه گزاره ارکان مباحث نظری و برنامه های اقدام در توسعه تاب آوری سالمندان را شکل میدهند .
بنا بر همین گزارش از خانه تاب آوری زهرا نیازاده مترجم کتاب پرورش تاب آوری خانواده در ادامه اضافه میکند موقعیت‌هایی همچون هفته جهانی سلامت سالمندان، فرصتی مناسب در خصوص پرداختن به اولویت‌های سلامت سالمندان به ویژه توانمندسازی و مهارت‌آموزی آنهاست که تحقق چنین امری در سایه توجه به اهمیت و آموزش تاب‌آوری در سالمندان خلاصه میشود اما تاب‌آوری چه مفهومی دارد و در افراد سالمند چگونه تعریف میشود؟
در دوران سالمندی، مسأله مهمی تحت عنوان چگونگی گذران عمر و به عبارتی کیفیت زندگی مطرح است. تاب‌آوری به معنای توانمندی افراد برای مقابله و سازگاری با تحولات و مشکلات زندگی است. تاب‌آوری سالمندان به مجموعه مهارت‌ها و ظرفیت هایی اطلاق میشود که در برابر فشارها و تغییرات زندگی مورد نیاز است.
