تاب آوری در شعر خیام
شعر خیام، به ویژه رباعیات او، عمیقاً به موضوعات تاب‌آوری و شادکامی پرداخته و این دو مفهوم را در بستر فلسفی و وجودی خود مورد بررسی قرار می‌دهد.
شعر خیام به تاب‌آوری در برابر ناپایداری زندگی و بی‌اعتباری دنیا اشاره دارد. او با نگاهی فلسفی، انسان را به پذیرش واقعیت‌های سخت و غنیمت شمردن لحظات زندگی دعوت می‌کند. این تاب‌آوری در اشعارش به وضوح نمایان است.
صبح امروز در محل دانشکده ادبیات دانشگاه حکیم سبزواری با حضور اعضای هیات علمی و دانشجویان در مقاطع تکمیلی نشستی تخصصی بمناسیت گرامیداشت مقام حکیم عمر خیام برگزارشد.
ذهن آگاهی در اشعار خیام نیشابوری به وضوح نمایان است و او به طور خاص بر اهمیت زندگی در لحظه حال تأکید می‌کند. خیام با استفاده از رباعیات خود، فلسفه‌ای را مطرح می‌کند که به انسان‌ها یادآوری می‌کند که باید از زمان حال بهره‌برداری کنند و از غم گذشته و نگرانی آینده دوری گزینند.
خیام در اشعارش به پذیرش نقص‌ها نیز اشاره می‌کند. او معتقد است که وقتی انسان نقص‌های خود و دیگران را بپذیرد، راحت‌تر می‌تواند با مشکلات کنار بیاید.
تاب‌آوری در شعر خیام به معنای پذیرش واقعیت‌های زندگی و مواجهه با چالش‌ها و ناپایداری‌های آن است.
خیام با نگاهی عمیق به زندگی، مرگ و بی‌ثباتی آن، بر این باور است که انسان باید با آغوش باز به استقبال زندگی برود.
او در اشعارش به این نکته اشاره می‌کند که زندگی کوتاه و پر از ناپایداری است، بنابراین باید از هر لحظه آن بهره‌برداری کرد. این نگرش در رباعیات او مشهود است:
چون ابر به نوروز رخِ لاله بِشُسْت
برخیز و به جام باده کن عزم درست
کین سبزه که امروز تماشاگه توست
فردا همه از خاک تو برخواهد رست
شعر خیام به تاب آوری در برابر ناپایداری زندگی و مرگ می‌پردازد. او با دعوت به لذت بردن از لحظه‌ها، به انسان‌ها امید می‌دهد.
این ابیات نشان‌دهنده تأکید خیام بر لذت بردن از لحظات حال و پذیرش گذر زمان است.
شادکامی در شعر خیام نه تنها به معنای خوش‌گذرانی و لذت‌جویی است، بلکه به نوعی فلسفه زندگی او تبدیل شده است. او معتقد است که انسان باید از زندگی خود لذت ببرد و به جای غمگینی نسبت به ناپایداری‌ها، شادابی را انتخاب کند.
خیام با دعوت به شادابی و جشن گرفتن زندگی، بر این نکته تأکید می‌کند که:
“من بی می ناب زیستن نتوانم
بی باده کشید بار تن نتوانم”
در واقع، می در شعر خیام نماد شادی و زندگی است و او از آن به عنوان وسیله‌ای برای فرار از غم‌ها و دردهای زندگی استفاده می‌کند.
نتیجه‌گیری
شعر خیام نمایانگر یک دیدگاه عمیق نسبت به زندگی است که در آن تاب‌آوری و شادکامی به هم پیوند خورده‌اند. او با تأکید بر لذت بردن از زندگی و پذیرش ناپایداری‌های آن، پیامی از امید و شادی را منتقل می‌کند که همچنان در ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی تأثیرگذار است.
خیام همچنین بر این باور است که تحمل رنج‌ها انسان را شکوفا می‌کند. او با استفاده از تصویر قطره‌ای که در صدف حبس شده، بیان می‌کند که تنها با تحمل سختی‌هاست که انسان به کمال می‌رسد:
“از رنج کشیدن آدمی حُر گردد / قطره چو کشد حبس صدف دُر گردد”
این دیدگاه نشان‌دهنده این است که رنج بخشی از فرآیند رشد انسانی است ، اشعار خیام نیشابوری نه تنها زیبا و شاعرانه هستند، بلکه فلسفه‌ای عمیق درباره زندگی، زمان، و ذهن آگاهی را ارائه می‌دهند.
او با تأکید بر زندگی در لحظه حال، پذیرش نقص‌ها، و تحمل رنج‌ها، راهکارهایی برای رسیدن به آرامش و شادی واقعی ارائه می‌دهد. این آموزه‌ها امروزه نیز برای افرادی که به دنبال زندگی آگاهانه‌تر هستند، بسیار ارزشمند و کاربردی هستند.
