تاب آوری و مفهوم کلی ورزش و تمرینات بدنی ؛ لازم و ملزوم یکدیگر هستند
ورزش در اشکال مختلف یکی از عوامل مهم در بهبود تاب آوری است.
تاب آوری در ورزش حرفه ای هم جایگاه منحصر به فرد و موثری در پیشبرد اهداف ورزشکار و ضامن قهرمانی وی خواهد بود.
محمدرضا مقدسی مدیر و موسس خانه تاب آوری در یادداشتی نوشت :تاب آوری یک مفهوم الزامی و بنیادی و یک ساختار کلیدی و پایه برای تمامی رشته ها ، فضاهای بین رشته ای و فرارشته ای محسوب میشود.
تاب آوری ضامن پایداری و ضرورت رشد و تعالی است .
در رشته هایی چون مردم شناسی ،مطالعات اجتماعی و فرهنگی ، روانشناسی ،پزشکی ، تعلیم و تربیت بدنی ،فیزیولوژی و علوم ورزشی مورد توجه بوده است .
در این گفتار ما از ادبیات تحقیق و مفهوم سازی بین رشته ای تاب آوری انسانی ؛به عنوان ظرفیت بازگشت به عملکردعادی پس از یک "آشفتگی " و عبور موفقیت آمیز از آن سخن میگوییم .
به شکل اختصاصی تاب آوری و مفهوم کلی ورزش و تمرینات بدنی ؛ لازم و ملزوم یکدیگر هستند ورزش در اشکال مختلف یکی از عوامل مهم در بهبود تاب آوری است تاب آوری در ورزش حرفه ای هم جایگاه منحصر به فرد و موثری در پیشبرد اهداف ورزشکار و ضامن قهرمانی وی خواهد بود.
در ورزش حرفه ای به دلایل متعدد ورزشکاران در شرایط پرفشار به سر میبرند ،بنابراین بیشتر از یک فرد عادی در معرض استرس، فشارها و انواع ناملایمات هستند
تاب آوری همسفر قهرمانی است تاب آوری ضمن سلامت و متقدم بر موفقیت است آموزش تاب آوری کار مقدسی است .
در حوزه روانشناسی ورزش "آشفتگی ها" معمولا به عنوان عوامل استرس زا تعریف می شوند این چنین عوامل استرس زایی به وفور در زندگی ورزشکاران وجود دارند و ممکن است ماهیت روانی -اجتماعی نیز داشته باشند (مثل از دست دادن یک مسابقه ،تعاملات ناسازگاری با مربی و...) وماهیت فیزیو لوژیکی (ماننداصل اضافه بار و شدت تمرینی بالا و...)یا عوامل غیر معمول مانند تجربیات و ناملایمات مربوط به همه گیری کرونا و...
روشی که درآن افراد به عوامل استرس زا واکنش نشان میدهند ،به طور گسترده ای مورد توجه چند رشته ای قرار گرفته است ،به ویژه در حوزه های روانشناسی ،فیزیولوژی و علوم ورزشی محققان این فرایند را تحت عبارات تاب آوری روانی یا فیزیکی و بار (استرس) بازیابی و بررسی کردند .
علی رغم همه تفاوتهایی که روشهای علمی برای رفع تنش و تقویت روحی و روانی ورزشکاران در قبل،حین و بعد از مسابقات وجود دارد ادبیات تحقیق در روان شناسی ،فیزیو لوژی و علوم ورزشی را میتوان با تاب آوری همراه و یکپارچه کرد
این ادغام برای ایجاد دیدگاهی منسجم در مورد تاب آوری به عنوان یک فرایند پویا آن هنگام که ورزشکاری باتمام قوا با تمرکز و تعادل فقط به قهرمانی می اندیشد بسیار کارساز و حایز اهمیت است
براین اساس ،یک گام شناختی مهم ؛مطالعه فرایند های تاب آوری در طول زمان است به این معنا که چگونگی باز گشت وضعیت یک ورزشکار پس از یک عامل استرس زا به سطح طبیعی ،مستلزم مطالعه فرایندهای زمانی معیارهای روانی ،فیزیو لوژیکی و یا عملکردی است .
باتکیه بر این رویکرد ،ما به طور خاص بر روی "سیگنالهای هشدار دهنده "تمرکز میکنیم که تهدیدات احتمالی تاب آوری روانی یا فیزیکی را نشان میدهند .
عنوان" سیگنالهای هشدار دهنده "بسیار برای تاب آوری مهم و حیاتی است .چون این علائم در صورت تشخیص به موقع ، از سر راه حدف خواهند شد و مانع حرکت و پویش ورزشکار نخواهد بود که ثمره نهایی آن توسعه تاب آوری خواهد بود به عبارت دیگر سیگنالهای هشدار دهنده میتوانند همان عوامل تهدید کننده باشند
تشخیص چنین سیگنالهای هشدار دهنده ای به فناوری های جدید در زمینه فیزیولوژی ورزشی و روانشناسی ورزش و نرو سایکولوژی و.. نیازمنداست جمع آوری داده های دقیق ، چند وجهی و تجزیه تحلیل فرایندهای زمانی این امکان را فراهم میکند که به واسطه ایده و روشهایی یافت شود تا موجب تاب آوری مربیان و وررزشکاران باشد.
این دیدگاه بین رشته ای مبتنی بر توسعه تاب آوری روانی و جسمانی خواهد بود داده پردازی های کلان و در واقع علم داده ها، میتواند به تجزیه تحلیل تاب آوری ورزشکاران کمک کند.
سیگنالهای هشدار دهنده میزان آسیب پذیری و تاب آوری را بر اساس الگوی موجود در داده ها شناسایی و معین میکنند که چه تمرینات و روشهایی میتواند به طور عملی در زمینه ورزش ،براساس همکاری نزدیک بین روانشناسان،دانشمندان ورزش ، آمارگران و داده پردازان و متخصصین طب ورزشی اجرا شود
شایسته آن است آسیب و استرس در ورزشکاران را بموقع شناسایی و با هم آیندی و همگامی ویژه ای که بین علوم اتفاق افتاده ،بسته پیشنهادی و نقشه راهی برای افزایش تاب آوری و ایجاد تعادل و ثبات ارائه شود .
اینکه ورزشکاران پس از یک تجربه نامطلوب مانند یک شکست سنگین ،چقدر سریع به سطح طبیعی عملکرد خود باز میگردند میتواند یک ایده پژوهشی ناب و کاربردی باشد به همین ترتیب زمانی که ورزشکاران نمیتوانند به سطح طبیعی خود باز گردند یا از نظر زمانی دوره برگشت پذیری و بازیابی نسبتا طولانی تری دارند،ممکن است یک سیگنال هشداردهنده برای آسیب پذیری یا از دست دادن تاب آوری باشد .
مطالعات در تربیت بدنی و علوم ورزشی نشان داده است که دارندگان مدال طلای المپیک با عوامل استرس زا ، از دردسرهای روزانه گرفته تا رویداد های مهم زندگی (مانند مرگ یکی از عزیزان ) مواجه شده اند با این حال این ورزشکاران قادر به مقاومت در برابر این عوامل استرس زا بودند .
این عوامل روانشناختی که نقش سپر یا پناهگاه را در زندگی همه ما ایفا میکنند میتواند دستمایه بسیاری از پژوهش های زندگی قهرمانان ورزشی هم باشد، نگرش و روش مثبت ، کفایت و توانش قهرمانی ، انگیزه ، اعتماد به نفس ،تمرکز و حمایت اجتماعی ادراک شده از عناوین قابل توجه این وادی تحقیقاتی است .
ادبیات تحقیق در تاب آوری این ظرفیت را دارد که مجموعه یافته های پژوهشی را را در کنار هم تجمیع و همخوان کند تا متضمن سلامتی ورزشکاران و موفقیت آنها در مسیرهای قهرمانی باشد تاب آوری سازه ای منسجم از هماهنگی و هم آیندی تمامی توانمندی و توانایی هاست.
زمانیکه ورزشکار تمرینات و مسابقات طاقت فرسا را پیش رو دارد یا در فصل پیش یا پس از مسابقات خستگی و اضطراب را تجربه میکند باید برای توسعه توانایی و تاب آوری او اقدام کرد اگر این بازسازی یا ریکاوری بدرستی انجام نشود قطعا در بین راه خلع سلاح ، شکننده و آسیب پذیر میشود .
رشته های روانشناسی ،فیزیولوژی و علوم ورزشی به این موضوع علاقه مندی نشان داده اند که چگونه وضعیت روانشناختی ،فیزیکی و عملکرد ورزشکاران به دنبال چالشها واسترس ها به حالت اولیه باز میگردد .
تاب آوری به تمام این سوالات پاسخ میدهد تاب آوری قدرت برقراری تعادل ،ثبات و تمرکز در ورزشکار را بالا میبرد ،مادامی که تاب آوری چنین ظرفیت ویژه ای در اختیار ورزشکار می گذارد،به شکل همه جانبه این پذیرش را در وی ایجاد میکند که در تمامی استرس ها ؛آسیب ها و ناملایمات ؛باید این عوامل راشناخت ،بررسی کرد ،و مورد تجزیه تحلیل قرار داد و پس از یک جمع بندی و بااستفاده از ابزارهایی که در اختیار وی قرار میگیرد ،به راحتی این استرسها را تحت کنترل خود در آورده و به حالت اولیه خود باز گردد
داده پردازی کلان یا بیگ دیتا (Big Data) در علم تمرین یا فیزیولوژی کاربردی و روانشناسی ورزش به یقین ضرورت دارد چرا که ورزش قهرمانی تحت تاثیر سرعت و تنوع تغییرات است و حجم بالای این این تنوع در زندگی قهرمانان نیازمند کلان داده ها ست .
فشارهای فیزیولوژیک معمول که ورزشکاران در جلسات تمرین تجربه میکنند میتواند با فراوانی (تعداد جلسات در روز ) شدت ،(نسبت ظرفیت فردی)،مدت (دقیقه در هر جلسه )،ونوع تمرین ،میتوان بار خارجی و داخلی را تشخیص داد بار خارجی ،باری است که مربی در یک جلسه تمرین تجویز میکند ،مانند مسافت طی شده .از سوی دیگر ،بار داخلی نشان دهنده واکنش بدن به آن حجم کاری است
این اغلب به عنوان ترکیبی از شدت و مدت جلسه محاسبه می شود سوال مهمی که بر دستور کار تحقیقاتی دراین رشته غالب شده است این است که ورزشکاران چگونه به " اضافه بار " واکنش نشان میدهند .
به طور خلاصه ؛ طبق مدلهای فعلی ،زمانی که ورزشکاران در معرض بار تمرینی خاصی قرار می گیرند ،در ابتدا منجر به خستگی و کاهش عملکرد میشود اما بر اساس اصل اضافه بار مرحله انطباق و ارتقاء رخ میدهد این امکان را تاب آوری تبدیل به قطعیت میکند تاب آوری بر توسعه تمرینات و ارتقائ سطح اجرا و عملکرد حتی تمرینات ذهنی و اصل اضافه بار حکمیت مطلق دارد.
هرگاه تاب آوری ورزشکار به مرحله ای رسیده باشد که بتواند مسائل مختلف اعم از استرس ها ناملایمات و حتی خستگی های ناشی از تمرین را پذیرفته باشد و به سازگاری رسیده باشد دچار رکود نمی شود
متخصصین روانشناسی ورزش درک ویژگیهای شخصیتی ویژه ای که به موفقیت در ورزش منجر میشود را شایسته توجه میدانند این قلمرویی است که در حوزه ورزش اخیرا هم محبوبیتی ویژه پیدا کرده است
تاب آوری عهده دار پرورش روحیه رقابت سالم و ایجاد انگیزه برای ورزشکارخواهد بود تا بتواند خود را از مسیر تمرینات و مسابقات خود را به قله افتخارو قهرمانی برساند .
تاب آوری تمرین پذیر است این تمرینات مبتنی بر حداقلی از ظرفیت های ژنتیکی است اما برای توسعه آن ضرورتی ندارد که مصیبت و شکست های مکرر تجربه کنیم اگرچه این سازه روانشناختی بنوعی قدرت مقابله انسان با مشکلات را نمایندگی میکند و یکی از بهترین پیش بینی کننده های سلامت بشمار می آید
اما بایستی در نظر داشت که تاب آوری فضلیت نیست ختم کلام اینکه تاب آوری ضامن تعادل و پایداری است اما پایداری نیست تاب آوری میتواند پاسخ مثبت فرد و یا سازمان و جامعه به مشکلات باشد.
منبع : www.resiliency.ir
