تسهیلگری اجتماعی فرآیندی است که به افراد جامعه در قالب گروه‌های اجتماعی کمک می‌کند تا استعدادها و توانایی‌های خود را شکوفا سازند. تسهیلگر با طراحی و مدیریت ساختارها و فرآیندهای مناسب، به گروه کمک می‌کند تا به طور مؤثرتر کار خود را انجام دهد.
تسهیلگری چیست؟ تسهیلگری به استفاده از تکنیک‌ها و روش‌هایی برای کمک به گروهی از افراد برای همکاری بهتر است. تسهیلگر فردی است که رسیدن گروهی از افراد به هدفی مشترک را پشتیبانی و تسهیل می‌کند.
تسهیلگری به فرآیند هدایت و حمایت از گروه‌ها و افراد در جهت دستیابی به اهداف مشترک اشاره دارد. تسهیلگر، به عنوان یک راهنما، با استفاده از تکنیک‌های مختلف مانند پرسشگری، گوش دادن فعال و ایجاد فضای امن، به افراد کمک می‌کند تا نظرات و ایده‌های خود را به اشتراک بگذارند.
این فرآیند می‌تواند در محیط‌های مختلفی مانند کارگاه‌ها، جلسات تیمی و مشاوره‌های گروهی انجام شود. هدف اصلی تسهیلگری، افزایش همکاری، خلاقیت و بهره‌وری گروه‌ها است تا آنها بتوانند به نتایج مطلوب دست یابند.
به گزارش میگنا تسهیلگری اجتماعی فرآیندی است که به افراد جامعه در قالب گروه‌های اجتماعی کمک می‌کند تا استعدادها و توانایی‌های خود را شکوفا سازند. تسهیلگر با طراحی و مدیریت ساختارها و فرآیندهای مناسب، به گروه کمک می‌کند تا به طور مؤثرتر کار خود را انجام دهد. وظیفه اصلی تسهیلگر، ایجاد فضای امن و حمایت‌کننده برای مشارکت اعضا، مدیریت بهتر تعارضات و توسعه مهارت‌های فردی و اجتماعی است. تسهیلگر باید درک خوبی از پویایی گروه داشته و بتواند مشارکت را افزایش دهد.
تسهیلگری به معنی آسان کردن کار گروهی است. تسهیلگر به عنوان رهبری بی طرف نسبت به محتوای وظیفه در دست اجرا است که یک گروه از افراد غیرمنسجم را به صورت تیمی هماهنگ شکل می‌دهد و از طریق حمایت کردن از اجماع گروهی در طی فرایند به گروه کمک می‌کند که وظایفش را به انجام برساند.
تسهیلگری بر چگونگی مشارکت افراد در روند یادگیری یا برنامه‌ریزی تمرکز دارد نه صرفا خروجی جلسه. تسهیلگر بی‌طرف است و هیچ‌گاه جانب کسی را نمی‌گیرد.
ویژگی‌های تسهیلگر
تسهیلگر دارای ویژگی‌ها و اصول خاصی است که آنها را باید در جریان کار با مردم رعایت کند:
- عضوی از گروه نیست
- دربارهٔ محتوای بحث گروه هیچ موضعی ندارد یا ابراز نمی‌کند
- هیچ اختیاری برای دخالت در محتوای تصمیم‌ها ندارد
- همهٔ اعضای گروه او و حضورش را پذیرفته‌اند
- وضعیت گروه و بحث گروهی را عارضه‌یابی کرده و در صورت لزوم مداخله می‌کند
- به بهبود فرایندهای تصمیم گیری و حل مسئله در گروه کمک می‌کند
چرا به تسهیلگری نیاز داریم؟
برای برنامه‌ریزی مناسب، حفظ مشارکت اعضا، و ایجاد فرصت‌های واقعی برای رهبری در سازمان و رشد مهارت‌های اعضای گروه، داشتن مهارت تسهیلگری لازم است. تسهیلگری به گروه‌ها کمک می‌کند تا به طور موثر و کارآمد با یکدیگر کار کنند
تسهیلگری فرآیندی است که به گروه‌ها کمک می‌کند تا به طور مؤثر و کارآمد با یکدیگر همکاری کنند. این فرآیند شامل ایجاد فضایی امن و مثبت برای تبادل ایده‌ها، تشویق مشارکت فعال اعضا و مدیریت بحث‌ها به گونه‌ای است که همه صداها شنیده شوند. تسهیلگر با استفاده از تکنیک‌های مختلف، نظیر پرسش‌های هدایت‌گر و فعالیت‌های گروهی، به اعضا کمک می‌کند تا به اهداف مشترک دست یابند. این رویکرد نه تنها کیفیت تصمیم‌گیری را افزایش می‌دهد، بلکه موجب تقویت ارتباطات و اعتماد در میان اعضا نیز می‌شود.
تسهیلگرها گروه‌ها و تیم‌ها را قادر می‌سازند تا به صورت مولد پیشرفت کنند. تسهیلگرها به عنوان راهنما و پشتیبان، گروه‌ها و تیم‌ها را قادر می‌سازند تا به صورت مولد پیشرفت کنند. آنها با ایجاد فضایی امن و حمایتی، اعضا را تشویق به مشارکت فعال و تبادل نظر می‌کنند.
تسهیلگرها با استفاده از تکنیک‌های مختلف، نظیر پرسش‌های باز و فعالیت‌های گروهی، به شفاف‌سازی اهداف و حل تعارضات کمک می‌کنند. این فرآیند نه تنها موجب افزایش خلاقیت و نوآوری می‌شود، بلکه باعث تقویت ارتباطات بین اعضا و بهبود عملکرد کلی تیم نیز خواهد شد. در نهایت، تسهیلگرها به تحقق اهداف مشترک کمک می‌کنند.
تسهیلگری و مدیریت دو مفهوم متفاوت هستند که هر یک نقش خاصی در سازمان‌ها ایفا می‌کنند. تسهیلگری به فرآیند ایجاد فضایی مشارکتی و حمایت از گروه‌ها برای تصمیم‌گیری مؤثر اشاره دارد. تسهیلگر به عنوان یک بی‌طرف عمل کرده و بر بهبود ارتباطات و خلاقیت اعضای گروه تمرکز می‌کند. در مقابل، مدیریت شامل هدایت، نظارت و کنترل عملکرد افراد و سازمان است. مدیران مسئول برنامه‌ریزی، سازماندهی و تصمیم‌گیری هستند و معمولاً اقتدار بیشتری دارند. به طور خلاصه، تسهیلگری بر فرآیندها و همکاری تأکید دارد، در حالی که مدیریت بر نظارت و کنترل عملکرد متمرکز است.
دکتر محمدرضا مقدسی مدیر و موسس خانه تاب آوری در خاتمه این مطلب آورده است تسهیلگران در فرآیندهای آموزشی نقش حیاتی دارند و به ارتقاء یادگیری و مشارکت فعال افراد کمک می‌کنند. آنها با ایجاد فضایی مثبت و حمایتی، افراد را ترغیب به بیان نظرات و تجربیات خود می‌کنند. تسهیلگران با استفاده از تکنیک‌های مختلف مانند بحث‌های گروهی، فعالیت‌های تعاملی و بازی‌های آموزشی، به یادگیرندگان کمک می‌کنند تا مفاهیم را بهتر درک کنند و مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت نمایند. این رویکرد نه تنها باعث افزایش انگیزه و اعتماد به نفس یادگیرندگان می‌شود، بلکه به ایجاد یک جامعه یادگیری فعال و پویا نیز کمک می‌کند.
