هدف از آموزش تاب آوری

تاب آوری نامی است برای فرایندی که در آن چیزهای کوچک و حتی ناقص نتایج بزرگ و اغلب کامل را می‌سازد.

دکترمحمدرضا مقدسی

زندگی سالم و سرشار آموختنی است و به دست آمدن نتیجه خوب در شرایط سخت هم مبتنی بر تجربیات و شواهد شدنی و ممکن است.

تاب آوری به این معنا اشاره میدهد که علی رغم شرایط نامطلوب برای کودکان و نوجوانان باز هم امکان رشد و بالندگی و برخورداری از یک زندگی مفید و مثبت ممکن است و در این میان تاثیر حمایت های اجتماعی حتی میتواند بخش عمده ای از نارسایی‌های خانه و خانواده را جبران نماید هم از این جهت است که تاب آوری در سطوح مختلف فردی، خانوادگی و اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است.

تجربیات مددکاران و مشاوران نشان می‌دهد که امکان ادامه تحصیل و برخورداری از این موهبت علاوه بر اینکه موجب ارتقائ سلامت اخلاقی و جسمانی کودکان میگردد بلکه سبب توانش و کفایت اجتماعی ایشان نیز هست و مجموع این دستآوردها زندگی سالم و سازنده ای را رقم خواهد زد.

در واقع هدف از آموزش تاب آوری میتواند ارایه دهنده چارچوبی باشد که در آن کودکان محروم، نوجوانان و خانواده شان راه‌های غلبه بر ناملایمات و چالش‌ها و فراز و نشیب‌های متعدد و متنوع را بیاموزند و راه رشد و سلامت را پیش گیرند چرا که تاب آوری آموختنی است.

آموزش، توسعه و تقویت تاب آوری به دلایل متنوع و متعددی مورد توجه و تاکید قرار می گیرد که دراینجا به شماری از آنها به قرار ذیل اشاره میگردد:

1. آسیب ها و لطمات متنوع و پرشمار شده اند.
2. اختلالات رفتاری و حتی بیماریهای روانی بنا به دلایل متعدد در حال رشد هستند، توسعه و تقویت تاب آوری میتواند نقش پیشگیرانه ایفا کند.

3. درمان در دسترس بسیار محدود هست و علاوه بر این محدودیت مداخلات درمانی اغلب بسیار گران، زمان بر و گاه بی نتیجه هستند.

4. تاب آوری نیاز به آموزش های تخصصی روانشناسی ندارد و تمامی مددکاران اجتماعی و  نیروهای داوطلب عرصه های مختلف امداد اجتماعی حتی با تحصیلات و تربیت دانشگاهی غیر مرتبط میتوانند با این مقوله آشنا و منشاء اقدامات مداخله ای و یاورانه اثر بخش باشند.
5. آشنایی با تاب آوری نیاز به آموزش‌های طولانی مدت ندارد.
6. تاب آوری به جهت آسانی کارپسند است و مخاطب عام دارد.

با این ملاحضات میتوان اهداف توسعه آموزشهای تاب آوری را در به شرح ذیل مورد اشاره قرار داد:
•  تقویت و پرورش این باور که رشد برای کودکان  و تمامی   آنها که در شرایط پر تنش و آسیب زا  قرار دارند ممکن است.
• تاکید و توجه بر این باور که رشد پس از صدمات و لطمات مختلف خانوادگی و اجتماعی هم  با اندکی حمایت و مدد اجتماعی کماکان میسر است.
• تقویت و توسعه توانایی های عبور از چالشها.
و در نهایت توانایی لذت بردن از زندگی و بهره مندی از زیبایی های آن حتی در شرایط مخاطره آمیز ونامساعد .

از این منظر میتوان بیان کرد که تاب آوری علاوه بر سازندگی و سازگاری در شرایط آسیب زا متضمن و در بردارنده سلامت، توانش و کفایت اجتماعی نیز است و در این میان توفیقات تحصیلی بسیار مورد تاکید و توجه قرار دارد.

با عنایت به دستآوردهای پژوهشی در موج اول مطالعات این حوزه که به توصیف و شناسایی ویزگیهای کودکان و نوجوانان میپردازد میتوان با زوایای دیگری از اهمیت و جایگاه مساله ادامه تحصیل، فعالیتهای خیریه، مشارکت و پیوندهای اجتماعی و حمایت از کودکان  محروم از تحصیل آشنا شد که از قضا با آموزه های تربیتی و فرهنگی ما همخوانی و هم پوشانی کامل دارد.

در واقع میتوان گفت تاب آوری نامی است برای فرایندی که در آن چیزهای کوچک و حتی ناقص نتایج بزرگ و اغلب کامل را میسازد تمرکز این برنامه ابتدا بر کارهایی ست که می‌توان انجام داد و در مراحل بعد به کارهایی که نمیتوان انجام داد توجه میدهد از این طریق است که به سلامت احساسی و انسجام جامعه تحت پوشش به رغم تهدیدات برای انطباق وتوسعه کمک میکند تا نتایج خوب وبهینه به دست اید و این در واقع مطالعه رفتار ایده آل و نتیجه بخش انسان در شرایط پرتنش است.

به قلم دکتر محمدرضا مقدسی مدیر و موسس خانه تاب‌آوری