تهران سال 1290 هجری قمری. سلطان مسعود میرزا، پسر ارشد ناصرالدین شاه، قطعه زمینی محصور شده در ضلع جنوبی میدان بهارستان را خریداری کرد. این زمین بخشی از باغ نظامیه بود. باغی که اکنون از آن تنها عمارت مسعودیه به جا مانده است. عمارت مسعودیه یکی از شاهدین وقایع تاریخ معاصر ایران به خصوص جنبش مشروطه است.
مسعود میرزا که ظل السلطان نیز نامیده می‌شد. پس از خرید بخشی از باغ نظامیه دستور احداث عمارتی در این باغ را صادر کرد. و ساخت عمارت مسعودیه را به استاد شعبان معمارباشی سپرد. نام این عمارت هم از اسم مسعود میرزا برگرفته شد و به مسعودیه شهرت یافت.
داستان پر فراز و نشیب عمارت مسعودیه از آنجا آغاز شد که؛ ظل السلطان به این خاطر که از مادری غیر قاجار متولد شده بود، از تاج و تخت برکنار شد. مخالفت‌های ظل السلطان با برادرانش مظفرالدین شاه و محمدعلی شاه به اوج خود رسید.
او به امید حمایت مشروطه‌خواهان از خود و برکناری محمدعلی شاه کمک‌هایی به مشروطه‌خواهان می‌کرد. همسایگی میدان بهارستان و مجلس برای عمارت مسعودیه دردسر ساز شد.
مجلس توسط کلنل لیاخوف به توپ بسته شد. ظل السلطان به مشروطه‌خواهان پناه داد و آنها در عمارت مسعودیه سنگر گرفتند. اما سرانجام شکست خوردند و عمارت مسعودیه مورد هجوم و غارت قرار گرفت. این پایان درگیری‌های عمارت مسعودیه نبود. در جریان ترور محمدعلی شاه این عمارت به همراه خانه سایر مشروطه‌خواهان به رگبار بسته شد.
پس از تمامی آن رخدادها عمارت مسعودیه میزبان نخستین‌ها شد. رضا شاه در سال 1299 خورشیدی عمارت مسعودیه را خریداری کرد. و یک سال بعد به صنایع مستظرفه هدیه داد.
در سال 1304 یکی از اتاق‌های این عمارت را برای تاسیس نخستین کتابخانه رسمی کشور مورد استفاده قرار دادند. در اصل این پایه و اساس اولین کتابخانه ملی بود. چند سال بعد هم یکی دیگر از اتاق‌های عمارت مسعودیه به عتیقه‌های باستانی که از گوشه و کنار ایران پیدا شده بود تعلق گرفت.
می‌توان عمارت مسعودیه را اولین موزه ایران نامید. بعد‌ها در سال 1318 این اشیا عتیقه به موزه ملی منتقل شدند. در سال‌های 1342 و 1343 خورشیدی از عمارت مسعودیه به عنوان دانشکده افسری استفاده شد.
مسعودیه میزبان اولین وزارتخانه آموزش و پرورش بود که در سال 1345 هجری شمسی از وزارت فرهنگ و هنر تفکیک شده بود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در جلسه‌ای که در سال 1376 برگزار شد عمارت مسعودیه به سازمان میراث فرهنگی کشور واگذار شد. و در سال 1377/10/27در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
این عمارت شامل بخش‌های اندرونی و بیرونی است. بازدید از قسمت‌های داخلی عمارت به دلیل تخریب و آسیب‌های به وجود آمده مقدور نیست. بخش‌های اصلی و فرعی این بنا شامل:
معماری عمارت مسعودیه نسبت به دیگر عمارت‌های دوره قاجار کمی متفاوت است. سفرهای متعدد ایرانی‌ها به کشورهای اروپایی در آن زمان باعث شد تا هنرهای غربی به ایران راه پیدا کند. آثار این هنرهای غربی در عمارت مسعودیه مشاهده می‌شود. در حاشیه سازی کاشی‌های بیرونی عمارت از سبک‌های اروپایی استفاده و با مینیاتورهای ایرانی تلفیق شده است. و در کاشی کاری ها از رنگ‌های زرد و قرمز استفاده شده است که مشخصه معماری ایرانی را ندارد.
گچبری‌ها بیشترین سهم در تزئین عمارت مسعودیه را دارند و به وفور در فضاهای داخلی و خارجی دیده می‌شود. در نمای جنوبی عمارت سیدجوادی پنجره‌های مشبکی دیده می‌شود که در ساخت آنها آجرهای لعابدار فیروزه‌ای به کار گرفته شده.
این عمارت در میدان بهارستان، ضلع جنوب غربی خیابان اکباتان قرار گرفته است.
دوره قاجار
همه روزه به جز روزهای سوگواری از ساعت 8 تا 16 می‌توانید از این عمارت بازدید کنید.
