در طول هشت سال جنگ تحمیلی، شاهد وجود یگان‌ها و نیروهای زیادی بودیم که در مقابل دشمن تا پای جان ایستادند و حماسه آفریدند: اما گردان 151 پیاده دژ خرمشهر به یقیین نخستین یگانی است که در آغاز جنگ این حماسه را رقم زد. این گردان در سال 1349 تاسیس شد که شامل 5 گروهان بود و بخشی از پوشش نیروی زمینی ارتش زرهی اهواز بود .
گردان ۱۵۱ دژ در هنگام شروع جنگ ایران و عراق، وظیفه حفاظت از مرزهای ایران در استان خوزستان، حد فاصل شلمچه تا کوشک را برعهده داشت. در واقع راه زمینی اصلی که یگان‌های نیروی زمینی عراق قصد داشتند از طریق آن از نقطه مرزی شلمچه به سوی خرمشهر پیشروی و آن شهر را تصرف کنند، در محدوده استحفاظی ماموریت داشتنت!
پرسنل پادگان دژ پس از عقب‌نشيني به پل نو بلافاصله در سطح شهر نيز حاضر شده و با عراقي‌هاي متجاوز، مبارزه مي‌كردند.
گردان دژ در طول جنگ بيش از 10 بار باز‌سازي شد و بعضي از پرسنل آن كه از مدافعين خرمشهر بودند در يگان‌هاي ديگر و در مناطق ديگر به فيض شهادت نائل آمدند. در پايان جنگ، طبق آمار موجود گردان 151 پياده دژ خرمشهر با 78 نفر شهيد كادري و 207 نفر شهيد وظيفه و 320 نفر اسير و مفقود كارنامه عملياتي هشت سال دفاع مقدس خود را، به تاريخ تقديم نمود.
هر چند مقاومت در دژ خرمشهر به جاي 48 ساعت عملا 48 روز طول كشيد، اما گردان دژ در ۳۰ آبان ۱۳۵۹ به طور كامل سقوط كرد.
اما در تاريخ ۱ آذر ۱۳۵۹ سرهنگ زمان‌فر فرماندهي گردان را به عهده گرفت و گردان را خيلي زود آماده عمليات نمود.
گردان دژ گردان مقدسي است و در عمليات ۲۵اردیبهشت ۱۳۶۱ كه به آزادي خرمشهر انجاميد، در چند عمليات ايذايي شركت نمود و با موفقيت آنها را اجرا كرده و دين خود را به خرمشهر ادا كرده، زمينه را براي آزادي خرمشهر هموار نمود.
اشغال خرمشهر
نبرد خرمشهر درگیری شهری میان ارتش عراق و رزمندگان ایرانی بود که در حومه و داخل خرمشهر از تاریخ ۱ مهر تا ۴ آبان سال ۱۳۵۹ رخ داد. در پی حمله عراق به ایران، ۱۲ لشکر عراقی به سمت خرمشهر روانه شدند که با مقاومتِ گردان دژ نیروی زمینی ارتش، گردان تکاوران دریایی بوشهر، پاسداران و مردم بومی خرمشهر و شهرهای اطراف آن رو به رو شدند. نهایتاً، عراق توانست پس از ۳۴ روز درگیری، خرمشهر را تسخیر کند. در این نبرد از هر دو طرف حدود ۷٬۰۰۰ نفر کشته و مجروح شدند و تعداد چند صد خودرو زرهی و تانک منهدم شد. با وجود مقاومت سرسختانه ایرانی‌ها، به دلیل نرسیدن نیروی کمکی (تجهیزات، مهمات و نیروی نظامی) و آتش سنگین توپخانه ارتش عراق و بمباران‌های پیاپی نیروی هوایی عراق، سرانجام با دستور شفاهی مقامات ایرانی، نیروهای مقاومت پس از خارج کردن مردم، از طریق رودخانه کارون، از شهر خارج شدند
تنها بازمنده گردان دژ
سرهنگ جانباز علی قمری تنها بازمانده از ۱۹ نفر از افسران گردان دژ خرمشهر بودند که در آغاز تهاجم صدام علیه کشورمان به عنوان فرمانده دژ خرمشهر در کنار دیگر هم رزمان مشغول به دفاع از حریم کشور بودند.
گردانی که باید طبق قانون نظامی ظرف ۴۸ ساعت با گردان تازه نفس تعویض میشد ، باکمک نیروهای مردمی و تجهیزات محدودی که داشت از سر غیرت ۳۴روز در مقابل ارتش متجاوز صدام ایستادگی کرد.
استاد راهنما: دکتر حسنوند
