با سلام خدمت شما دوستان و همراهان همیشگی
همانطور که قبلا توضیح دادیم ثبات زانو وابسته به عوامل متعددی میباشد که یکی از مهمترین این عوامل رباط های صلیبی میباشند که شامل دو رباط صلیبی قدامی و خلفی بوده که بصورت ضربدری در مرکز زانو قرار گرفته اند .در مقالات قبلی رباط صلیبی قدامی را بررسی کردیم .در اینجا به بررسی رباط صلیبی خلفی یا همان (PCL)میپردازیم.
آناتومی PCL:
این رباط به قسمت خلفی درشت نی (تیبیا)متصل گردیده و از آنجا به سمت بالا –جلو و داخل حرکت کرده و به قسمت خارجی کندیل داخلی استخوان ران متصل میگردد.
طول این رباط بطور متوسط 38میلیمتر و پهنای آن 13میلیمتر میباشد و از رباط صلیبی قدامی(ACL)پهنتر و محکمتر بوده و احتمال آسیب آن نیز کمتر میباشد.ضخامت آن نیز متغیر بوده از پایین به بالا افزایش می یابد بطوریکه در محل اتصال به درشت نی ضخامت آن 20%بیشتر ازACL و در محل اتصال به ران 50%بیشتر از ACLمیباشد.این لیگامان دارای پایانه های آزاد عصبی و مکانو رسپتورهای نوع 1-2 و 4 میباشد .در زانو دو رباط مینیسکوفمورال نیز وجود دارد که از شاخ خلفی مینیسک خارجی به کندیل داخلی ران نزدیک محل اتصال PCLمتصل میگردند که در 90 درصد افراد حداقل یکی از این دو لیگامان وجود دارد در 50%افراد هردوی آنها وجود دارند .این لیگامانها بسیار نزدیک به PCLقرار گرفته اند .یکی از آنها در جلوی PCLقرار دارد که آنرا هامفری(HUMPHREY)گویند و دیگری در پشت PCLقرار دارد که نام آن رایسبرگ(WRISBERG)میباشد.نقش و عمل آنها را در مقاله ای دیگر بررسی مینماییم.
PCLاز دو باند داخلی –خلفی و خارجی-قدامی تشکیل گردیده است که اولی در حالت صاف بودن زانو و دومی در حالت خمیده زانو تحت کشش قرار میگیرند .به دلیل افقی قرار گرفتن باند خلفی-داخلی نقش آن در عملکرد PCLبارزتر میباشد.
خونرسانی PCLبسیار بهتر از ACLبوده و به همین دلیل در صورت پارگی ایزوله احتمال موفقیت امیز بودن درمان کانسرواتیو بسیار بیشتر میباشد.
نقش PCLدر زانو:
این لیگامان حرکت خلفی ساق نسبت به ران و یا حرکت قدامی ران نسبت به ساق را کنترل میکند در صورت آسیب این لیگامان بیمار در پایین آمدن از پله یا در سرازیری راه رفتن و اسکات زدن مشکل دارد(در فعالیتهایی که زانو بیش از حد خم میشود زیرا بیشترین فشار خلفی در زانو در زاویه بین 70تا 90درجه رخ میدهد) همچنین تا حدودی چرخش داخلی ساق نیز توسط این لیگامان کنترل میگردد.در افرادی که دچار پارگی PCL میباشند ؛ژنوریکورواتوم (صاف شدن بیش از حد زانو)روی میدهد.
مکانیسم آسیب:
مکانیسم شایع آسیب ایزوله این لیگامان ضربه مستقیم از جلو به زیر زانوی خم شده میباشد مانند برخورد داشبورد به زانوی فردی که درصندلی جلو قرار گرفته هنگام تصادفات رانندگی(DASHBOARD INJURY).همچنین افتادن روی زانو خمیده و درحالیکه مچ پا در پلانتار فلکشن میباشد از مکانیسم های شایع اسیب این لیگامان میباشد
تشخیص :
جهت تشخیص اسیب این لیگامان هم باید تستهای اختصاصی آن را انجام داد و هم MRIاز بیمار گرفته شود .
تستهای اختصاصی مانند POST.DRWAER TEST-GOD FERREY TEST –ACTIVE HAMSTRING-LATCHMANN TESTو ...
درMRIنیز اسیب PCLمشخص میباشد اما نکته قابل ملاحظه اینست که MRIاسیب این لیگامان را تشخیص میدهد اما در تفکیک اسیب کامل و اسیب پارشیال مشکل دارد و reliable نیست.
دقیق ترین روش برای تشخیص میزان آسیب دیدگی PCL,
Stress radiographyمیباشددر این روش زانو در 90درجه فلکشن قرار گرفته و 89نیوتون نیرو به قدام ساق و در جهت خلف اعمال گردیده و از نمای کناری عکس رادیولوژی گرفته میشود و میزان حرکت خلفی ساق با زانوی طرف مقابل مقایسه میگردد.اختلاف بیش از 8میلیمتر نشاندهنده پارگی PCLمیباشد.
کنده شدن لیگامان (AVULSION FRACTURE):
کنده شدن این لیگامان به همراه یک تکه از استخوان که آنرا avulsionمیگویند نادر میباشد با این حال بیشتر از قسمت درشت نی این اتفاق می افتد درصورتیکه کندگی کامل نباشد و تست های اختصاصی منفی باشند درمان غیر جراحی پیشنهاد میگردد و لی اگر کندگی کامل باشد و تستها مثبت گردند و یا ( peel off)روی دهد یعنی لیگامان از قسمت بالایی کنده شود درمان جراحی پیشنهاد میگردد.
اندیکاسیون های عمل جراحی:
-اسیب لیگامان های دیگر و یا مینیسک ها همراه PCL
-بیمار جوان و ورزشکار باشد
-خالی کردن و قفل کردن مکرر زانو
-تورم مزمن زانو
-avulsion fracture
-وجود ریسک فاکتورهای ابتلا به تغییرات تخریبی مفصل(DJD)
-شکست درمان غیر جراحی
ممنوعیت های عمل جراحی:
-پارگی جزی لیگامان
-پارگی کامل لیگامان به تنهایی
-بیمار مسن باشدیا ورزشکار نباشد
-وجود زانو پرانتزی یا ضربدری
-ارتروز مفصل زانو
-محدودیتهای حرکتی ؛ضعف شدید عضلانی و تورم
نکته مهم اینست که اسیب این لیگامان منجر به تغیرات تخریبی مفصل و ایجاد ارتروز میگردد بنابر این در صورت پیشنهاد درمان کانسرواتیو گرفتن عکسهای رادیولوژی بصورت سالیانه جهت کنترل شرایط و جلوگیری از پیشرفت ارتروز پیشنهاد میگردد.
جراحی این لیگامان به روش آرتروسکوپی و با گرافت تاندون آشیل میباشد.در مقالات بعدی پروسه توانبخشی بعد از بازسازی PCLرا بررسی مینماییم.
به امید یک زندگی بدون درد ...
