من رضا هستم و حدود ۱۲ سال است که در بورس کار می‌کنم و به همراه دوستم امیر مشغول ساختن پادکستی در خصوص بورس هستیم و قصد داریم سوالات عمده بورسی را در این پادکست پاسخ دهیم.
شما در حال حاضر متن پادکست را می‌خوانید. اگر مطلب مفیدی بود، لطفا در خصوص اسم پادکست هم پیشنهادات خودتان را برای ما ارسال کنید. البته اینم بگم که جندین قسمت از این پادکست آماده انتشار است.
در مورد کلیت بورس صحبت کردیم. الان سوالی که برای خیلی ها پیش میاد اینه که این رشدی که داره در بورس اتفاق می‌افته، منطقی است و یا اینکه یک حباب است و بعد از مدتی همین جور که صعود کرد، همینطور هم نزول پیدا کند و آدمها متضرر شوند؟
این خیلی سوال جالبی است و خیلی‌ها من می‌پرسند. می‌شود از چند زاویه به این قضیه نگاه کنیم.
کلاً بازارهای مالی همواره رشد، نزول و یا رکود دارند، هر بازاری دوره‌های خاص خودش را دارد و بله وقتی که یک دوره رشد داریم، بعد از آن دوره احتمالا با یک دوره رکود و یا حتی نزول روبرو خواهیم بود؛ اما اینکه بگوییم این دوره رشدی که الان داریم واقعی است یا حباب، داستان متفاوتی است.
ارزش‌گذاری شرکت‌ها و بنگاه‌های معاملاتی و کارخانه‌هایی که وارد بازار بورس شدند، فرآیندی است که بخشی از آن علمی است، بخشی از آن نظری است و قسمتی هم به نگاه آدمها بستگی دارد. مثلاً الان یکی از صنایعی که در بورس خیلی در موردش صحبت می‌شود، صنعت پالایشگاهی است. مثلا ارزش بازار پالایشگاه بندر عباس، که فقط حدود ۷۰۰ هکتار زمین را در اختیار دارد و در واقع در نوع خود غولی است، در بورس ما، الان که من دارم با تو حرف میزنم، با همه‌ی رشدهایی که داشتیم نزدیک به ۵۱ هزار میلیارد تومان است. البته تا چند ماه پیش این ارزش خیلی هم کمتر بود، ولی در حال حاضر شروع به رشد کرده و به این عدد رسیده است. خب می‌توانیم از چند منظر به ارزش سهم این پالایشگاه نگاه کنیم:
در نتیجه به دلیل اینکه دیدگاه آدمها خیلی متفاوت است، نمی‌توانیم بگوییم این رشد بازار حباب هست یا نیست.
البته بله، در همین بازاری که این همه رشد داشته، سهم‌هایی داریم که شرکت آن نه املاک و دستگاه خاصی دارد و نه عملیات شرکتش سود آور است. مثلا کلا شرکت یک دفتر دارد ولی قیمت ارزش آن نزدیک به هزار میلیارد تومان شده که این سهم منطقی نیست، یا ارزشمند نیست و یا خیلی ساده‌تر بگویم خرید سهم آن نمی‌صرفد! و این سهم می‌تواند سهم حبابی باشد، اما در کنار آن سهم‌های دیگری هم داریم که می توانند حبابی نباشند و یا از یک منظر خاص از ارزش واقعی خود فاصله داشته باشند.
در واقع جواب دادن به این سوال خیلی سلیقه‌ای است و هر کسی که به این سوال جوابی می‌دهد، از منظر خودش آن را تعریف کرده و حداقل من نه می‌توانم بگویم در کل حباب است و نه می‌توانم بگویم که زیر ارزش واقعی است (under value). چیزی که مشترکا میدانیم این است که در حال حاضر جریان نقدینگی به سمت بازار بورس آمده و مردم پول خود را وارد بازار بورس کردند. و حالا اجازه دهید با یک مثال این شرایط را توضیح بدهم:
فرض کنید تهران شهری است که در آن کار زیاد است و اتفاقات زیادی در آن رخ می‌دهد، پس مردم از سایر شهرها به تهران مهاجرت می‌کنند تا شرایط مالی و اقتصادی خود را بهتر کنند. وقتی تعداد آدم ها زیاد شود و بخواهند در این شهر زندگی کنند، مجبوریم که خانه‌های ویلایی تهران را به آپارتمان تبدیل کنیم. خب با این مثال برگردیم سراغ بورس. وقتی حجم زیاد پول وارد بورس شده، اما گسترش بازار به همین سرعت اتفاق نمی‌افتد (البته در این مدت چند تا عرضه‌ی اولیه جدید در بورس رخ داد و مقداری به بازار عمق بخشید و آن را گسترده‌تر کرد) ولی با این حال سرعت ورود پول از سرعت گسترش بازار بیشتر نشده است. پس ناچار مقداری عدد ارزشی هر سهم بالاتر رفته تا پاسخگوی پولی که وارد این بازار می شود باشد.
پس یکی از دلایل اینکه بازار رشد کرده، بعضی از سهم‌ها حبایی شدند و بعضی از سهم‌ها هنوز جا برای رشد کردن دارند، این است که جریان نقدینگی به سمت این بازارآمده و وقتی پول وارد بازار می شود اتفاقی که می‌افتد این است که قیمت سهام‌ها رشد پیدا می‌کند. حالا برای سوال خودمان که این رشد سهام حباب است و یا واقعی، می‌شود گفت رشد در بعضی از این صنایع و شرکت‌ها حبابی است و در بعضی از این شرکت‌ها حباب نیست. اما اگر بخواهید سوال کنید که آیا کلاً شاخص بورس حباب است(؟) من همچنان نمی‌تونم جواب مشخصی به آن بدهم.
در واقع دقت کنید که اگر کسی می‌خواهد به طور پایدار و برای طولانی مدت وارد بازار بورس شود و در آن فعالیت کند، باید یک روند منطقی برای خود در سرمایه‌گذاری داشته باشد، مثلا یکی از این منطق‌ها، منطق بنیادی است. کسی که از رویکرد منطق بنیادی به بازار بورس نگاه می‌کند، بر اساس ارزش شرکت‌ها سهم‌ها را بررسی و ارزش‌گذاری می‌کند.
در واقع این که بپرسیم این رشد در بازار سهام حباب است یا نه، برمی‌گردد به بحث‌های بنیادی و فاندامنتال.
البته روش‌های دیگری هم برای ارزیابی و خرید سهم داریم که بعدا آن را بررسی خواهیم کرد، اما کلا باید بدانید که این سوال بیشتر بحث بنیادین هست و تحلیلگران فاندامنتال می‌توانند به آن پاسخ دهند و باید در نظر داشته باشید که برای ارزش‌گذاری سهم‌ها، رویکردها و نگاه‌های متفاوتی وجود دارد که بر اساس آنها می‌شود سهمی را بیشتر ارزش گذاری کرد و یا کمتر.
