اهداف و فواید اقدام پژوهی
منظور و هدف از اقدام پژوهی بررسى راه هاى گوناگون ممكن براى تغییر وضعیت نامطلوب موجود توسط معلمان درگیر در آن مسأله در محیط كلاس و آموزشگاه با در نظر گرفتن مراحل ساده مى باشد. هدف از اقدام پژوهی و پژوهش هاى آموزشى، توصیف شرایط یا پدیده هاى مربوط به نظام آموزشى مى باشد.
با استفاده از اقدام پژوهى مى توان موقعیت هاى مربوط به اقدام ها و عملیات آموزشى را مشخص كرد و در بهبود آن كوشید. در اقدام پژوهى، هدف معلم پى بردن به روابط پدیده ها و یا ـ به اصطلاح ـ متغیرها است ، و از همه مهم تر، بررسى موضوعاتى است كه معلم در محیط كلاس و در حیطه تدریس با آن ها درگیر است و مى خواهد پاسخشان را به صورت علمى و از راه پژوهش بیابد. پس ایجاد تغییر، تعدیل یا اصلاح در وضعیت موجود هدف عمده در اقدام پژوهشی است.
گسترش مهارت های علمی و عملی یا رویكردها و ابزار مناسب و جدید و حل مسایل، با استفاده از كاربرد مستقیم روش ها و مهارت ها در مدارس و مراكز آموزشى و یا محیط هاى واقعى و سركلاس ، و به دست آوردن اطلاعات براى استفاده در كلاس هاى درس و نیز دادن آموزش لازم به معلمانى كه درگیر تدریس هستند از فواید اقدام پژوهی می باشد.
كه این كار از طریق آموزش های ضمن خدمت آن هم به صورت حضوری زیر نظر اساتید مجرب میسور و ممكن می باشد معلمان وقتی عملکردشان افزایش می یابد که تجربه های خود را در رابطه با فرایند یاددهی - یادگیری با همکاران دیگر در میان گذارند و با آنان تبادل نظر نمایند.
مشارکت معلمان هم ردیف و هم رشته از طریق اقدام پژوهی در یک طرح پژوهشی، باعث می شود که آنان اطلاعات و تجربه های خود را مبادله نمایند. معلمان با اطمینان و احترام متقابل به یکدیگر در اقدام پژوهی مشارکت می جویند. معلمان شرکت کننده در طرح اقدام پژوهی باید به ضرورت آشنایی با فنون پایه پژوهشی اعتقاد داشته باشند.
ایرانی و بختیاری1382 به نقل از استاین ایزاک هدفهای اقدام پژوهی را به شرح ذیل اظهار می دارد
1 .کشف استعدادهای نهفته و فراهم ساختن بستری مناسب جهت رشد و شکوفایی معلمان.
2 . ارج نهادن به فعالیت های پژوهشی معلمان و سایر همکاران فرهنگی.
3 . شناخت معلمان نوآور و پژوهشگر و بهره گیری از تجارب ارزشمند آنان در جهت ارتقای کیفی نظام آموزش و پرورش.
4 .گسترش مهارتها یا رویکردهای جدید و حل مسائل با استفاده از کاربرد مستقیم روش ها و مهارتها در مراکز آموزشی و یا محیط های واقعی و شغلی و …
ساکی1382 به نقل از دلاور اهداف پژوهش در عمل را چنین برمی شمارد:
این پژوهش وسیله ای برای چاره اندیشی درباره مسایلی است که در موقعیت های خاص، تشخیص داده می شود.
توانایی تحلیل معلمان را افرون تر ساخته و خود آگاهی آن ها را بالا می برد.
روشی برای بهبود شرایط طبیعی در بین معلمان و پژوهشگران است که با کار دانشگاهی سر وکار دارند. هم چنین شکست در حیطه تحقیق سنتی را چاره اندیشی کرده و پیشنهادهای روشنی ارایه می کند. این شیوه پژوهشی ابزاری برای تزریق رویکرد مبتنی بر نوآوری بر پیکره آموزش و یادگیری است.
در اقدام پژوهى، معمولا معلم خود پژوهشگر است و نقش اصلى پژوهشى به عهده او مى باشد. چه به این وسیله، معلم به عنوان مجرى اصلى تحقیق اقدام پژوهى، مى تواند مسئله ملموسى را كه با آن رو به روست حل كند یا بهبودى امور را میسّر سازد.
اهداف و فواید اقدام‌پژوهی
در روش اقدام پژوهشى از روش هاى تجزیه و تحلیل ساده استفاده مى شود و تأكید بر معنادار بودن عملى است تا معنادار بودن تئوری و آمارى.
تحقیق عمل نگر (اقدام پژوهى) فاقد سخت گیرى و روش عملى است، بلكه پژوهشى است كه در مقایسه با سایر روش هاى علمى از انعطاف پذیرى و قابلیت انطباق بالایى برخوردار است.
اقدام پژوهى موجب مى شود كه معلمان درباره موقعیت هایى كه در آن كار مى كند (كلاس درس، مدرسه، اجتماع) به تحلیل هاى انتقادى دست بزنند و هم چنین پژوهشگر نسبت به حرفه خود نگرش عینى به دست مى آورد و ویژگى هاى آن را مى شناسد.
اقدام پژوهى پاسخى است به انتقادهایى كه از كاربردى نبودن اغلب پژوهش هاى مرسوم به عمل مى آید.
تحقیق در عمل ( اقدام پژوهى) معلمان را درگیر مسئله مى كند. معلمان در عمل مهار تمام مراحل پژوهش را در دست مى گیرند و به دوباره سازى مهارت هاى حرفه اى خود مى پردازند.
در اقدام پژوهى لازم نیست كه همه داده ها و شواهد متكى بر اعداد یا به عبارتى، كمّى باشند. اظهار نظر همكاران، والدین، دانش آموزان، متخصصان فن و دیگران تأییدى بر اصلاح و تغییر است.
دلاور (1382) اهداف پژوهش در عمل را چنین برمی‌شمارد:
1. این پژوهش وسیله‌ای برای چاره‌اندیشی درباره ی مسایلی است که در موقعیت‌های خاص، تشخیص داده می‌شود. به‌عبارت دیگر، روش مورد بحث ابزاری برای بهبود یا نوعی پیشرفت در موقعیت ویژه‌ای است.
2. وسیله‌ای برای آموزش ضمن خدمت است. بدین‌ترتیب، معلمان را در راه فراگیری مهارتها و روشهای جدید یاری می‌کند و توانایی تحلیل آنان را افزون‌تر ساخته و خود‌آگاهی آن ها را بالا می‌برد.
3. این شیوه ی پژوهشی، ابزاری برای تزریق رویکرد مبتنی بر نوآوری به پیکره ی آموزش و یادگیری است.
4. روشی برای بهبود و شرایط طبیعی در بین معلمان و پژوهشگرانی است که با کاردانشگاهی سروکار دارند. هم چنین شکست در حیطه ی تحقیق سنتی را چاره‌اندیشی کرده و پیشنهادهای روشنی ارایه می‌کند.
رسول و بردبری (2001) از منظری دیگر اهداف پژوهش در عمل را چنین اعلام می‌نمایند:
1. در هم شکستن سنت باور تولید دانش در عصر مدرن که براساس این سنت، افراد بشر صرفاً از یک راه معین می‌توانند برای کسب دانش و رسیدن به واقعیت امور استفاده کنند.
2.آزاد کردن فرایند تولید دانش از قید و بند روش‌ها و تدابیر خشک و انعطاف‌ناپذیر که به‌طور سنتی در دانشگاهها و موسسات آموزش عالی اتخاذ شده است.
3.مشارکت فعال در امر تغییر و رهایی از جهان‌بینی تجددگرا که بر مبنای فلسفه اثبات‌گرا و نظام ارزشی ناظر بر پیشرفت اقتصادی بنا شده باشد.
4.مشارکت فعال در توسعه ی تفکر جدید درباره ی روایی و کیفیت تحقیق (به‌نقل از نویدی 1382).
برخی دیگر از اهداف اقدام‌پژوهی به‌شرح زیر برشمرده شده است:
ایجاد سازگاری میان عمل و نظریه، توسعه تفکر انتقادی، بهبود عمل آموزشی، کمک به افراد در افزایش شناخت آن ها از موقعیت خود، تقویت احساس خود ارزشمندی و اعتماد به نفس در معلمان، افزایش شناخت از مسایل کلاس درس، مشارکت و مداخله معلم در امور پژوهشی مربوط به کلاس درس خود، کاربست سریع‌تر یافته‌های پژوهشی، تقویت بیشتر رابطه ی میان معلمان و پژوهشگران آکادمیک، کشف رابطه ساختارهای آموزشی و مدرسه با عمل تدریس و یادگیری، آشنایی با روشهای علمی که به بهبود تدریس کمک می‌کنند. (به نقل از ساکی، 1383، ص 103 ـ 102)
محور وحدت‌بخش کلیه ی ویژگی ها و اهداف ذکر شده، توسعه توانایی های معلمان برای درک و فهم بیشتر دشواری‌های آموزش و تدریس و راه های رویارویی با آن ها است. پژوهش در عمل می‌کوشد تا با تکیه بر دانش و تجربه معلمان، ظرفیت‌های جدیدی را در حل مسایل آموزش بگشاید
برای اینکه با نمونه ها و نحوه انجام اقدام پژوهی آشنا شوید می توانید به سایت علمی و پژوهشی آسمان مراجعه کنید .
