پمپ دنده‌ای هیدرولیک، یک پمپ استفاده شده در صنعت هیدرولیک برای انتقال انرژی و کنترل است. در این نوع پمپ، دو چرخ دنده درون پوسته واقع شده‌اند. یکی از این چرخ‌دنده‌ها به یک الکتروموتور متصل می‌شود و به عنوان چرخ‌دنده محرک عمل می‌کند. چرخ‌دنده متحرک دیگر در زیر چرخ‌دنده محرک قرار دارد و با آن درگیر می‌شود، که باعث چرخش دورانی درون محفظه پمپ می‌شود. سیال موجود در محفظه بین دو چرخ‌دنده گیر افتاده و به سمت خروجی پمپ هدایت می‌شود. این پمپ‌ها جزو پمپ‌های جابجایی مثبت هستند که با هر دور چرخش دنده‌ها حجم مشخصی از مایع را انتقال می‌دهند. به دلیل توانایی پوشش دادن محدوده گسترده‌ای از دبی و فشار کاری، این پمپ‌ها از جمله پرکاربردترین پمپ‌های هیدرولیک محسوب می‌شوند. همچنین، قطعات اصلی پمپ دنده‌ای شامل دو چرخ‌دنده، بدنه آلومینیومی، بوش فولادی سر و ته دنده‌ها، درب‌های پمپ و مجموعه سیل و اورینگ آب‌بندی هستند.
زمانی که پمپ هیدرولیک دنده ای نیاز به تعمیر دارد، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند و نشان‌دهنده ایراد در پمپ و رسیدگی به آن باشند. اهمیت اقدام سریع در موارد زیر آن را تاکید می‌کند تا از آسیب جدی به پمپ جلوگیری شود:
وجود سر و صدا در سیستم هیدرولیک: سیستم هیدرولیک معمولاً صدایی دارد، اما اگر صدای غیرعادی و خرابی ناشی از پمپ شنیده می‌شود، باید پمپ دنده‌ای را بررسی کرد.
کاهش راندمان دستگاه و سیستم حرکتی: کاهش سرعت و راندمان خروجی می‌تواند نشانه خرابی در پمپ هیدرولیک باشد. این مشکلات ممکن است به دلیل کاهش سطح روغن در مخزن هیدرولیک، کاهش ویسکوزیته روغن یا وجود سایش یا خوردگی در پمپ ایجاد شود.
افزایش دمای سیال هیدرولیک: افزایش دمای سیال خروجی نشانگر مشکلاتی می‌باشد و ممکن است باعث تسریع فرسودگی و خرابی پمپ هیدرولیک شود.
وجود حباب و درات هوا در سیستم هیدرولیک: جذب هوا در سیستم هیدرولیک ممکن است افت شدید راندمان پمپ، فاسد شدن روغن هیدرولیک و داغ شدن بیش از حد پمپ هیدرولیک را ایجاد کند. وقتی حباب‌ها و درات هوا در سیال هیدرولیک دیده می‌شوند، باید پمپ بررسی و رسیدگی شود.
عموماً پمپ‌های هیدرولیک برای گردش در یک جهت خاص طراحی می‌شوند. جهت گردش یک پمپ ممکن است به صورت راستگرد (عقربه‌های ساعت) یا چپ‌گرد (خلاف عقربه‌های ساعت) باشد. در آغاز کار، با علامت‌گذاری و ثبت جهت چرخش پمپ، آن را شناسایی کنید.
در تمام مراحل انجام کار، همواره به تمیزی قطعات و جلوگیری از آلودگی آن‌ها به ذرات خارجی توجه داشته باشید.
ابزارهای مناسب و لازم برای انجام کار باید فراهم شده و در مکان مناسبی قرار داده شوند تا به راحتی دسترسی داشته باشید و بتوانید به سرعت از آن‌ها استفاده کنید.
همواره در تمام مراحل، اجتناب از تماس وسایل تیز و فلزی با سطوح داخلی و قطعات ضروری است تا به صورت ناخواسته صدماتی ایجاد نشود.
قبل از دمونتاژ، ابزارهای نشانه‌گذاری آماده شده و مکان قرارگیری قطعات نسبت به یکدیگر علامت‌گذاری شود تا در هنگام مونتاژ مشکلی پیش نیاید.
پیش از شروع دمونتاژ پمپ، ابتدا جهت گردش شفت را مشخص کنید. سپس قطعاتی که به پمپ متصل هستند مانند کوپلینگ، مغزی‌ها، و فلنچ‌های ورودی و خروجی را جدا کرده و در مکانی مشخص قرار دهید که بتوانید آن‌ها را به راحتی در هنگام مونتاژ دوباره به جای خود نصب کنید.
1-ابتدا پورت‌های پمپ را ببندید و سپس بدنه پمپ را کاملاً شستشو دهید. اگر بیش از حد آلودگی وجود دارد، از حلال‌های مناسب مانند گازوئیل یا نفت برای تمیز کردن سطوح استفاده کنید. سپس با استفاده از فرچه، سطوح را تمیز کنید. سپس پمپ را با استفاده از گیره از سمت درب نگه دارید و با استفاده از ابزار نشانه‌گذاری، موقعیت قطعات نسبت به یکدیگر را علامت‌گذاری کنید.
2-پیچ‌های پمپ را باز کنید و آن‌ها را از نظر کشیدگی (افزایش طول) و وضعیت رزوه‌های پیچ دقت کنید.
3-فلنچ درب پمپ را به آرامی جدا کنید و مواظب باشید که در اثر ضربه صدمه نبیند. در غیر اینصورت هنگام مونتاژ در جای خود قرار نخواهد گرفت و ممکن است منجر به نشتی داخلی یا در برخی موارد نشتی خارجی شود. همچنین در هنگام دمونتاژ، سیل‌ها و کاسه نمد سمت شفت را نیز بررسی کنید و سطوح را تمیز کنید. درب پشت پمپ را نیز جدا کنید.
4-عینکی‌ها (بیرینگ بلوک‌ها) را به همراه دنده‌ها از هم جدا کنید. برای این کار، پوسته پمپ را ثابت نگه دارید و با استفاده از دست عینکی، یک سمت را به سمت داخل فشار دهید تا عینکی و دنده‌ها خارج شوند. دقت کنید که ممکن است عینکی‌ها دو تکه باشند و در این حالت توسط پین نسبت به هم متصل شوند. در هنگام دمونتاژ، به وسیله‌ی پین از گم شدن پین جلوگیری کنید.
5-سیل‌ها و بک آپ رینگ را از نظر پارگی و دفرمه شدن بررسی کنید و در صورت نیاز آن‌ها را جایگزین کنید. پارگی در سیل‌ها ممکن است باعث نشتی داخلی شود و همچنین پارگی و یا عدم وجود بک آپ رینگ باعث فرار اورینگ از جایش می‌شود. همچنین یاتاقان‌ها را از نظر سایش بررسی کنید.
6-داخل پوسته پمپ را برای خوردگی بررسی کنید. در صورت خوردگی پوسته و لقی بیش از حد بین سر دنده و پوسته، پمپ دیگر قابل استفاده نخواهد بود. برای پمپ‌های کوچک، میزان لقی شعاعی در سمت تخلیه باید 0.03 میلیمتر و برای پمپ‌های بزرگ، 0.05 میلیمتر باشد. میزان لقی شعاعی در سمت مکش باید سه برابر میزان لقی شعاعی در سمت تخلیه باشد. دقت کنید که پمپ دنده‌ای در زمان تست به دلیل نیروهای جانبی ناشی از فشار در خروجی پمپ، قسمتی از پوسته را ساییده و پمپ‌هایی که حتی یک بار تست شده‌اند، در سمت مکش دارای خوردگی هستند.
7-پوسته را از نظر ترک‌ها و خوردگی بررسی کنید. ممکن است ترک به راحتی دیده نشود و زمانی که پمپ تحت فشار قرار می‌گیرد، ترک باز شده و نشتی ایجاد می‌کند.
8-سطوح عینکی‌ها را از نظر صافی سطح و وجود خراش بررسی کنید. در صورت وجود خراش، آن‌ها را جایگزین کنید.
9-در هنگام بازدید، شافت و دنده‌ها را برای تماس کاسه نمد و شفت بررسی کنید. همچنین دو طرف دنده‌ها و نیز سر دنده‌ها را از نظر خوردگی بررسی کنید. سیل کیت یدکی پمپ‌ها موجود است و بهتر است در هنگام دمونتاژ آن‌ها را تعویض کنید.
10-در هنگام بازدید، شافت و دنده‌ها را برای تماس کاسه نمد و شفت بررسی کنید. همچنین دو طرف دنده‌ها و نیز سر دنده‌ها را از نظر خوردگی بررسی کنید. سیل کیت یدکی پمپ‌ها موجود است و بهتر است در هنگام دمونتاژ آن‌ها را تعویض کنید.ل برطرف کردن است. مقعر شدن درب ممکن است از آب‌بندی اورینگ‌های عینکی جلوگیری کرده و نشتی داخلی ایجاد کند. همچنین به منظور مونتاژ پمپ، ابتدا عینکی سمت انتهای پمپ را در پوسته قرار دهید. نحوه جای‌گذاری عینکی با توجه به جهت چرخش شفت و پورت‌های ورود و خروج پمپ تعیین می‌شود.
منبع:هیدرولیک نادری
