حسابداری اموال و دارایی ثابت در حقیقت از جمله فعالیت‌های عمده مربوط به واحد امور مالی و حسابداری یک شرکت، سازمان یا مجموعه است که می‌خواهد مقداری زیادی از سرمایه‌گذاری‌ها و توازن مالی خود را به تهیه انواع مختلفی از دارایی‌ها اختصاص دهد و از آن‌ها در راستای پیشبرد اهداف و وظایف پیش‌بینی‌شده، استفاده کند.
به‌علاوه ازآنجایی‌که دارایی به‌عنوان یکی از اقلام مهم در صورت‌های مالی، پارامتری تأثیرگذار در تعیین وضعیت مالی شرکت و محاسبات مربوط به بهای تمام شده محصولات و خدمات شناخته می‌شود، ازاین‌رو فعالیت‌ها و فرایندهایی که در خصوص ثبت و پردازش داده‌ها و اطلاعات ریالی، فیزیکی و انجام کنترل‌های لازم انجام می‌شود، از جمله مهم‌ترین وظایف واحد امور مالی و حسابداری است.
به‌عبارت‌دیگر حسابداری اموال و دارایی ثابت از این جهت برای هر کسب‌وکار، شرکت یا مجموعه‌ای اهمیت پیدا می‌کند که می‌توان از آن برای موفقیت و جلوگیری از ضرر و زیان‌های در امور حسابداری و مدیریت مالی موارد پیش‌بینی‌نشده استفاده کند.
البته لازم به ذکر است که در صورت گسترش و رشد شرکت، کسب‌وکار یا مجموعه شما و در نتیجه افزایش اجتناب‌ناپذیر تعداد کارکنان و پرسنل‌تان، انجام فعالیت‌هایی مانند ثبت و ارزش‌گذاری اموال و دارایی‌ها شما دیگر مانند گذشته کار آسان و راحتی نخواهد بود.
بنابراین در چنین شرایطی حسابداری اموال و دارایی ثابت به‌عنوان راهکاری مناسب پیش روی شما قرار دارد تا بتوانید با استفاده از آن، علاوه بر نگهداری و ذخیره اطلاعات مربوط به اموال خود، به‌سادگی آن‌ها را ارزش‌گذاری کرده و به بهینه‌ترین شکل ممکن از اموال و دارایی‌های خود استفاده کنید.
ازاین‌رو در این مقاله قصد داریم تا با بررسی ابعاد و جنبه‌های مختلفی از حسابداری اموال و دارایی های ثابت مشهود ، نامشهود و همچنین معرفی مزایای مربوط به آن، گام مؤثری در آشنایی بیشتر شما با این مفهوم برداشته باشیم.
به‌طورکلی در علم حسابداری اموال و دارایی ثابت، اموال و دارایی به هرگونه دارایی اطلاق می‌شود که یا در مالکیت فرد یا افرادی قرار گرفته است. همچنین در حوزه حسابداری این دارایی‌ها می‌توانند فیزیکی یا غیرفیزیکی باشند.
درواقع در یک شرکت، سازمان یا مجموعه اموال و دارایی به تمام املاک، مستغلات، لوازم و تجهیزات که تحت مالکیت صاحبان این شرکت‌ها، سازمان و مجموعه‌ها قرار دارد، گفته می‌شود؛ بنابراین در حالت کلی می‌توان گفت که اموال و دارایی یک شرکت، سازمان یا مجموعه به 6 دسته اصلی تقسیم می‌شود.
در حقیقت و برطبق اصول و قوانین علم حسابداری، به اموال و دارایی‌هایی، اموال منقول گفته می‌شود که امکان انتقال و جابه‌جایی آن‌ها برای صاحبان این اموال و دارایی‌ها وجود داشته باشد. ازاین‌رو از جمله مهم‌ترین اموال منقول می‌توان به تمام لوازم و تجهیزات اداری و همچنین ماشین‌آلات صنعتی اشاره کرد.
به‌علاوه در تعریف قانونی اموال منقول آمده است: به‌طورکلی هر شیئی که بتوان آن را از محلی به محلی دیگر بدون آنکه به خود آن شیئی یا محل جدید آسیبی وارد نشود، انتقال داد، از جمله اموال و دارایی‌ها منقول به‌حساب خواهد آمد.
در ارتباط با اموال غیرمنقول به زبانی ساده‌تر نیز باید بگوییم که تنها تفاوت آن‌ها با اموال منقول، غیرقابل‌انتقال بودن آن‌ها است. ازاین‌رو به‌عنوان‌مثال املاک، مستغلات، زمین یا ملک تجاری، اموال غیرمنقول بوده؛ بنابراین به‌طورکلی اموال و دارایی‌هایی را می‌توان در دسته اموال غیرمنقول قرارداد که ذاتاً غیرقابل‌انتقال بوده یا در صورت انتقال و جابه‌جایی، به محل قرارگیری آن‌ها آسیب وارد می‌شود.
همچنین در تعریف قانونی اموال غیرمنقول آمده است: اموال و دارایی‌هایی از جمله اموال غیرمنقول به‌حساب می‌آیند که امکان انتقال آن‌ها از محلی به محلی دیگر وجود نداشته باشد و به‌نوعی استقرار آن‌ها در محل فعلی‌شان ذاتی بوده و هرگونه نقل و انتقالی از سوی عامل انسانی موجب خرابی آن‌ها شود.
به بیانی ساده، اموال و دارایی‌هایی غیرمنقول هستند که نمی‌توان آن‌ها را به محلی دیگر منتقل کرد. ازاین‌رو از جمله رایج‌ترین اموال غیرمنقول می‌توان به زمین، خانه، معادن، ابزار و لوازم متصل به زمین اشاره کرد.
به‌طورکلی از دیدگاه و منظر علم حسابداری، اموال و دارایی‌های بلند مدتی که در فعالیت‌ها و فرایندهای واحد تجاری مورداستفاده قرار می‌گیرند. البته هرگز هدف از نگهداری این نوع دارایی‌ها سرمایه‌گذاری و فروش مجدد نبوده، ازاین‌رو این اموال و دارایی‌ها به دودسته کلی دارایی‌های مشهود و نامشهود تقسیم می‌شوند.
درواقع به آن دسته از اموال و دارایی‌هایی، دارایی‌های مشهود گفته می‌شود که از جمله دارایی‌ها بلندمدت به‌حساب آمده و همچنین دارای موجودیت عینی هستند. ازاین‌رو به‌عنوان‌مثال از جمله مهم‌ترین دارایی‌های مشهود می‌توان به زمین، ساختمان و لوازم و تجهیزات اشاره کرد.
همچنین در ارتباط با دارایی‌های مشهود می‌توان به این نکته اشاره کرد که چنین دارایی‌هایی با عناوین مختلف دیگری مانند دارایی ثابت، دارایی‌های عملیاتی یا اموال نیز اشاره کرد.
البته به این نکته هم توجه ویژه‌ای داشته باشید که به طور معمول عمر مفید این اموال و دارایی‌ها محدود است، به همین دلیل زمین به‌عنوان یکی از دارایی‌های مشهود در این دسته‌بندی یک استثنا بوده، چراکه بهای تمام شده زمین استهلاک‌پذیر نیست.
درست همانند دارایی‌های مشهود، دارایی‌های نامشهود نیز اموال و دارایی‌هایی بلندمدت هستند اما تنها تفاوت آن‌ها نداشتن ماهیت فیزیکی است. درواقع با استفاده از این دسته از اموال و دارایی‌ها یک شرکت، سازمان یا مجموعه، می‌تواند در دوره‌های جاری و آتی، منافعی کسب کند.
بنابراین از جمله مهم‌ترین دارایی‌های نامشهود می‌توان به حق امتیاز، حق‌تألیف، علائم تجاری و سرقفلی اشاره کرد. همچنین بهای تمام شده مربوط به یک دارایی نامشهود، در بدهکار یک حساب دارایی ثبت می‌شود.
البته به این نکته هم توجه ویژه‌ای داشته باشید که چگونگی استهلاک اموال و دارایی‌های نامشهود مشابه دارایی‌های ثابت است و در زمان ثبت استهلاک به‌جای استهلاک انباشته، خود حساب دارایی بستانکار می‌شود و همچنین ارزش اسقاط دارایی‌های نامشهود در اغلب موارد صفر است.
به‌طورکلی از دیدگاه و منظر علم حسابداری، اموال و دارایی‌های یک شرکت، سازمان یا مجموعه را می‌توان به دودسته کلی دارایی‌های جاری و غیرجاری تقسیم کرد. ازاین‌رو تنها دلیلی که سبب ایجاد تفاوت میان این نوع دارایی‌ها می‌شود، مدت‌زمان و عمر مفید مربوط به استفاده از این اموال و دارایی‌ها است.
درواقع به آن دسته از اموال و دارایی‌هایی، دارایی‌هایی جاری گفته می‌شود که در هر لحظه و زمانی یک شرکت، سازمان یا مجموعه می‌تواند آن‌ها را به وجد نقد تبدیل کند.
البته به این نکته هم توجه ویژه‌ای داشته باشید که به طور معمول دارایی‌های جاری نشان‌دهنده ارزش تمام دارایی‌ها شرکت بوده و از نظر منطقی می‌توان انتظار تبدیل‌شدن آن‌ها به وجد نقد در طی یک سال آینده را داشت.
به‌علاوه ازاین‌جهت دارایی‌های جاری برای یک شرکت، سازمان یا مجموعه مهم هستند که با استفاده از آن‌ها می‌توانند منابع مالی موردنیاز روزانه خود تأمین کنند و حتی با استفاده از آن‌ها بخشی از هزینه‌های مربوط به فعالیت‌های در حال انجام خود را پرداخت کنند.
ازاین‌رو از جمله دارایی‌های جاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
به‌طورکلی اموال و دارایی‌هایی یک شرکت، سازمان یا مجموعه که مربوط به سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت شرکت هستند و ارزش آن‌ها در طی یک سال مالی قابل محاسبه نیست. ازاین‌رو از جمله دارایی‌های غیرجاری می‌توان به دارایی‌های ثابت مشهود، دارایی‌های نامشهود، سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و پیش‌پرداخت‌هایی اشاره کرد که بیش از یک سال مالی به موعد سررسید آن‌ها باقی‌مانده است.
به‌عنوان نتیجه‌گیری و سخن پایانی، همة شرکت‌ها، سازمان‌ها و مجموعه‌ها اموال و دارایی‌های مختص به خود را داشته و ازاین‌رو داشتن گزارشاتی در هر دوره و برهه زمانی کمک شایانی به آن‌ها می‌کند تا داده‌ها و اطلاعات دقیقی از میزان اموال و دارایی‌های خود داشته باشند. به همین دلیل نرم افزار حسابداری یاس سیستم متعلق به گروه آرک حسابداری اموال و دارایی ثابت که از جمله پرکاربردترین شاخه حسابداری اموال نیز به‌حساب می‌آید، گزینة مناسبی برای انواع مختلفی از کسب‌وکارها خواهد بود.
منبع : حسابداری اموال و دارایی ثابت چیست؟ - نرم افزار حسابداری یاس سیستم
